54
verilmişdir. Müəllim məqsədəuyğun hesab edərsə, lövhədə fayl və qovluğun
tərifini yaza bilər.
Fayl – kompyuterin xarici yaddaşında verilənlər toplusu şəklində saxlanılan
obyektdir. Qovluq – digər qovluqları və faylları özündə qruplaşdıran obyektdir.
Müəllim proyektordan istifadə etməklə müxtəlif fayl və qovluqların simgələrini nü-
mayiş etdirə bilər. Fayl və qovluqların yaradılması, saxlanması, açılıb-qapadılması,
adının dəyişdirilməsi, uzaqlaşdırılması, simgəsinin yerinin dəyişdirilməsi və surəti-
nin çıxarılması əməliyyatlarını proyektor vasitəsilə nümayiş etdirmək çox vacibdir.
Bu zaman şagirdlər müəllimin icra etdiyi əməliyyatları öz kompyuterlərində təkrar
etməklə bu bacarıqlara daha asanlıqla yiyələnə bilərlər.
Dərsliyin “Araşdıraq-öyrənək” hissəsində verilmiş tapşırığın müəllimin şərhi
ilə yerinə yetirilməsi daha məqsədəuyğundur. Faylları açarkən sistem özü uyğun
tətbiqi proqramı başladır. Bunu nümayiş etdirməklə müəllim müvafiq izahatlar
verə bilər. Dərsin bu mərhələsində şagirdlərə yaradıcı tapşırıq da təklif etmək olar:
hər şagird özü üçün iş masasında qovluq yaradır və onun simgəsini dəyişir. Bunun
üçün qovluğun kontekst menyusundan istifadə etmək olar:
Properties
bəndini
seçdikdən sonra
Change Icon
düyməsini çıqqıldatmaq lazımdır. Müəllim bu
tapşırığı şagirdlərlə paralel olaraq icra edə və proyektorda göstərə bilər.
Diferensial təlim. Təlim nəticələri yüksək olan şagirdlərə belə bir tapşırıq verilə
bilər: vərəqdə aşağıdakı sxemi çəkin və evdəki kompyuterinizin C lokal diskində
olan üç ixtiyarı qovluğun adını yazın.
Müəllim şagirdlərlə birlikdə mövzunun “Sual və tapşırıqlar” hissəsində veril-
miş tapşırıqların cavablarını müzakirə edə bilər.
Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə
qiymətləndirə bilər:
1. “Fayl” və “qovluq” anlayışlarını izah etmə.
2. Kompyuterdə fayl və qovluqlara aid nümunələr göstərmə.
3. İş masasında olan xüsusi qovluqlar haqqında məlumat vermə
4. Qovluqları yaratma və onların adını dəyişmə.
5. İş masasında fayl və qovluğun simgəsinin yerini dəyişdirmə.
Local Disc (C:)
55
Dərs
10
/ Mövzu:
PƏNCƏRƏ
İnformasiya ilə tanış olmaq və onunla işləmək üçün Windows əməliyyat sistemində
pəncərələrdən istifadə olunur. Pəncərə əməliyyat sisteminin mühüm elementlərin-
dən biridir. Windows sistemində bütün əməliyyatları aparmaq üçün pəncərələrdən
istifadə olunur. Hər bir sənəd və ya proqram pəncərələrdə açılır. Eyni zamanda bir
neçə pəncərə açmaq mümkündür. Ekranda açılmış pəncərələrin sayı istifadəçinin
arzusundan, kompyuterin gücündən və monitorun ölçülərindən asılıdır. Ancaq
kompyuterdə elə proqramlar da var ki, onları çalışdıran zaman pəncərələr açılmır
və istifadəçi bu cür proqramların işinə müdaxilə edə bilmir. Belə proqramlar sistem
proqramlarıdır. Bu dərsdə şagirdlər müxtəlif pəncərələr və onların tərkib hissələri
ilə tanış olurlar. Pəncərələrlə tanışlıq kompyuterdə praktik bacarıqlara əsaslanır.
Pəncərələrlə müxtəlif əməliyyatların yerinə yetirilməsi üçün dərsin kompyuter
sinfində keçilməsi vacibdir.
Müəllim mövzuya başlayarkən adi pəncərənin funksiyaları ilə əməliyyat
sisteminin pəncərələrini müqayisə edə bilər. Bu zaman dərslikdə sağ və solda veril-
miş şəkillər təhlil edilə bilər. Əməliyyat sistemində, əsasən, dörd pəncərə növü var:
qovluq pəncərəsi, dialoq pəncərəsi, proqram pəncərəsi, sistemin yardım pəncərəsi.
Şagirdlər kompyuterdə konkret proqramlarda işlədikləri üçün ən çox proqram
pəncərəsi ilə ünsiyyətdə olurlar. Ona görə də əməliyyat sisteminin pəncərələri ilə
tanışlığa proqram pəncərəsindən başlanması daha məqsədəuyğundur.
Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsində verilmiş tapşırıqda əsas məqsəd sadə proqram
pəncərəsi, onun hissə və düymələri ilə ilkin tanışlıqdır. Praktik iş zamanı müəllim
şagirdlərə aşağı siniflərdən tanış olan müxtəlif proqram pəncərələri ilə bağlı
istiqamətləndirici suallar verə bilər.
Diferensial təlim. Təlim nəticələri zəif olan şagirdlər iş masasında bir pəncərə
açdıqdan sonra onun ölçülərini dəyişdirə və qapada bilərlər. Təlim nəticələri
yüksək olan şagirdlər iş masasında bir neçə proqram pəncərəsini açdıqdan sonra
onları kaskad formasında və ya yanaşı olaraq müxtəlif formalarda yerləşdirə
bilərlər. Elə tapşırıq vermək olar ki, şagirdlər bir pəncərədən digərinə keçməli
olsunlar, pəncərələri tapşırıqlar zolağına yığsınlar, lazım olan pəncərəni isə bütün
ekrana açsınlar.
56
İşlərin müzakirəsi dərslikdə yazılmış suallar əsasında qurula bilər. Şagirdlərin
tədqiqat işində qazandıqları yeni bacarıqlarla bağlı yaranan suallar və çətinliklər
aşkarlanıb müzakirə edilə bilər. Adətən, şagirdlər proqram pəncərəsinin yerini və
ölçülərini dəyişməkdə çətinlik çəkirlər. Bu onunla bağlı olur ki, şagirdlər həmin
əməliyyatları yerinə yetirən zaman siçanın göstəricisinin necə dəyişdiyinə fikir
vermirlər. Müəllim bu bacarıqları proyektordan istifadə etməklə nümayiş etdirə
bilər.
Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsindən sonra verilən izahat və yeni məlumatlar
oxunur. Müəllimə oxunan materialları proyektor vasitəsilə əyani surətdə nümayiş
etdirmək tövsiyə olunur. Pəncərənin hissələri sadalandıqca müəllim onları
proyektor vasitəsilə nümayiş etdirə bilər. Şagirdlər artıq aşağı siniflərdən proqram
pəncərələri ilə tanışdırlar. Bu dərsdə isə daha geniş bacarıqları formalaşdırmaq
üçün müəllim dərslikdə verilmiş materialları əyani olaraq şərh edə bilər. Bu zaman
şagirdlər müəllimin yerinə yetirdiyi əməliyyatları öz kompyuterlərində təkrar
etməklə bu bacarıqlara daha asanlıqla yiyələnə bilərlər. Sonra müəllim əməliyyat
sisteminin digər pəncərələrini də nümayiş etdirə bilər.
Müəllim dərsin bu mərhələsində şagirdlərə proqram pəncərəsi ilə qovluq pən-
cərələrini müqayisə etmək tapşırığını təklif edə bilər. Bunun üçün hər iki pəncərəni
açaraq ölçüsünü kiçiltmək və onları iş masasında yanaşı yerləşdirmək lazımdır.
Müəllimin bunu proyektor vasitəsilə nümayiş etdirməsi məqsədəuyğundur.
Şagirdlər nəticəni Venn diaqramında, yaxud cədvəldə qeyd edə bilərlər.
Oxşar əlamətlər
Fərqli əlamətlər
Müəllim şagirdlərlə birlikdə mövzunun “Sual və tapşırıqlar” hissəsində veril-
miş tapşırıqların cavablarını müzakirə edə bilər.
Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə
qiymətləndirə bilər:
1. Kompyuter pəncərələrinin növlərini fərqləndirmə.
2. İş masasında açılmış bir neçə pəncərədə işləmə.
3. Proqram pəncərəsinin elementlərini göstərmə.
4. Pəncərə düymələrindən təyinatına görə istifadə etmə.
5. Proqram pəncərəsi ilə müxtəlif əməliyyatlar yerinə yetirmə.
Dostları ilə paylaş: |