Mavzu:”Munojot” asarini sharhlash

Mavzu:”Munojot” asarini sharhlash

Reja:

• “Munojot” asari va uning o’ziga xosligi.
• “Munojot” asarining badiiy qimmati.

• “Munojot” haqidagi ilk ma’lumot Ogoh Sirri Lavandning “Turkiya kitoblaridagi Navoiy yozmalari” nomli “Turk tili aralashmalari yilligi- Byulleten” Anqara 1958-yilda bosilgan maqolasida berilgan edi.

Uni Istanbul To’pqopi Ravan kutubxonasidagi Navoiy kulliyotining nafis nusxasi (kotibi Darvesh Muhammad Taqiy tarixi-901-902) va Fotix nusxa (Sulaymoniya kutubxonasi)larida kulliyot avvalidan o‘rin olgan asar sifatida tavsif qilingan edi. 1973 yil “Adabiy meros – 3” da H. Sulaymonning “Alisher Navoiy kulliyoti qo’lyozmalari tadqiqotidan” nomli maqolasi bosildi.

• Uni Istanbul To’pqopi Ravan kutubxonasidagi Navoiy kulliyotining nafis nusxasi (kotibi Darvesh Muhammad Taqiy tarixi-901-902) va Fotix nusxa (Sulaymoniya kutubxonasi)larida kulliyot avvalidan o‘rin olgan asar sifatida tavsif qilingan edi. 1973 yil “Adabiy meros – 3” da H. Sulaymonning “Alisher Navoiy kulliyoti qo’lyozmalari tadqiqotidan” nomli maqolasi bosildi.

• Muallif Navoiyning jahon kutubxonalarida mavjud bo‘lgan 8 ta mo‘tabar kulliyoti fotonusxalari, ularning ko ‘chirilish tarixi nuqtayi nazaridan xronologik tartibdagi muxtasar tavsifini beradi. Turkiya nusxalari tavsifida esa Ogoh Sirri Lavand ma’lumotlariga to‘la tayanadi

Lekin undan farqli o‘laroq Sulaymon Darvesh Muhammad Taqiy ko‘chirgan nusxasi “shoirning o ‘zi tuzgan kulliyot nusxasi bo‘lib, unda kulliyot uchun Navoiyning o‘zi yozgan so‘zboshi – Munojot bor” – deb yozadi.

• Lekin undan farqli o‘laroq Sulaymon Darvesh Muhammad Taqiy ko‘chirgan nusxasi “shoirning o ‘zi tuzgan kulliyot nusxasi bo‘lib, unda kulliyot uchun Navoiyning o‘zi yozgan so‘zboshi – Munojot bor” – deb yozadi.
• Navoiyning “Munojot” asari Ogoh Sirri Lavandning 1965-68 yillar mobaynida nashr ettirgan “Alisher Navoiy” nomli 4 jildli kitobning oxirgi jildida e’lon qilingan edi.

• “Munojot” muqaddima va 3 qism: “Hamd”, “Na’t” va “Munojot”dan iborat. “Hamd” va “Na’t”dagi fikrlar Navoiy dostonlari avvalidagi hamd va na’tlardagi qaydlar bilan mutlaqo hamohang bo’lib, Ollohning buyukligi, azaliy va abadiyligi, yagonalik sifatlari, Muhammad payg’ambarning ta’rifini beradi. “Munojot” qismi esa bevosita Allohga murojaat tarzida bitilgan.

Muallif undan afv iltijo qilib, o’zini gunohkor, Ollohning karamli ekanini ta’kidlaydi. Modomiki, deydi Navoiy har qanday mavjudot, uning sifatlari, har bir jonzod, uning fe’l atvori, sa’y-harakatlari Olloh tomonidan qismat etilgan ekan, “taqdir qilganingni qilurg’a ne ixtiyor, qilmasmen demakka kimning haddi bor”.

• Muallif undan afv iltijo qilib, o’zini gunohkor, Ollohning karamli ekanini ta’kidlaydi. Modomiki, deydi Navoiy har qanday mavjudot, uning sifatlari, har bir jonzod, uning fe’l atvori, sa’y-harakatlari Olloh tomonidan qismat etilgan ekan, “taqdir qilganingni qilurg’a ne ixtiyor, qilmasmen demakka kimning haddi bor”.

“Munojot”dagi “Ilohi, emdi hamkim, barchadan kechmak xayolin qilurmen, o’zlugum bilan kecha olmon yaqin qilurmen. Ilohi, andoqqi, bu balolarga solding, qutqor va andoqkim, bu ibtilolarga kiyurding chiqor” –deya iltijo qilishi shoirning yuqorida yodga olingan tushkun kayfiyatidan darak beradi, Shu bilan birga hammadan voz kechish mumkin va oson, lekin “o’zlugi” dan kechish mutlaqo mumkin emas, bu aniq.

• “Munojot”dagi “Ilohi, emdi hamkim, barchadan kechmak xayolin qilurmen, o’zlugum bilan kecha olmon yaqin qilurmen. Ilohi, andoqqi, bu balolarga solding, qutqor va andoqkim, bu ibtilolarga kiyurding chiqor” –deya iltijo qilishi shoirning yuqorida yodga olingan tushkun kayfiyatidan darak beradi, Shu bilan birga hammadan voz kechish mumkin va oson, lekin “o’zlugi” dan kechish mutlaqo mumkin emas, bu aniq.

Binobarin, “o’zluk”ni muqaddas saqlamoqqa, uni tahlika va loqaydliklardan xalos etmoqqa intilish nihoyatda zarur, degan shoirning yuksak e’tiqodini yuzaga chiqaradi.

• Binobarin, “o’zluk”ni muqaddas saqlamoqqa, uni tahlika va loqaydliklardan xalos etmoqqa intilish nihoyatda zarur, degan shoirning yuksak e’tiqodini yuzaga chiqaradi.
• Diqqatga sazovori yana shuki, Navoiy iltijolari zaminida uni ijodiyoti bo’ylab bosh xat bo’lib o’tgan davr, muhitga yo’naltirilgan armon va o’kinchli mulohazalarini uqsa bo’adi.

E’tiboringiz uchun rahmat!