Mavzu: Uglevodlar va ularning organizmdagi ahamiyati

Saxaroza.

• O’simliklar olamida eng ko’p tarqalgan va ko’p uchraydigan disaxaridlardan biri saxaroza bo’lib, qand lavlagi, shakar qamishda uchraydi. Saxaroza bir molekula glyukoza va fruktozaning (1→2) glyukozid bog’i orqali birikishidan hosil bo’ladi:

polisaxaridlar
Polisaxaridlar yuqori molekulali murakkab uglevodlar bo’lib, ularning molekulalari monosaxaridlarning juda ko’p qoldig’idan tuzilgan. Ular suvda erimaydi yoki kolloid eritma hosil qiladi. Polisaxaridlar ta’msiz bo’ladi va haqiqiy kristallar hosil qilmaydi. Polisaxaridlar o’simliklar tarkibida ko’p to’planadi. Kislotalar yoki fermentlar bilan gidrolizlanganda, oligosaxaridlar bilan monosaxaridlarga parchalanadi.
Bir xil monosaxaridlardan tashkil topgan polisaxaridlar gomopolisaxaridlar deb ataladi. Agar polisaxaridlar tarkibida turli monosaxaridlar bo’lsa, ular geteropolisaxaridlar deb ataladi. Geteropolisaxaridlar tarkibida ba’zan aminokislotalar, yog’lar, oqsillar uchraydi.
Bolalar ovqatida oddiy qandlar – glyukoza va fruktozadan iborat yengil singuvchi uglevodlar muhim rol o‘ynaydi. Bular mevalar, sabzavotlar, sharbatlar, shuningdek, sut (sutda sut qandi – laktoza bo‘ladi) bilan birga organizmga tushib turadi.
Umuman, bola sog‘lom o‘sib ulg‘ayishi uchun uning taomnomasida oqsil, yog‘ va uglevodlar kerakli miqdorda bo‘lishi shart.