Microsoft Word 8 Azerb dili ve edebiyyati bolmesi

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1053

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

existence.And John Gardner is one of them.He, through his novel “Grendel” explores the 

meaning of the life of amonster,an outcast from society and his inability to find the reason for 

life.The meaning in life stems from a symbiotic relationship between the individual and 

society,a reciprocal band that creates a true sense of belonging.By building relationship with 

others and working to achieve goal,one forms a symbiotic relationship with society that 

ultimately fulfills each person’s needs.An individual with an optimistic attitude can decide to 

make an impact on the world,which ultimately brings existential meaning to his or her life. 

In the novel Grendel feels as if he has no place in the world because he is alone without 

any companionship.The dragon disputes Grendel’s belief that he does not contribute anything 

to the world.He points out that the monster causes society to think and develop means of 

protection.However,Grendel receives nothing in return;the relationship is not symbiotic 

because it only goes in one direction.Despite the dragon’s assurances,Grendel lacks 

community: thus Grendel does not find any meaning in life throughout the novel.At the end of 

the novel Grendel is killed by the Beowulf,the hero of the Geats.Before his death Grendel 

insinuates that not only has his life lacked any type of meaning,but that his enemies will face 

a similar demise.He says that eventually all existence will lead to death and therefore to 

nothingness.Here Gardner reveals that Grendel’s tragedy results from the absence of 

relationships with others.Without feeling love from others beings,Grendel cannot perceive his 

effect on society.He has no opportunity and therefore he lives a life full of pain. This is the 

point of view the writersof the XX century try to convey; building relationship with other 

people and making a contribution to society provides meaning in life. 

On the way to humanity. 

One of the main points in the novel is that Grendel wants to be like other human 

beings.And he goes through hard ways,in order to reach his goal. In the novel we see Grendel 

has known nothing,but killing,maiming,tormenting and feeding his entire life.It lasts till the 

rush of emotions begins and it toys with his mind in a rather unwelcomed way. When the 

Geats arrive,everything turns upside down for the creature causing even more unwelcomed 

emotions to boil up inside him.The complexity of Grendel’s thoughts and way of living 

provide an excellent example of how Grendel begins the accept humanity,but is always pulled 

back toward the monstrous tendencies that are embedded inside him.Grendel is merely 

monster who acts on his impulsive desires.His murdering is just that and he doesn’t feel there 

is any reason for other emotions toward it.These outlook is strictly inhuman,shows no 

meaning toward humanity.As time goes by some feelings strike in Grendel.Every act of him 

shows the growth of humanity in him 

Fear of Unknown creature. 

How was the world created? this is the unanswered question.Some say science is 

responsible for its creation,others say God is the creator of the world .Many believe in the 

idea of God,in order to create explanation of things that cannot be explained otherwise.As a 

result people are able to understand ideasbetter,because they have an explanation.With 

Grendel writer shows people become frenzied when there’s no explanation to things.When the 

answers are taken away,here is nothing to explain complicated questions.And people become 

fearful of unknown  

 

---

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1054

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

NATİQLİK SƏNƏTİNDƏ SUPERSEQMENT VAHİDLƏRİN ROLU 

 

Cəvahir YAQUBOVA  

AZƏRBAYCAN Dillər Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Məlumdur ki, “filologiya” dil və ədəbiyyatı öyrənən bir elm sahəsi kimi qədim dövrlər-

dən formalaşmışdır. Buradan da aydın olur ki, dil və ədəbiyyat uzun müddət bir elmin—fi-

lologiyanın tərkib hissəsi kimi mövcud olmuş və birgə fəaliyyət göstərmişlər. Lakin ötən əsrin 

50-ci illərindən başlayaraq dilçilik ədəbiyyatşünaslıqdan ayrılmışdır. Bu da yeni bir elm sahə-

sinin—linqvistikanın yaranmasına yol açmışdır. Linqvistika daxili struktura yönələn bir elm 

kimi götürülür və bütün səviyyələrdə dil qanunauyğunluqlarını aydın və formal metodlarla 

tədqiq edir. Lakin bu iki elm sahəsi bir-birindən ayrılsa da, onları bir-birindən tam təcrid et-

mək mümkün deyil. Çünki linqvistikanın bütün aspektləri öz varlığını poetik, prozaik mətn-

lərdə və onların ayrılmaz hissəsi olan natiqlik sənətində tapır, onlar isə, öz növbəsində, dilin 

müxtəlif yaruslarına köklənir, onlara istinad edir.  

Zənnimizcə, filologiya elminin linqvistika ilə bağlılığını əks etdirən ən parlaq nümunə 

na-tiqlik sənətidir. Bilirik ki, natiqin əsas silahı sözdür. Bununla yanaşı, natiqlik qabiliyyəti 

üçün hər şey—mətnin məzmunu, intonasiya, davranış tərzi, jestlər, və s. lazımdır. Sadalanan 

kom-ponentlər arasında intonasiya bu iki elm sahəsini bir-birinə sıx bağlayan dil vasitəsi kimi 

çıxış edir. Çünki intonasiya həm linqvistikanın, həm də ədəbiyyatşünaslığın tədqiqat obyekti-

dir. Düşünürük ki, intonasiyanın natiqlik sənətindəki roluna aydınlıq gətirmək üçün onun haq-

qında bir qədər ətraflı danışmaq lazımdır.  

Dilçilikdə intonasiyaya çox tərif verilmişdir. Lakin verilən təriflər heç də birmənalı ol-

mamış, onların biri linqvistik, digəri isə akustik və ya artikulyator aspekti ön plana çəkmişdir. 

Buna baxmayaraq, bütün təriflər yalnız bir faktı xüsusi qeyd edir ki, intonasiya müəyyən tərkib 

hissələrdən (melodiya, vurğu, ritm, fasilə və s) təşkil olunmuş bir bütövdür. O, seqment vahid-

lər üzərinə səpələnmiş superseqment vahidlərin birliyidir. İntonasiyanın komponentləri ayrı-

ayrılıqda tədqiqat obyekti kimi, dilçilikdə öyrənilmiş və bu gün də öyrənilməkdədir. Biz isə 

intonasiyanın natiqlik sənətindəki rolunu göstərmək istərdik. İngilis dilinin intonasiyasına ma-

raq göstərən gənc tədqiqatçı kimi, bu işdə mən əsasən ingilis dilinin materiallarına istinad et-

mək istərdim.  

İlk növbədə, melodiyanın bu sənətdəki roluna aydınlıq gətirməyə çalışaq. Məlumdur ki, 

biz danışarkən səs tonumuz gah enir, gah qalxır, gah da orta səviyyədə qalır. Lakin səs 

tonunun dəyişməsi heç də  təsadüfi deyil, hər dilin tələffüz normalarına uyğun olaraq, sanki 

stan-dartlaşır. Bu səbəbdən də dil daşıyıçıları  həmin tonları eyni üsulla işlədirlər. Enən və 

qalxan tonlar əksər dillərə xas olsa da, elə tonlar var ki, onlar yalnız konkret bir dilə aid olur. 

Məsə-lən, ingilis dilində enib-qalxan tonun bütün ingilisdilli xalqlar tərəfindən işlədilməsi 

həmin to-nun artıq sistemdə yer aldığından xəbər verir. Nəzərə alsaq ki, enib-qalxan ton həm 

bir heca tərkibində, həm də bütün cümlədə reallaşaraq, müxtəlif praqmatik mənalar ifadə edə 

bilər, on-da biz natiqin bu keyfiyyətlərə  nə  qədər diqqətli olmasının vacibliyini görərik. 

Məsələn, ingi-lis dilində / I thought it would rain/ cümləsində enib-qalxan tonu bir hecada 

cəmləşdirsək, bir məna, bütün cümləyə aid etsək, başqa məna almış olarıq.  

İntonasiyanın ikinci mühüm komponenti vurğudur. Dilçilikdə vurğunun yeri ilə bağlı 

çox yanaşma qeydə alınsa da, əksər dilçilərin gəldiyi ümümi nəticə ondan ibarətdir ki, vurğu 

da-nışanın ötürdüyü məlumatın daha vacib hissəsinin qüvvətləndirmək zərurətindən işlənir. 

Belə ki, söyləmin bəzi hissəsi yeni, informativ xarakter daşıdığı üçün diskursa yenicə daxil 

olur və dinləyicinin diqqətini özünə cəlb edərək, diskursu koherentləşdirir, yəni mətndə əlaqə-

nin birliyi formalaşır. 

---