Microsoft Word Avropa v? Amerika olk?l?ri tarixcavablar Benovse doc
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
adlandırırdılar. ngiltərədə təhkimçilik yox idi. Lakin kəndlilərin əsas kütləsi töycünü mülkədarlara pulla, məhsulla və heyvanla ödəyirdilər.Kəndlilərin pul ilə haqq- hesabları getdikcə artırdı. Kralın ağır vergiləri yeni zadəganlara və bujuaziyaya əldə etdikləri vəsaiti tam şə kildə təsərrüfatın inkişafına yönəltmələrinə mane olurdu. Hələ XVI əsrdə ngiltərə katolik kilsəsindən çıxmışdı.Müstəqil olan ngiltərə kilsəsi anqlikan kilsəsi adlanırdı.Bu kilsənin katolik kilsəsindən fərqi az idi, onu da keşişlər idarə edirdilər, lakin başçı Roma papası deyil, kral idi. Anqlikan kilsəsi böyük torpaq mülklərinə sahib olmaqla yanaşı, həm də kəndlilərdən onda bir vergi alırdı. Kilsə kral hakimiyyətinin və zadəganların dayağı sayılırdı. Xalq kütlələri , yeni zadəganlar və burjuaziya arasında puritan təriqəti yayılmaqda idi. Puritanlar təmtəraqlı məbədlərin və mərasimlərin , din xadimlərinin sərvət toplamalarının əleyhinə idilər. Onlar belə hesab edirdilər ki, kilsəni bu israfçılıqdan “təmizləmək” lazımdır. Puritanlar kilsə gəlirinin çox hissəsini ələ keçirən keşişlərin hakimiyyətinə qarşı çıxırdılar. Habelə puritan ideyaları kralın mütləq hakimiyyətinə və feodal quruluşuna qarşı idi. 1603-cü ildən etibarən ngiltərəni yeni sülalə olan Stüartlar sülaləsi(1485- 1603) idarə etməyə başladı. Hakimiyyətə gəldiyi andan etibarən Stüartlar sülaləsinin ingilis parlamenti və puritan kilsəsi ilə münaqişəsi başlanmışdı. Hakimiyyətə gəlmiş I Yakov(1603-1625) vergilərin müəyyən edilməsi hüququnun parlamentə məxsus olmasını qəbul etmək istəmirdi. I Yakovun ölümündən sonra onun varisi, Uels şahzadəsi I Karl(1625-1649) hakimiyyətə gəldi. Bütün ingilis cəmiyyəti ümid edirdi ki, yeni kral təxirə salınmadan dəyişiliklər həyata keçirəcəkdir. Lakin I Karl da atası kimi yeni zadəganlar və bujuaziyanın mənafeyi ilə razılaşmaq istəmirdi. Buna görə də hakimiyyətinin ilk üç ilində I Karlla parlament arasında kəskin münaqişə baş verdi. 1628-ci ildə parlament, hökümətin çətinlik çəkməsindən istifadə edərək kralı üç dövlətlə-Fransa, spaniya və Avstriya ilə müharibəyə çağıran “Hüquqlar haqqında Bill” və ya “Hüquqlar haqqında Petisiya” imzalamağa məcbur etdi. Həmin sənədin müəllifləri “Böyük azadlıq xartiyası”na əsalanaraq tələb edirdilər ki, parlamentin razılığı olmadan heç bir vergi qoyulmamalı, məhkəmənin qərarı olmadan həyata keçirilən bütün həbslər qanunsuz hesab olunmalıdır. I Karlın “bill”i pozmasına parlament müqavimət göstərirdi. Ona görə də kral 1629-cu ildə parlamenti buraxdı. Bu hadisədən sonra ngiltərədə I Karl 11 il təkbaşına ölkəni idarə etmişdi. Tacirlər, zadəganlar, mütərəqqi düşüncəli ruhanilər dövlət işlərində iştirak etmək hüququndan məhrum edilmişdilər. Tacirlər, yeni zadəganlar, bütün sadə camaat kral qaydalarından əziyyət çəkirdilər.Mühacirət güclənmişdi. 1640-cı ilin əvvəllərində ngiltərədə inqilabın başlanması üçün şə rait yaranmışdı.
23. ngiltərədə "Uzunmüddətli parlament"in islahatları
Yeni vergilərin təyin olunması ümidi ilə I Karl parlamenti çağırmağa məcbur oldu. Parlamentin açılışı 1640-cı il noyabrın 3-də oldu və 13 il fəaliyyət göstərdiyi üçün bu parlament Uzunmüddətli parlament adı ilə tarixə düşmüşdür. Əslində bu, ngiltərədə inqilabın başlanması demək idi.
Parlamentin işə başladığı zaman aydın oldu ki, kralı və onun siyasətini başlıca olaraq krallığın feodal ənənələrinin güclü olduğu və katolik dini ardıcıllarının çoxluq təşkil etdiyi nisbətən geridə qalmış bölgələrin nümayəndələri müdafiə edirdilər. cmalar palatasında isə puritanlar təşkil edirdilər. Uzunmüddətli parlament bir sıra islahatlar keçirdi. Uzunmüddətli parlametin islahatlarına aiddir: • ulduzlu palata və Ali komissiya ləğv edildi; • kilsə məhkəməsi dünyəvi şəxslərin mühakimə etmək hüququndan məhrum olundu; • kral yanındakı Məxfi şuranın ali məhkəmə hüququ ləğv edildi; • həbs olunmuş puritanlar azad olundular; • faktik olaraq mətbuat azadlığı tətbiq olundu; • yepiskop senzurası ləğv edildi. Parlament cmalar palatasının yalnız onun özünün razılığı ilə buraxılması haqqında çox mühüm qanun qəbul etdi. Vergi və cərimələrinin qanunsuz olaraq alınması dayandırıldı. Kral nazirlərinin məhkəməyə verilməsi Uzunmüddətli parlamentin mütləqiyyətə vurduğu ə n ağır zərbə idi. Bir çox yüksək rütbəli məmurlar və yepiskoplar mühakimə edildilər və Tauer qəsrinə salındılar.
ngiltərədə əksinqilabi çevriliş 1653-cü ildə respublikaya və inqilaba son qoyan əksinqilabi çevriliş baş verdi. ngiltərə burjua inqilabının 1653-1659-cu illər dövrü Kromvel protektoratlığı dövrü adlanır. Kromvel inqilabın tarixində iki rol oynadı: əvvəlcə inqilabın başçısı sonra isə onun boğucusu oldu. 1653-cü il 16 dekabrda Kromvel respublikanın lord- protektoru (müdafiəçisi) elan olundu. Respublikanın konstitusiyası qəbul edildi. Ölkə başında general-mayor dayanan dairələrə bölündü. Respublikanı Dövlət Ş urası və parlament idarə edirdi. 1657-ci ilin mayında protektorluq irsi elan edildi və lordlar palatası bərpa edildi. 1658-ci ilin payızında Kromvelin ölümündən sonra 1658-1959-cu illərdə oğlu Riçard Kromvel lord -protektor oldu . Riçard Kromvelin hakimiyyəti zamanında ölkədə xaos yaranır və Zadəganlar Riçard Kromvelin yerinə taca I Karlın oğlu II Karlı otuzdururlar. 1660-cı ildə II Karl (1660-1685) Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|