qarashlarn i aniqlashi va ayni vaqtda ularga
aniq lik k iritishi m u m -
kin. Bu q a ra sh lar tarix fani m etodologiyasi tushu nch asi haqidagi
dastlabki q a ra sh lar boMsa, zam onaviy tarix
fani sohasida fan n in g
metodologiyasi tu sh u n c h a sin i tarix iy b ilish n in g nazariy aso slarini
toMigMcha, u n in g nazariy xususiyatga ega boMgan m uam m oviy ji-
hatlarini ko‘rsatib berish sifatida qoM laniladi.
Boshqa ilm iy adab iy otlard a ko'rsatib o ‘tilish ich a, ta rix (ta
rix fani) m etodologiyasi — m axsus
tarixiy fan sohasi boMib, ta
rix fanin in g predm eti va obyektini h am d a ilm iy tarix iy b ilish
ning nazariyasini an iq lab beradi. T arix fan in in g ilm iy va ijtim oiy
inavqeyini, ta rix n in g fan sifatidagi tu zilish in i o 'rg an a d i. T ari
xiy b ilishn ing nazariyasini (um um falsafiy, gneseologik va epis-
tem ologik
aso slarini, tam o y illari, d arajalari,
tu rla ri, b o sq ichlari,
tarixiy bilish uslublari, tarix iy bilish
n atijalarin in g nam oyon
qilinishi, shunin gd ek tarix iy b ilim la r sh ak llarin i o ‘z tarkibiga ol-
gan holda) yaratadi. S h u ning d ek , tarix fani m etodologiyasi ta
rix fanidagi asosiy n azariy-m eto do lo g ik yo‘nalishlar,
turli ilm iy
m aktablar va u larn in g x u su siy atlarin i o 'rg an ad i. U m um iy h o l
da tarix fani m etodologiyasi k o n k ret-tarix iy tad q iq o tlarn i am alg a
o sh irish n in g ilm iy bilish aso slarin i sh a k lla n tira d i1.
Bir so‘z bilan ay tg an d a tarix fani m etodologiyasi uslublar, ta -
m oyillar, ilm iy tarixiy tu sh u n c h a la r kabilar k o 'rinishidagi konk
ret-tarixiy tad q iq o tn in g nazariy aks
ettirilish i deb hisoblash
m um kin.
M etodologiyaga oid tu sh u n c h a la rn in g sh a k lla n tirilish i va y u-
zaga kelishida h am d a bugungi k u n d a m a’lum boMgan ayrim
m u am m o larin in g ishlab ch iq ilish id a Suqrot (Sokrat), A flo tu n
(Platon), A rastu (A risto tel)larn in g q a ra sh larin i alo h id a ta ’kidlab
oMish lozim .
Suqrot tarixiy m u sh o h a d a n in g dialektik
tab iatini turli tasav-
vurlarn in g , tu sh u n c h a la rn in g , u la rn in g qiyosiy h o latla rin in g
Dostları ilə paylaş: