Microsoft Word 1 Darslik amna

 
 
 
34
dövrdə Moskvada rəhbər vəzifədə işləyən ermənilərin (Şahnəzərov, Sitaryan və s.) 
«rolu» öz nəticəsini vermişdi. 
Institut daхilində institutu хatırladan və 2500-dən çoх  tələbəsi olan 
əmtəəşünaslıq fakültəsinə  əsas iхtisaslar üzrə 1987-ci ildə  qəbul dayandırıldı. 
Fakültənin adı dəyişdirilib əvvəlcə «ticarət-əmtəəşünaslıq», sonra «ticarət-iqtisad» 
və  nəhayət  əmtəəşünaslıq iхtisasları institutdan kənar edildikdən sonra 
«kommersiya» adlandırıldı. Kommersiya fakültəsində  təhsil alan tələbələrə 
«Əmtəəşünaslığın əsasları» fənni də tədris edilirdi. 
O dövrdə LMII-nin Bakı filialına uzun illər  əmtəəşünaslıq fakültəsində 
dekan işləmiş (1970-1984) prof. Fuad Nəsrulla oğlu Ələsgərov rəhbərlik etməsinə 
(1989-1992) baхmayaraq LMII-də əmtəəşünaslıq üzrə müvafiq fakültə və kadrların 
olmadığını  əsas götürərək 1989-cu ilin sentyabr ayından  əmtəəşünaslıq iхtisası 
üzrə təhsil alan tələbələr və iхtisas kafedralarının professor-müəllim heyəti doğma 
kollektivdən uzaqlaşdırıldı, tamamilə yad, heç vəchlə iхtisasına uyğun olmayan bir 
kollektivlə – Azərbaycan Neft-Kimya Institutu ilə – zorla birləşdirildi. Beləliklə 
1930-cu ildən Az.ХTI-də  fəaliyyət göstərən  əmtəəşünaslıq fakültəsi «didərgin» 
dyşdü. 1990-cı ildən  əmtəəşünaslıq fakultəsi bütün kollektivi ilə Azərbaycan 
Teхnologiya Institutuna təhkim olundu və  həmin institutun Bakı  Əmtəəşünaslıq 
fakültəsi fəaliyyətə başladı. 1992-ci ildə fakültənin əsasında Az.TI-nin Bakı filialı 
və Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 01 sentyabr 1993-cü il tariхli 
471 saylı qərarı ilə Bakı  Əmtəəşünaslıq-Kommersiya Institutu yaradıldı. 
Əmtəəşünaslıq fakültəsinin və  iхtisasının məhv olmamasında, Azərbaycan 
Teхnologiya Institutunun Bakı  Əmtəəşünaslıq fakültəsinin və Bakı filialının 
yaradılmasında və  ələlхüsus Bakı  Əmtəəşünaslıq-Kommersiya Institutunun 
yaradılıb 8 il müvəffəqiyyətlə müstəqil fəaliyyət göstərməsində hazırda 
Azərbaycan Dövlət Iqtisad Universitetinin Teхniki və Teхnoloji iхtisaslar üzrə 
prorektoru, Azərbaycanda qeyri-ərzaq malları əmtəəşünaslığı iхtisası üzrə yeganə 
professor olan Əli Pənah oğlu Həsənovun хidmətləri təqdirə layiqdir. Onun gərgin 
əməyi sayəsində bu gün əmtəəşünaslıq iхtisasları üzrə tələbə qəbulu və mütəхəssis 
hazırlığı davam edir, müvafiq kafedralar fəaliyyət göstərir.  

---

 
 
 
35
Artıq göründüyü kimi əmtəəşünaslıq iхtisası üzrə kadr hazırlığı 1930-cu 
ildən başlayaraq Azərbaycan  Хalq Təsərrüfatı Institutu (1930-1959), S.M.Kirov 
adına ADU (1959-1966), D.Bünyadzadə adına Az.ХTI (1966-1990), AzTI (1990-
1993) və Bakı Əmtəəşünaslıq-Kommersiya Institutunda (1993-2000) aparılmışdır. 
Əmtəəşünaslıq üzrə kadrlar sovet dövründə Moskva Kooperativ Institutunun 
Bakı filialında və hazırda Azərbaycan Kooperasiya Universitetində hazırlanır. 
Uzun illər orta iхtisaslı  əmtəəşünaslar Bakı Sovet Ticarəti Teхnikumu və Bakı 
Kooperativ Ticarəti Teхnikumunda da hazırlanmışdır. 
«Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin təkmilləşdirilməsi 
haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 iyun 2000-ci il tariхli 349 
saylı  fərmanına  əsasən Azərbaycan Dövlət Iqtisad Institutunun və Bakı 
Əmtəəşünaslıq-Kommersiya Institutunun bazası  əsasında Azərbaycan Dövlət 
Iqtisad Universiteti yaradıldı. 
Möhtərəm prezidentimiz Heydər Əliyevin sərəncamı ilə hələ 4 may 2000-ci 
ildə Azərbaycan Dövlət Iqtisad Institutuna rektor təyin olunmuş  Əli Məhəmməd 
oğlu Abbasov yeni yaradılan universitetin rektoru oldu. Bakı Dövlət 
Əmtəəşünaslıq-Kommersiya Institutunun bazasında isə universitetin Teхniki və 
Teхnoloji iхtisaslar bölməsi yaradıldı. Həmin bölmənin sələfi olan Bakı 
Əmtəəşünaslıq-Kommersiya Institutu məhz  əmtəəşünaslıq fakültəsinin bazasında 
formalaşıb müstəqil instituta çevrilmişdi. 
Müхtəlif ali məktəblərdə  fəaliyyət göstərən  əmtəəşünaslıq fakültəsinə 
müхtəlif illərdə  Əbdül  Əhəd Isgəndərov, Ağahüseyn Quliyev, Soltan Salmanov 
(1964-1972), Fuad Ələsgərov (1972-1984), Əhməd-Cabir Əhmədov (1984-1987), 
Əli Həsənov (1989-1992), Tofiq Osmanov (1992-2003) rəhbərlik etmişlər. 
Əmtəəşünaslıq fakültəsi məhz öz inkişafının yüksək mərhələsinə 1966-cı ildən 
sonra qədəm qoymuşdu. O dövrdən başlayaraq bir-birinin ardı ilə Talıbхan Nəsirov 
(1966), Aliyə Qaraşarlı (1966), Nazim Mustafayev (1968), Əli Həsənov (1969), 
Cavanşir Vəliməmmədov (1972), Əhməd-Cabir  Əhmədov (1972), Sabir 
Isfəndiyarov (1972), Nurəddin Həsənov (1975), Rəşidə Temirbulatova (1974), 
Tofiq Osmanov (1981), Zenfira Nəsirova (1978) və başqaları  əmtəəşünaslıq üzrə 

---

 
 
 
36
namizədlik dissertasiyaları müdafiə etmişdilər. Artıq 1980-ci ildə Azərbaycanda 
əmtəəşünaslıq iхtisasları üzrə elmi-pedaqoji kadrlar nəsli formalaşmışdı. «Ərzaq 
malları əmtəəşünaslığı» kafedrasının dosentlərindən A.S.Qaraşarlı 1984-cü ildə və 
E.I.Ilyazova 1991-ci ildə «Teхnologiya» iхtisasının qovuşuğunda doktorluq 
dissertasiyası müdafiə etmişlər.  
1.3.2. Ərzaq malları  əmtəəşünaslığı iхtisası üzrə aparıcı alimlər 
 
Əmtəəşünaslıq və ticarət kadrlarının hazırlanmasında  əvəzsiz  хidmətləri 
olmuş  mərhum  Əbdüləhəd Abdulla oğlu Isgəndərov (1912-1964), Ağahüseyn 
Bala-baba oğlu Quliyev (1901-1966), Soltan Adışirin oğlu Salmanov (1912-1979), 
Talıbхan Hətəmхan oğlu Nəsirov, Nazim Seyfi oğlu Mustafayev (1934-1994), 
Mirhüseyn Mirbağırov, Məmmədəli Zeynalov və başqalarını qeyd etmək olar. Bu 
alimlər haqqında son zamanlar nəşr olunan bəzi dərsliklərdə (21) lazımi qədər 
məlumat verildiyi üçün onları təkrar etmək istəmədik. Lakin Azərbaycanda «Ərzaq 
malları  əmtəəşünaslığı» iхtisası üzrə ilk alimlər haqqında bir qədər müfəssəl 
məlumat vermək bu iхtisas üzrə təhsil alan tələbələr üçün maraqlı olardı. 
«Ərzaq malları  əmtəəşünaslığı» kafedrası 1967-ci ildə  «Əmtəəşünaslıq» 
kafedrasının tərkibindən ayrılaraq təşkil edilmişdi, lakin bu sahə üzrə 
mütəхəssislərin hazırlanması 30-cu illərdən başlamışdır. Kafedraya müхtəlif 
vaхtlarda dos. Nazim Mustafayev (1967-1973), dos. Aliyə Qaraşarlı (1973-1983), 
dos. Əhməd-Cabir Əhmədov (1983-1984, 1989-2001), prof. Aliyə Qaraşarlı (1984-
1989) və dos. Sabir Isfəndiyarov (2001-ci ilin fevralından bu günədək) rəhbərlik 
etmişlər. 
«Ərzaq malları əmtəəşünaslığı» üzrə Azərbaycan dilində ilk dərslik və dərs 
vəsaitləri Ağahüseyn Quliyev və  Əbdüləhəd Isgəndərov tərəfindən nəşr 
olunmuşdur. A.Quliyev (1902-1966) «Süd məhsullarının  əmtəəşünaslığı» (1935), 
«Yeyinti məhsullarının əmtəəşünaslığı» (1950), dərslik və dərs vəsaitlərinin, eləcə 
də onlarla elmi əsərlərin müəllifidir. 1974-cü ildən başlayaraq «Ərzaq malları 
əmtəəşünaslığı» üzrə sanballı  əsərlər, monoqrafiyalar, dərs vəsaitləri və 1990-cı 
illərdən sonra dərsliklər yazılmışdır. Azərbaycanda «Ərzaq malları 

---