Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

 
7. 3.22. “Kitob tajorib ul-ulum”
“Kitob tajorib ul-ulum” (“Xalqlarning tajribalari h’aqida” nomli ulkan 
mashh’ur asar ijodkori 
İ
bn Miskavayxdir. Uning twla nomi Abu Ah’mad ibn 
Muh’ammad ibn Mushkuya (vaf. 1030 y.) bir vaqtlar Buvayh’iylar (932-1062) 
saroyida avval xazinador, swngra vazir bwlib xizmat qilgan. 
“Kitob tajorib ul-ulum” asari olti jilddan iborat bwlib, unda musulmon 
mamlakatlarining qadim zamonlardan 983 yilgacha tarixini wz ichiga oladi. 
Kitobning 1-4- jildlari kompilyatsiya, yani avval wtgan tarixchilar, asosan 
Tabariyning “Tarixi ar-rusul va-l-muluk” asari asosida 
ё
zilgan. 

---

62
Uning 5-6- jildlari esa muallifning wzi yaratgan va IX asr tarixi bwyicha 
muh’im manbalardan biri h’isoblanadi. Unda wz davri rasmiy h’ujjatlaridan keng 
foydalangan. 
“Kitob tajorib ul-ulum”ning Amedroz h’amda Margolius (1920-1921) va 
Kaetani (1909-1917) tarafidan amalga oshirilgan ikkita twla nashri mavjud. 
 
7. 3.23. “Devonu lug’at at-turk”
“Devonu lug’at at-turk” (“Turkiy swzlar lug’ati”) Mah’mud Koshg’ariy 
nomi bilan mashh’ur bwlgan XI asr yirik tilshunos olimining no
ё
b asaridir. 
Olimning twla ismi Mah’mud ibn al-Husayn ibn Muh’ammad al-Koshg’ariy bwlib, 
Qoraxoniylar xizmatida bwlgan turk beklaridan birining oilasiga mansub. U 1029-
1038 yillar orasida taxminan Barsg’onda tug’ilgan, lekin umrining kwp qismini 
Bolasog’un, Koshg’ar, Bag’dod va boshqa shah’arlarda wtkazgan.
Mah’mud 
Koshg’ariy 
ё
shligida yaxshi malumot olgan va wrta asr fanining 
kwp soh’alarini, xususan, arab tili, turkiy tillarni, tarix h’amda geografiya fanlarini 
chuqur bilgan. Uninng qimmatli “Devonu lug’at at-turk” asarining dun
ё
da yagona 
qwl
ё
zmasi h’ozir 
İ
stambulda (Turkiya) saqlanmoqda. 
Ushbu asarning arabcha matni 1915-1917 yillari uch jildda 
İ
stambulda, 
mukammal wzbekcha sharh’li tarjimasi S.M.Mutallibov tomonidan amalga 
oshirildi va 1960-1963 yillari Toshkentda chop etilgan. 
“Devonu lug’at at-turk” asarining usmonli turkcha 1939-1941 yillari B.Atali, 
inglizcha 1982-1985 yillari R.Dankoff bilan J.Kelli, uyg’urchasi esa 1981-1984 
yillari bir guruh’ tarjimonlar tomonidan amalga oshirilib, chop ettirishgan.