~ 529 ~
hazırlanan konyaklar aid olub, bəzi texnoloji istehsal xüsusiy-
yətlərinə malikdir.
Markalı konyaklar azı 6-il yetiĢdirilən spirtdən hazırlanır və
aĢağıdakı qrupalara bölünür:
YK (yetiĢdirilmiĢ konyak) – 6-7 il yetiĢdirilən konyak spirtin-
dən hazırlanır.
YKYK (yüksək keyfiyyətli yetiĢdirilmiĢ konyak) – 8-10 il
yetiĢdirilmiĢ spirtdən hazırlanır.
KK (köhnə konyak) – 10 il yetiĢdirilmiĢ spirtdən hazırlanır.
Kolleksiya konyakları markalı konyaklardan əlavə olaraq azı üç
il but və ya çəlləklərdə yetiĢdirilməklə hazırlanır.
Konyakların kondisiya göstəriciləri normalara uyğun olmalıdır
(сədvəl 19.6).
Cədvəl 19.6
Hazır konyakların kondisiya göstəriciləri
Göstəricilərin
adı
Konyaklar üçün norma
Ordinar
Markalı
Üç
ulduz
BeĢ
ulduz
Xüsusi
adda
YK
YKYK
KK
Etil spirtinin
həcmdə payı,
h%
40
42
40
40-42
40-45
40-57
ġəkərin kütlə
payı
1,5
1,5
0,7-1,5 0,7-1,5 0,7-1,5 0,7-2,0
Standart
tələblərə
görə konyakda həmçinin aĢağıdakı
göstəricilərin miqdarı (mq/dm
3
-la) belə olmalıdır: metil spirti 1;
mis 5; dəmir 1,5.
Konyak istehsalının bütün prosesləri aparat-texnoloji sxemdə öz
əksini tapmıĢdır (Ģəkil 19.15).
~ 530 ~
Şəkil 19.15. Konyak hazırlanmasının aparat-texnoloji sxemi
1-toplayıcı rezervuar; 2-nasoslar; 3-qovucu aparat; 4-baş və
quyruq fraksiyanın toplayıcısı; 5-konyak spirtinin toplayıcısı;
6-palıd çəllək; 7-cavan konyak spirtinin eqalizəsi üçün
rezervuar; 8-nasos; 9-taxtanın işlənməsi üçün rezervuar; 10-
konyak spirtinin yetişdirilməsi üçün rezervuarlar; 11-oksigen
balonu; 12-kupaj rezervuarı; 13-konyakın dincə qoyulması
üçün rezervuar; 14-konyakın isti yaxud soyuqla işlənməsi üçün
rezervuar; 15-filtr
19.1.9.
Azərbaycanda
konyak
istehsalı
Azərbaycanda ilk konyak zavodu 1892-ci ildə Yelenendorf
kəndində (indiki Göygöl Ģəhəri) açılmıĢdır. Burada odla iĢləyən 2
destillə aparatı qurulmuĢdur.
Üzümün emalı, Ģərab materialının destilləsi və alınan spirtin
yetiĢdirilməsi çox primitiv qaydada aparılmasına baxmayaraq,
Göygöl (Yelenendorf) konyakları Beynəlxalq müsabiqə və sərgi-
lərdə dəfələrlə qızıl medala layiq görülmüĢdür. Məsələn, Londan
(1897-ci il), Münhen və Puatye (1899-cü il), Paris (1900-cü il),
Lion (1901-ci il) və b. təltiflər bu qəbildəndir. Azərbaycan konya-
kının dünyada belə Ģöhrət qazanması, onun digər rayonlarda da
istehsalına zəmin yaratmıĢ olur.
1901-ci ildə Göyçay qəzasının Göyçay Ģəhərində, Kürdəmir və
~ 531 ~
BərgüĢad stansiyalarında konyak zavodları meydana gəldi.
Kürdəmir stansiyasındakı konyak zavodu odla iĢləyən iki
aparatdan ibarət olmaqla, onların konyak spirtinə görə məhsul-
darlığı 6 min dal idi. Bu zavod ildə 10 min dal hazır konyak
buraxırdı. Buraxılan konyaklar-yetiĢdirilməmiĢ cavan spirtə müx-
təlif cövhərlər və essenslər əlavə edilməklə hazırlanır. Deməli, bu
konyaklar, bir növ saxtalaĢdırılırdı.
Göyçay və BərgüĢad zavodlarında destillə olunan konyak
spirtləri yetiĢdirmək və kupaj üçün Tiflis Ģəhərinə göndərilirdi.
Hazır konyak məhsulu, Tiflis, Odessa, Bakı, Moskva, Peterburq,
Riqa, VarĢava, Samara və b. Ģəhərlərdə olan ticarət anbarları
vasitəsilə satılırdı.
Tezliklə ġuĢa qəzasının Ağdam Ģəhərində, eləcə də Əli
Mərdanlı, Boyəhmədli və Novruzlu kəndlərində yeni konyak
zavodları yaradıldı. Bu zavodlarda 1894-cü ildə 1,351 min dərəcə
konyak spirti çəkilmiĢdi.
ġuĢa qəzasında istahsal olunan konyak spirtini Tiflis, Ġrəvan və
Kizlyar Ģəhərlərinə göndərirdilər.
Konyak istehsalına 1922-ci ildə Nizami adına zavodda (indiki 1
saylı Gəncə Ģərab zavodu) baĢlandı. Burada məhsuldarlığı 11 min
dal konyak spirti olan, iki konyak aparatı iĢləyirdi.
1936-cı ildən sonra Ağdam, Ağstafa, ġəmkir, Çinarlı və Göygöl
Ģərab zavodlarında konyak spirti çəkən sex, 1 saylı Gəncə Ģərab
zavodunda isə konyak spirti yetiĢdirən və hazır konyakı butulkalar
dolduran sex yaradıldı.
1937-ci ildə Göygöl Ģərab zavodunda və 1 saylı Gəncə Ģərab
zavodunda konyak spirti uzun müddətli yetiĢdirilməyə qoyuldu.
Həmin spirtdən 1946-ci ildə 1 saylı Gəncə Ģərab zavodunda
«Yubiley» adlı markalı konyak buraxıldı və tezliklə standarta daxil
edildi.
1948-ci ildə torpaq-iqlim Ģəraiti və iqtisadi xüsusiyyətləri
baxımından, konyak istehsalı üçün respublikanın Ağdam, Ağstafa,
Göyçay, Tovuz, ġəmkir və Göygöl rayonları seçildi.
Konyak üçün üzüm sortları plantasiyalarının artırılması, Ģərab
materialı və spirtə destillə istehsalının təkmilləĢdirilməsi, müxtəlif