Мцгяддимя

Anar – 75  

 

57 

yü

nə görə o, vaxtilə Əsmərə sevgisini etiraf edə bilməmiş, illər 

öt

məsinə baxmayaraq özünə bir həmdəm tapa bilməmişdir. “Oq-

ta

yın  hiss-həyəcanları  daha  mürəkkəb,  qarışıq  və  təzadlıdır. 

Onun mənəvi aləmində Bakının səhər peyzajı, İçəri şəhərin nağıl 

dünya

sı, Xəzər, Xan sarayı və “tənhalıq fəlsəfəsi” birgə yaşayır. 

Çün

ki Oqtay bizcə, hələ formalaşmamış, qeyri-yetkin bir şəxsiy-

yətdir. O, hələ əsl həqiqətin astanasındadır. Hələ o azır, büdrə-

yir” (25,112).

 

Əsmər isə bir günlüyə də olsa Moskvadan Bakıya gəlir ki, ilk 

məhəbbəti ilə görüşsün, onun ad gününü təbrik etsin. Bu görüş 

va

sitəsilə ömrünün ən xoş günlərinə, uşaqlıq, yeniyetməlik çağ-

la

rına, İçəri şəhərə bir günlük də olsa qayıda bilsin.  

Biz onun söhbətlərindən anlayırıq ki, Camalla evlənməsi, bu 

ev

liliyin nəticəsi kimi ağır, ehtiyac içində keçən uşaqlıq illərin-

dən tamamilə başqa bir aləmə, firavan bir mühitə düşməsi onu 

xoşbəxt etməmişdir. Əsmər bu dəbdəbəli güzarana mənən alışa 

bil

məmiş, bu aləmin bir əşyası, həm də  öz yerini tapa bilməmiş, 

narah

atlıqla  bu  yeri  axtaran  əşyası  olaraq  qalmışdır.  Çünki  əri 

Ca

mal ilə onun mənəviyyatı, daxili aləmi heç cür bir-birinə uy-

ğun gəlməmişdir. 

 

Əsmər məktəbdən məzun olduğu il, ilk dəfə Oqtayın onu tak-

si ilə evlərinə ötürdüyü gecə Oqtaydan sevgi etirafı gözləmiş və 

hətta bunun üçün onu cəsarətləndirmişdir: “Qapılarının ağzında 

ay

rılanda  Əsmər  birdən  diqqətlə  (indiki  vaxtım  olsaydı  deyər-

dim  ki,  işvəylə)  mənə  baxıb  xəbər  aldı:–Bəs  sən  mənə  bir  şey 

de

mək istəmirsən?” (7,146). Oqtay isə bu həlledici məqamda sa-

dəcə susmuş həm özünün, həm də Əsmərin yarımçıq, kədərli hə-

yat sürməsinə səbəb olmuşdur. “Oqtay Əsmərin sifətinə süni ifa-

də vermək, maskalanmaq məharətini dönə-dönə qeyd edir. An-

caq  o,  görüş  günü  Əsmərin  sifətindəki,  gözlərindəki  yeni  bir 

mas

kanın  arxasında  gizlənmiş  həqiqi  ifadəyə  diqqət  yetirsəydi, 

ey

ni ilə kinoda gördüyü ölümə məhkum yapon pilotlarının—ka-

mi

kadzelərin  uçuşdan  qabaq  sifətlərinə  qonan  dəhşət  ifadəsini 

gö

rərdi.  Beləliklə,  bu  qəribə  ad  əsərdə  dərin,  düşündürücü  bir 

---