Мцгяддимя

Aytən Quliyeva

 

 

14 

sin

də  bu  əsəri  tənqid  edərək  yazır:  “Ağ  liman”ın  qəhrəmanlar 

aləmi  tamamilə  deformasiya  və  hallüsinasiyalardan ibarətdir. 

On

ların həyatı yuxu ilə real varlıq arasında cərəyan edir. Yuxu-

da onlar uzun növ

bələr, zolaqlı pijamalar və zolaqlı şlaqbaumlar 

gö

rür, həyatda isə Məmməd Nəsir daim sərxoşdur, idarədə tək-

təkinə  oturub  özü  ilə  nərd  oynayır.  Gündüzlər  Səftər  rəqəmlər 

hallü

sinasiya aləmindədir, gecələr isə mənzilində öz telefonu ilə 

öz nömrəsini yığıb özü ilə danışmaq istəyir. Nemət isə gecə saat 

dörd

də Təhminəyə zəng edib onun gözlərinin rəngini soruşur... 

Ana

rın  qəhrəmanlarının  heç  birində  yüksək,  işıqlı  həyat  idealı 

yox

dur. Yeganə ümid kabusu uzaq üfüqlərdə görünən ağ liman 

və  qırmızı  gəmilərdir  ki,  onlar  da  hələ  ki,  yuxuda  görü-

nür”(35,147).  

Bütün  bu  sayılanlar  sadəcə  povestin  zahiri  əlamətləridir. 

Onun məna yükü isə daha dərinləri əhatə edir. A. Hüseynov mə-

qa

ləsində bunu dəqiq şəkildə ifadə edir: “Ağ liman povestində 

ya

zıçını  yüksək  mənada  məhrum  ömrün  boşluğu,  qanadsızlığı 

ki

mi  mühüm  mənəvi  problem  düşündürür  və  o  bu baxımdan 

qəhrəmanının, eləcə də onu əhatə edən adamların həyatını, dü-

şüncələrini bədii təhlil süzgəcindən keçirir... Yazıçının nailiyyəti 

qəhrəmanlarını  öz  ömürləri  üzərində  düşündürməsində  və  bizi 

on

ların taleyi ilə təsirləndirməsindədir. Anarın qəhrəmanları öz 

ya

şayışlarına işıq salacaq yüksək məna axtarırlar və bu məna sə-

viy

yəsindən də həyatlarını təhlil edirlər”(45,155).  

H.Quliyev isə əsərə belə qiymət verir: “Bu gün bizim nəsrdə 

is

tehlakçı vərdişlərinə kor-koranə uyğunlaşma hallarına diqqətin 

xey

li dərəcədə artdığını müşahidə edirik. Yazıçılarımız belə hal-

la

rı doğuran mənəvi amilləri də şərh etməyə çalışırlar. Bu cəhət-

dən Anarın “Ağ liman” povesti bütünlükdə sovet nəsrinin ideya 

və üslub axtarışları ilə səsləşir”(58,196).  

Povestdə adi hadisələr və sadə insanların mənəvi aləmi, taleyi 

təbii  şəkildə  canlandırılır.  Adamların  bir-birini yaxından tanı-

maq 

istəyi bu əsərdə xüsusi yer tutur. Əsər özünün problemati-

ka

sı, Nemət, Təhminə, Zaur, Məmməd Nəsir kimi ənənəvi me-

---