Mavzu: Tabiiy va is gazlari bilan bog’liq sodir bo’lishi mumkin bo’lgan zaharlanish holatlarini oldini olish va jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko’rsatish

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

• O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
• URGANCH DAVLAT UNIVARSITETI
• “Hayot faoliyati xavfsizligi”
• fanidan tayyorlangan
• REFERAT
• Qabul qildi: X.A.Madrimov
• Topshirdi: Sh.Zaribboyeva
• Urganch-2023

Mavzu: Tabiiy va is gazlari bilan bog’liq sodir bo’lishi mumkin bo’lgan zaharlanish holatlarini oldini olish va jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko’rsatish.

Reja:

• 1. Tabiiy va is gazlari tasnifi.
• 2. Tabiiy va is gazlaridan zaharlanish holatlari.
• 3. Jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko’rsatish.

1. Tabiiy va is gazlari tasnifi.

• Tabiiy gazlar — turli holatlarda uchraydigan gaz komponentlari majmui. Tabiiy gaz tabiatda uchraydigan holatiga qarab quyidagicha tasniflanadi: atmosfera gazlari (kimyoviy, biokimyoviy, radiogen yoʻl bilan hosil boʻlgan gazlar aralashmasi); yer poʻsti gazlari (tuproqdagi, tuproq ostidagi, balchiqdagi va biogen yoʻl bilan hosil boʻlgan torf gazlari SO2, N2, O2 SN4 ni SO, NH3, H2 va boshqa bilan aralashmasi); choʻkindi jinslar gazlari (neft va toshkoʻmirdagi gazlar, kimyoviy yoʻl bilan hosil boʻlgan aralash gazlar: SN4, N2, SO2 SN4 ni N2 va boshqa gazlar bilan aralashmasi);

Dengiz va okean gazlari (biokimyoviy, kimyoviy va radiogen yoʻl bilan hosil boʻlgan gazlar: SO2, N2 ni N2 O2, NH3 va boshqa bilan aralashmasi); metamorfik jinslar gazlari (kimyoviy yoʻl bilan hosil boʻlgan gazlar: SO2, N2 ni N2, H2S, SO2 va boshqa bilan aralashmasi); vulqon gazlari (kimyoviy yoʻl bilan hosil boʻlgan gazlar: SO2, N2, SiO2, HCL, HF ni N2, CO, NH3 va boshqa bilan aralashmasi); koinot gazlari (relikt gazlar, yulduzlarning tashqi qatlamlari atmosferasidan ajralgan gazlar yoki yangi va juda yangi portlashda ajratilgan gazlar: N2, Ne, ionlashgan vodorod, SO aralashmalari, SN, ON radikallari bilan);

• Dengiz va okean gazlari (biokimyoviy, kimyoviy va radiogen yoʻl bilan hosil boʻlgan gazlar: SO2, N2 ni N2 O2, NH3 va boshqa bilan aralashmasi); metamorfik jinslar gazlari (kimyoviy yoʻl bilan hosil boʻlgan gazlar: SO2, N2 ni N2, H2S, SO2 va boshqa bilan aralashmasi); vulqon gazlari (kimyoviy yoʻl bilan hosil boʻlgan gazlar: SO2, N2, SiO2, HCL, HF ni N2, CO, NH3 va boshqa bilan aralashmasi); koinot gazlari (relikt gazlar, yulduzlarning tashqi qatlamlari atmosferasidan ajralgan gazlar yoki yangi va juda yangi portlashda ajratilgan gazlar: N2, Ne, ionlashgan vodorod, SO aralashmalari, SN, ON radikallari bilan);

• Yonuvchi tabiiy gazlar - Yer poʻstining choʻkindi gʻilofida erkin toʻplamlar hamda erigan (neftda va qatlam suvlarida), tarqoq (jinslarda shimilgan) gaz kondensata va qattiq (gazogidrat uyumlarida) holda uchraydigan metan qatoridagi uglevodorodlar va uglevodorod boʻlmagan komponentlar aralashmalari. Yonuvchi tabiiy gazga asosan metan (85—90%), etan, propan, butan, izobutan va pentan kiradi. Yonuvchi tabiiy gazdan olinadigan energiya jahon energetika balansining 22% ni tashkil etadi. Tabiatdagi barcha gazlarning asosiy qismi (90% dan ortiq) Yonuvchi tabiiy gazdan iborat. Yonuvchi tabiiy gaz konlari 1,5 km dan chuqurda joylashganda deyarli faqat metandan, qisman uning gomologlari (etan, propan, butan), azot, argon goho karbonat angidridi va vodorod sulfidi qoʻshimchalaridan iborat boʻladi. Chuqurlik ortishi bilan metan gomologlarining miqdori koʻpayib boradi.