Mavzu: Tabiiy va is gazlari bilan bog’liq sodir bo’lishi mumkin bo’lgan zaharlanish holatlarini oldini olish va jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko’rsatish

Gaz kondensata konlarida metanga nisbatan uning gomologlari koʻproq uchraydi. Baʼzi bir gaz konlarida karbonat angidridi, vodorod sulfidi va azotning koʻpligi kuzatiladi. Yonuvchi tabiiy gaz konlari hamma geologik sistemalar yotqiziqlarida, proterozoyning oxiridan boshlab turli chuqurliklarda, koʻpincha 3 km gacha uchraydi. Yonuvchi tabiiy gaz choʻkindi togʻ jinslaridagi organik moddalarning katagenik qayta oʻzgarishidan hosil boʻladi va migratsiya yoʻllaridagi tutqichlarda toʻplanadi. Gaz uyumlari tuzilishiga koʻra massiv va qatlamli boʻladi. Katlamli uyumlarda gaz maʼlum qatlam (kollektor)da toʻplanadi, massiv uyumlarda esa maʼlum qatlamlarda toʻplanmaydi. Qatlamli uyumlarning qubbali turi koʻproq tarqalgan.

• Gaz kondensata konlarida metanga nisbatan uning gomologlari koʻproq uchraydi. Baʼzi bir gaz konlarida karbonat angidridi, vodorod sulfidi va azotning koʻpligi kuzatiladi. Yonuvchi tabiiy gaz konlari hamma geologik sistemalar yotqiziqlarida, proterozoyning oxiridan boshlab turli chuqurliklarda, koʻpincha 3 km gacha uchraydi. Yonuvchi tabiiy gaz choʻkindi togʻ jinslaridagi organik moddalarning katagenik qayta oʻzgarishidan hosil boʻladi va migratsiya yoʻllaridagi tutqichlarda toʻplanadi. Gaz uyumlari tuzilishiga koʻra massiv va qatlamli boʻladi. Katlamli uyumlarda gaz maʼlum qatlam (kollektor)da toʻplanadi, massiv uyumlarda esa maʼlum qatlamlarda toʻplanmaydi. Qatlamli uyumlarning qubbali turi koʻproq tarqalgan.

Is gazi nima?

• Is gazi (uglerod oksidi) - rangsiz, taʼmsiz, hidsiz zaharli gaz. Kimyoviy formulasi – CO2. U yer yuzida energiyaning jadal ishlatilishidan yuzaga keluvchi, tabiatda eng koʻp tarqalgan zaharlovchi gazlardan biridir.
• Qazib olinadigan yoqilgʻilarning toʻliq yonmasligi is gazining bosh manbai hisoblanadi. U asosan koʻmir, tabiiy gaz va boshqa yoqilgʻilarning toʻliq yonmasligi sabab yuzaga keladi. Nafas olinuvchi havo tarkibida 0,1 foiz is gazining boʻlishi oʻlim holatiga olib kelishi mumkin! Is gazi organizmga tushganda u qon tarkibidagi gemoglabin va kislorod tashuvchi eritrotsitlarni oʻzaro bogʻlab, kislorodning tana boʻylab harakatlanishini cheklaydi. Natijada inson hushini yoʻqotadi.