«TARIX FANI M E T O D O L O G IY A S I» FA N IN IN G
P R E D M E T I,
M A Z M U N I VA VAZIFALARI
Tarix fani metodologiyasi haqida lush uric ha. Tarix fani metodo-
logiyasi shakllanishining bosqichlari. Tarixchilarning tarixiy tad-
qiqotlar haqidagi fikrlari.
О ‘zbekistonda tarix fani rivojlanishining tarixiy yo'li haqida.
O'zbekiston tarixini o'rganishning tarixshunoslik masalalari.
«Tarix fani m etodologiyasi» fanid a eng asosiy ko‘riladigan
m asa lala r «nazariya», «m etodologiya», «tarix falsafasi», «m etod»
(uslub) kabi b ir q a to r tu sh u n c h a la r va ilm iy q a ra sh la r bilan bogMiq
holda o c h ib beriladi.
T arix nazariyasi — tarix haqidagi va ayni vaqtda u yoki bu ta r i
xiy
voqealar, h o d isalar va ja ra y o n la r haqidagi u m u m iy tasavvur-
lar m ajm uyidir. T arix nazariyasi h ar qan day holatda ham faqat-
gina tarix iy ho d isalar haqidagi k o n k ret — tarix iy tasavvur sifatida
c h e k la n ib
q o lm asd an , balki tarix iy b ilish n in g eng yuqori d a ra -
jasi san alad i. Tarix nazariyasida asosiy e 'tib o r tarix n i real voqe-
lik sifatida o ‘rganuvchi u m u m iy m u a m m o la r (ontologiya) h am d a
ta rix n i bilish sifatida o ‘rganishga (gneseologiya) q a ra tila d i1.
T arix fani m etodologiyasi ilm iy bilish faoliyati bo'lib,
tarixiy
tad q iq o tla rn in g am alga o sh irilish i, ta h lili va o 'rg anilishiga qa-
ratilg an faoliyatdir. M etodologiya ilm iy m u am m o la rn in g q o ‘yi-
lishi x a ra k terin i
aniqlaydi, u larn in g yechilishidagi eng m aqbul
p rin sip la r va yo‘n alish larn i aniqlaydi, tadq iqot m eto d larin i ta n -
qidiy baholaydi va ta h lil qiladi.
T arix fani m etodologiyasi (y un o n . m etodos — usul, bilish yoMi,
logos - so‘z) - m ustaqil fan sohasi b o'lib , ta rix n i bilish,
anglash
uslublari haqidagi tarix fani ta rm o q la rid a n biri hisoblanadi. B un-
da uslub (m etod) tarixiy tad q iq o t vositasi sanaladi.
U slub (m eto d)lar y o rdam ida tarix ch i yoki tadqiqotchi yangi
b ilim la m i o 'zlash tirish i yoki tarixiy ja ra y o n la r haqida am aldagi
Dostları ilə paylaş: