Mavzu: tegishli soha sanoatda ishlatiladigan kimyoviy moddalar

ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
OLMALIQ FILIALI

“________________________” KAFEDRASI

____________________________________________________
FANIDAN
MUSTAQIL
ISHI
MAVZU: TEGISHLI SOHA SANOATDA ISHLATILADIGAN KIMYOVIY MODDALAR

Guruh: __________
Bajardi: __________________________________
Tekshirdi: _________________________________
Tegishli soha sanoatda ishlatiladigan kimyoviy moddalar

Rеja:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Moddaning gaz holati
   
3. 
   Moddaning suyuq holati
   
4. 
   Moddalarni amorf va kristall holati
   
5. 
   Xomashyoning klassifikatsiyasi
   
6. 
   Kimyo kursida kimyoviy bog`lanish
   

Kirish. Insonlar qadimdan kimyoviy moddalar va hodisalar bilan tanish bo‘lganliklari tarixdan ma’lum. Kimyoning dastlabki rivojlanish davrlaridagi fikr, tasavvur, tadqiqotlar rivojlanishida ko‘plab chet ellik olimlar bilan bir qatorda o‘zbek olimlarining ham munosib o‘rinlari bor. O‘zbekiston hududida yashagan xalqlar amaliy faoliyatida kon qazish, temir eritish, cho‘yan ishlab chiqarish, shisha tayyorlash, sopol buyumlar yasash kabi ishlar, kimyoviy moddalardan foydalanib tayyorlangan bezaklar, qog‘ozlar, yozuvlar, attorlik buyumlari uchun zarur bo‘lgan simob va uning birikmalari, efir moylari, surma, o‘simliklardan tayyorlangan doridarmonlar keng qo‘llangani haqida ma’lumotlar mavjud. Daraxt po‘stlog‘i va kanopdan 751- yilda Samarqandda qog‘oz ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgan. Miloddan avvalgi 460—377- yillarda yashagan qadimgi yunon qomusiy olim Giðpokrat o‘simlik, hayvonlar va tabiiy minerallardan dorivor vositalar olishni bilgan. 721—813- yillarda yashagan Jobir ibn Hayyom (Gaber, sulfat, nitrat kislotalarni va zar suvini olish usullarini yozib qol - dirgan) novshadil spir tini aniqlagan va uning xossalarini o‘rgangan, oq bo‘yoq tayyorlash uslubini taklif qilgan, sirka kislotani haydash orqali tozalash usulini o‘rgangan. “Yetmish kitob”ida metallar va minerallar haqida ko‘plab ma’lumotlar berilgan. Farg‘ona viloyatining Quva tumanida tavallud topgan, 797—865- yillarda yashagan qomusiy olim Ahmad al-Farg‘oniy (Alfraganus) kimyoga oid dastlabki asarlardan bo‘lgan “Kitob amal ar-rahomat”da u ming yildan or tiq davr davomida suv ta’siridan yemirilib ketmagan mashhur nilomer uchun tayyorlangan noyob qotishma tarkibini ham taklif etgan. 865—925- yillarda yashagan Abu Bak r Muhammad ibn Zakariyo ar-Roziy (Razes) kimyo va tabobatga katta hissa qo‘shgan. U birinchi bo‘lib kimyoviy moddalarni sinflarga ajratgan. Turli kasalliklarni o‘simliklar bilan davolash haqida qimmatli tavsiyalarni yozib qoldirgan.Moddalar tabiatda uch xil agrеgat holatda bo‘ladilar. Gaz, suyuq va qattiq holatlar moddalarning agrеgat holatlari bo‘lib, ular molеkulalarining bir-biriga nisbatan joylashuvi, molеkulalararo masofa va tortishuv kuchlariga bog‘‘liq bo‘ladi.