Microsoft Word antibohran-vidadi doc
Yüklə 2,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
148 ölkələrin maliyyə bazarlarını tərk edən kapitalın ehtiyatda saxlanıl- masının tətbiqidir. Böhranların qarşısının alınması sistemi risklərin azaldılması prosesinə böyük töhfə verir və risk qrupunda fəaliyyət göstərən bazar iştirakçılarına yaxınlaşan təhlükə ərəfəsində onun fəsadları- nın və zərərinin azaldılması üçün vaxtında tədbir görməyi müm- kün edir. Adətən mövcud sistemlərin imkanları keyfiyyət para- metrlərinin formalaşdırılmasının mürəkkəbliyi, qiymətləndirmə metodikaları, risklərin hərtərəfli təhlilinin və onların effektiv idarə edilməsi sisteminin yoxluğu ilə məhdudlaşdırılmış olur. Böhranın yaranması riski risk qrupunun onu idarə etmək, fəsadlarını yün- gülləşdirmək və maliyyə sarsıntılarının səbəb olduğu zərəri azalt- maq imkanının ölçüsüdür. mkan nə qədər böyükdürsə risk bir o qədər kiçikdir. Bank təcrübəsindən əyani nümunə kimi gözlənil- məz zərər riskini kompensasiya etməyə icazə verən bank kapitalına irəli sürülən minimal tələblərin müəyyən edilməsi göstərilə bilər. Müxtəlif növ, proqnozlaşdırılan və gözlənilməyən, ani hə- yata keçmə sürəti ilə xarakterizə olunan və mühitin qiymət- ləndirilməsi üçün vaxt verən risklər üçün onların amil və nəticə tərəflərinə təsirə əsaslanan zərərin azaldılması və həmin risklərin yaranma ehtimalının mümkün azaldılması üzrə xüsusiləşdirilmiş strategiyaları nəzərə almaq məqsədəuyğundur. Böhranların qarşısının alınması sisteminin funksiyaları müx- təlif yollarla daxil olan məlumatın işlənilməsinə əsaslanıb. Mə- lumat antropogen və təbii risklərin vəziyyətini və inkişafını xarak- terizə edən ədədi məlumatlardan və statistik sıralardan, həmçinin hesabatlardan, ekspertlərin müşahidələrindən və fikirlərindən, elmi nəşrlərdən ibarət ola bilər. Buna müvafiq olaraq, ikinci qiy- mətləndirici istiqamət çərçivəsində risklərin kəmiyyət göstərici- lərinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi ilə əlaqəli olan prinsip- lər, üçüncü təhlili istiqamət çərçivəsində isə risklərin göstəriciləri- nin, əmsallarının və başqa kompleks parametrlərinin və göstərici- lərinin təhlili və onların həyata keçməsinin mümkün ssenarilərinin işlənib hazırlanması ilə bağlı prinsiplər qruplaşdırılmışdır. 149 Daxil olan məlumatın daimi monitorinqinin və məlumat bazalarının formalaşmasının həyata keçirilməsi risklərin mümkün amillərini və inkişaf ssenarilərini daha tam nəzərə almağa imkan verir. Tarixi məlumatların böyük həcmi risklərin proqnoz-laş-dırıl- ması üzrə statistik üsullardan istifadəni mümkün edir. Proqnozun keyfiyyəti daxil olan məlumatın keyfiyyəti ilə müəyyən edilir. Bu gün inkişaf etmiş ölkələrin istifadəsi üçün iri həcmli statistik mə- lumatlar mövcuddur. Lakin, işləmənin təhlili məqsədilə onların formalaşdırılması metodikalarındakı fərqləri nəzərə almaq lazım- dır. nkişaf etmiş ölkələr üzrə statistik məlumatların çatışmazlığı və onların formalaşması metodikalarında əhəmiyyətli kənarlaşma- lar mövcuddur. Xüsusi məsələ kimi indikatorların formalaşdırılması və ax- tarışıdır ki, onların əsasında böhranların yaranması mümkünlüyünü qabaqcadan qiymətləndirmək olar. Böhran hadisələrinin proqnozu, maliyyə bazarında böhran riskinin həyata keçməsi mümkünlüyü- nün qiymətləndirilməsi, risklərin və sabitliyin reytinqlərinin tərtibi, qiymətləndirmə üzrə başqa kəmiyyət üsullarının istifadəsi böh- ranın yaranması ehtimalı haqqında erkən xəbərdarlığın forma- laşdırılması üçün əsasdır, bu da qabaqlayıcı tədbirlər görməyə imkan verir. Riskin dərəcəsinin qiymətləndirilməsindən asılı ola- raq bu xəbərdarlıq sistemdaxili ola və ya müvafiq formada sistem- dən kənarlaşdırıla bilər. stənilən halda o, riskin amil və nəticə tə- rəflərinin sonrakı dərin tədqiqinə və böhran əleyhinə tədbirlərin işlənib hazırlanmasına təkan verir. Monitorinq, proqnozlaşdırma, tendensiyaların (meyllərin) təhlili kimi prinsiplər bu gün istifadə olunan erkən qarşısını alma sistemlərində əsasdır. Daxil olan məlumatın tematika spektoru geniş olmalı, təhlükə və risklərin mənbəyi olan bütün sahələri ə hatə etməlidir. Qloballaşan dünyada iqtisadi və maliyyə sistemləri istənilən mənfi hadisələrə (əsas faiz dərəcələrinin dəyişməsi, milli tətillər, təbii faciələr və fəlakətlər) qarşı olduqca həssas oldu- ğ undan ənənəvi məlumatlarla birlikdə həmçinin böhranların qar- ş ısının alınması üzrə digər sistemlərin məlumatlarının təhlili çox 150 mühüm bir zərurətə çevrilir. Erkən qarşısının alma tədbiri kimi yalnız mürəkkəb riyazi modellərin hesablanması nəticələri deyil, həmçinin ekspertlərin fikirləri, elmi nəşrlər və hətta qabaqcadan xəbər vermələr də çıxış edə bilər. Lakin maliyyə bazarında böhranların QAS çərçivəsində onlar standart proseduradan keçməli - müfəssəl təhlil olunmalıdır, və onlar üçün böhran əleyhinə tədbirlər işlənib hazırlanmalıdır. Təhlili istiqamət çərçivəsində risklərin keyfiyyət gös- təricilərini və kompleks parametrlərini qiymətləndirməyə imkan verən prinsiplər qruplaşdırılmışdır. Bu siyasi, institusional və qanunverici riskləri, işgüzar mühiti, biznes-etikanı və digər əhə- miyyətli keyfiyyət göstəricilərini nəzərə almağa imkan verir ki, hansılar müvafiq işlənmədən sonra müxtəlif növ əmsalların, reytinqlərin və digər vasitələrin köməyilə təqdim olunur. Təhlükələrin və onlar tərəfindən yaradılan risklər müx- təlifliyi, iqtisadi mühitin daima dəyişilməsi və qloballaşan dünya iqtisadiyyatında qarşılıqlı əlaqələrin güclənməsi risklərin qiymət- ləndirilməsi prosesinə və onların təhlili üçün geniş instrumen- tarinin (vasitələr dəstinin) mövcudluğuna qarşı yüksək tələblər irəli sürürlər. Müşahidə olunan risklər təhlil olunur və proqnozlaşdırılır, ziyanın səviyyəsini qiymətləndirməyə icazə verirlər. Qarşısının alınması erkən qarşısını alma tədbirlərinin istifadə edilə biləcəyi tez inkişaf edən, proqnozlaşdırılmayan, müşahidə edilməyən və gizli risklərin təhlili üçün xüsusiləşdirilmiş üsulların işlənib hazırlanması tələb olunur. Həmçinin nizamlayıcı orqanlarla, bazar iqtisadiyyatının subyektlərilə, xarici investorlarla və maliyyə bazarında böhran riskinin yığılmış amillərinin dərk edilməsi üzrə psixoloji mexanizmləri formalaşdıran informasiya mühiti ilə ə laqəli olan risk mənbələrinin xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması tələb olunur. Böhran baş verdikdə mümkün olan zərərin həcmini müəyyən etməyə icazə verən əsas prinsiplərdən biri riskin mümkün həyata keçmə ssenarilərinin işlənməsidir. Ssenari yanaşma məlumatın təqdim edilməsi və təhlili üzrə obyekt-yönümlü üsullar sinfinə aid edilir. Bu yanaşmanın əsası kimi onların daha mümkün inkişaf Yüklə 2,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|