Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 11.2.14. “Tarixi Muqimxoniy”
“Tarixi Muqimxoniy” nomli tarixiy asar muallifi XVII asrda wtgan yirik olim Muh’ammad Yusuf Munshiydir. Asarida keltirilgan malumotlarga qaraganla, asli balxlik bwlgan va Subxonqulixon (1651-1680 yillari Balx, 1680-1702 yillari Buxoro xoni) h’amda Muh’ammad Muqimxon (1697-1707 yillari Balx xoni) saroyida munshiy bwlib xizmat qilgan. Muh’ammad Yusuf Munshiy Muh’ammad Muqimxonga bag’ishlangan “Tarixi Muqimxoniy”nomli asarini ё zgan. Mazkur asar 1697-1704 yillar orasida ё zilgan bwlib, Balx va qisman Buxoro xonligining XVII asrdagi ijtimoiy-si ё siy tarixini ba ё n etadi. Muh’ammad Yusuf Munshiy agar “jah’on h’odisalarining kuchli shamoli uning (Muh’ammad Muqimxonning) h’a ё t wtini wchirmasa, ywqsizlik dengizining twlqinlari wynoqi otini wz girdobiga tortib ketmasa” ushbu asarining ikkinchi qismini h’am ё zish niyatida ekanligini aytadi. Lekin “Tarixi 43 Раис – Х VII- Х I Х асрларда мусулмонлар томонидан шариат кўрсатмаларини қандай бажарилишини назорат қилиб турувчи мансабдор . Х - Х VI асрларда муҳтасиб деб аталган . 134 Muqimxoniy”ning ikkinchi kitobi ё zilmay qolgan. Fikrimizcha, bunga qandaydir kutilmagan h’odisa, balki muallifning biron falokatga uchrab qolganligi sabab bwlgan. “Tarixi Muqimxoniy” muqaddima va uch bodan iborat. Muqaddimada turkiy xalqlarning afsonaviy onasi Alan quva, Chingizxonning ota-bobolari, mwg’ul qwshinlari tomonidan Movarounnah’r, Balx va Badaxshonning bosib olinishi tarixi qisqacha ba ё n etilgan. Asarning birinchi bobi Shayboniylar davrida Movarounnah’rning umumiy ah’volidan h’ikoya qiladi. “Tarixi Muqimxoniy”ning yangi va muh’im qismi uning II-III boblaridir. İ kkinchi bobda Balx va qisman Buxoro xonligining XVII asrdagi ijtimoiy-si ё siy ah’voli, shuningdek, Buxoro va Balx xonliklarining Hindiston, Eron, Turkiya va Koshg’ar bilan bwlgan si ё siy munosabatlari, uchinchi bobda esa 1702-1704 yillar voqealari, xususan Buxoro bilan Balx wrtasida boshlangan qurolli kurash wrin olgan. Asarda xonlar va katta er egalari twg’risida, mexnatkashlar og’ir ah’voli twg’risida ayrim qimmatli malumotlar uchraydi. “Tarixi Muqimzoniy” asarining qwl ё zma nusxalari kwp va Sankt-Peterburg, Toshkent, shuningdek, xloidiy mamlakatlarning kutubxlnalarida saqlanmoqda. Asar twla wzbekchaga 1861 yili tarjima qilingan, unday ayrim parchalar frantsuz va rus tillarida elon q ilingan. 1956 yili twliq ruscha tarjimasi chop etilgan. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|