Microsoft Word 8 Azerb dili ve edebiyyati bolmesi
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 9,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1019 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan Uçuşu da əzəmətli, Duruşu da əzəmətli. Dramaturq təyyarə kimi cansız dəmir parçasının insanların həyatına nümunə olacaq qədər mükəmməlliyi oxuculara çatdırır. "Təyyarə öz yolunu özü açır" deməklə müəllif insan- ları yaşadığı müddətcə onlara bənzəməyə, heç kəsə güvənmədən, öz gücünə arxalanaraq yaşa- mağa səsləyir: Cəlil - Gecə gedir, gündüz gedir təyyarələr. Məqsədinə Mənzilinə dümdüz gedir təyyarələr. Eniş bilməz, Yoxuş bilməz, təyyarələr. Nə burulmaz, Nə əyilməz təyyarələr. Bəzən cansızların da canlılara nümunə olduğuna sübuta yetirmişdir B. Vahabzadə. Onlardan çox şeylər öyrənəcəyk: Zeynallı - Cəlil düz deyir. Cavnlar gərək təyyarədən nümunə götürələr. Məqsədə birba- şa getməyi bacaralar. Mən istəyərdim ki, siz maşın kimi yola görə getməyəsiniz, təyyarə kimi yolu özünüz açasınız. İbrətamiz fikirləri ilə dramaturq bizləri düzgün istiqamətə yönəldir: Zeynallı - Bir evlənməkdə, bir də sənət seçməkdə adama məsləhət görməzlər. Hər zama elmə, təhsilə yüksək qiymət verən müəllif doğru olaraq belə bir fikir səsləndirir: Zeynallı - Bacı, hər yerdə güzəşt eləmək olar, amma elm aləmində güzəşt eləmək, o adamın evini yıxmaqdır. Əvvəlki pyeslərində olduğu kimi burada da müəllif həqiqəti hər şeydən üstün tutmuş, yüksək qiymətləndirmişdir: Zeynallı - Ən böyük biclik, düzlükdür. Savadına, biliyinə deyil, dost - tanışına güvənənlərə müəllif tutarlı bir mesaj göndərir: Zeynallı - Qoy uşaq heç kəsin kölgəsinə sığınmasın. Dayısına güvənən oxumaz, zəhmə- tə qatlaşmaz. B. Vahabzadə cəmiyyətdəki haqsızlıqların səbəbini insanların özündə görür. Nəticədə haqq nahaq bir - birinə qarışır: Dekan - Camaat özü eləyir, nəticədə pislə yaxşı, haqla nahaq bir - birinə qarışır. Ədalət tapdanır, həqiqət susur. Və ən nəhayət cəmiyyətdə öz mövqeyini müəyyən etməyə çalışan gənclərin qəlbindəki inam ölür. Belə şəraitdə isə inkişafdan söz gedə bilməz. Dramaturq Zeynallı kimi vicdanlı insanları hər kəsə nümunə göstərir. Qohumlarını itirsə də, vicdanını itirmədiyi üçün müsbət obraz kimi səciyyələnir. Bu obrazı yaratmaqla sənətkar bizləri də müsbət istiqamətdə inkişafa yönəltməyə çalışır: Zeynallı - Telefon zəngləri kəsildi. Heç kəs məndən razı qalmadı. Ancaq vicdanım mən- dən çox razı idi. Vicdanımı tapdamadım. Ədalət gülümsündü. Dünyada vicdanın özündən razı qalmasından böyük xoşbəxtlik yoxdur. Pyesin sonunda da müəllif təyyarələrdəki məğrurluğu, mübarizliyi yada salır. Ölümündə belə məğrurluğun, yenilməzliyin gizləndiyini aşağdakı kimi nəzmə çəkir: Özü kimi Ölümü də mərdanədir. Mənzilinə uça - uça III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1020 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan qaça - qaça Öz içindən tez üzülər təyyarələr Yavaş - yavaş enə bilməz Öləndə də birdən ölər təyyarələr. B.Vahabzadə bütün poeziyasında olduğu kimi, tarixi pyeslərində də böyük və ciddi həyat məsələləri üzərində düşünən sənətkar olmuşdur. Xalqın tarixi taleyi, bu taleyi özlərində, mübarizələrində əks etdirən insanların xarakteri və qayələri, nəcib insani xüsusiyyətləri görkəmli şairin dramaturgiyasının əsas fəlsəfi-estetik düşüncələridir. B.Vahabzadə dramaturgiyası mövzu cəhətdən tarixi və müasir həyatla bağlı olan pyeslər silsiləsinə şamil edilə bilər. Burada tarixilik və müasirlik vəhdət halında çıxış edir. Bu da böyük şairimizin milli dramaturgiyanın zəngin ənənələrini yaşatmaq əzmini göstərir. MƏDİNƏ GÜLGÜN YARADICILIĞINDA MƏRD VƏ MÜBARİZ FƏDAİ OBRAZI Sakibə ƏLƏSGƏROVA Azərbaycan Dövlət Pedaqoci Universiteti traqimli@gmail.com AZƏRBAYCAN
Mədinə Gülgün cavanlığında da, orta yaş dövrlərində də, ömrünə axşam qəribliyi çö- kəndə də fədai dostlarını, Təbrizli günlərini bir an belə unutmadı. Mədinə xanım «Təbrizim mənim» deyərək gah ona «laylay» çaldı, gah da şəninə nəğmələr qoşdu. R.Rzanın «Təbrizim- mənsizim» ifadəsi ona elə xoş gəlmişdi ki, şeirlərinin birinə epiqraf seçmişdi. Həsrəti və yarası dərin olan bu şairə son nəfəsinə qədər bir vüsal eşqilə kövrəldi, arzularının qönçəsindən çıxan günü gözlədi, həsrətinin üstünə gün düşməsini gözlədi. Həmişə bahar soraqlı, süfrəsi qonaqlı azəri qızı xalqının taleyinin sabahkı döyüşə bağlı olduğunu yadından çıxartmadı. O, dünəni və bu günü şərəfli olan, azadlıq arzusu dilindən düşməyən, yurdunun mərd oğul və qızları ilə bərabər səngərlər görən, keçmişi fədai adlı bir şairədir. «O mənəm, mən» şeirində qanlı cəbhələrdə saçı ağaran, iradəsi ilə düşməni təəccübləndirən, ölümün özündən belə intiqam alan, döyüşən bir xalqın fədai nümayəndəsinin ümumiləşdirilmiş obrazını yaradıb. Paslı zəncirləri qolundan qıran, Elləri köməyə, dada çağıran. Qanlı cəbhələrdə saçı ağaran Soruşsalar kimdir, o, mənəm, mənəm. (1966) Səngərli günlərindən 20 il keçməsinə baxmayaraq Səttarxan adı və bayrağı ilə nəfəs alır, hər şirin xəyalın həqiqət olacağına inanır. Onun siyasi mövzuda yazdığı şeirlərində qəribə bir təzad var. Bir tərəfdən yaralarına məlhəm istəyən şairə digər tərəfdən paslı zəncirlərin qırılmasını, düşmən üzərinə od, alov yağdırmağın, tələsməyin gərəkliliyini söyləyir. Ola bilsin ki, elə bunlar ola bilər onun köz bağlayan həsrətini dindirən. 1965-ci ildir, ancaq şairə hələ də «Qanımız axmasa» deyərək düşüncələrini qələmə alır. Anasının azadlığa həsrət ölməsini, ata- sının məmur şallağının altında canının çıxmasını, bacısına ömürlük şah zindanı verilməsini, qardaşının vüqarla dar ağacına getməsini bütün ağrısı ilə yaşayır. Bunlar azadlıq, istiqlal eş- qinə baş verib. Azadlığın yenidən əllərindən alınması M.Gülgünü çörəyi əlindən alınmış kör- pəyə döndərir. Ancaq bu hal çox sürmür. Atası, anası əlindən alınmış körpələrin diliylə bayram paltarı, başmaq istəyir. Get-gedə gərginləşən şairə bunları qəlbiylə, beyniylə duyanlara səslənir: Yüklə 9,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|