Microsoft Word Azerb. Xar. Siyas son doc
Yüklə 4,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
232
göstərməsinə şərait yaranırdı ki, bu da müstəqil Azərbaycan dövləti üçün ciddi təhlükə yaradırdı. Belə vəziyyətin daha da kəskinləşməsinə imkan vermək olmazdı. Həmin vaxt ABŞ-ın Azərbaycan dövlətçiliyi üçün əhəmiyyətini, müstəqilliyimizin və təhlükəsizliyimizin təmin olunmasında rolunu və yaranmış gərginliyin doğura biləcəyi təhlükəli vəziyyəti obyektiv qiymətləndirən Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev 1993-cü ilin yanvarında ABŞ Prezidenti Bill Klintona məktub göndərdi. Məktubda yenicə prezidentlik fəaliyyətinə başlayan Bill Klintonu təbrik edən Heydər Əliyev ümidvar olduğunu bildirirdi ki, o, müstəqil Azərbaycan Respublikasına xoş və xeyirxah münasibət bəsləyəcək, dünyanın bir çox regionlarında baş verən silahlı konfliktlərin həllinə nail olmaq, Naxçıvanın Ermənistan tərəfindən blokadaya alınmasını aradan qaldırmaq üçün Amerika dövlətinin bütün imkanlarından istifadə edəcəkdir. Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevin məktubu Ağ evdə dərhal reaksiya doğurdu. 1993-cü ilin yanvar ayında ABŞ və Rusiya prezidentləri Dağlıq Qarabağ problemi və Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ilə bağlı birgə bəyanat verərək, münaqişəni nizama salmaq üçün tezliklə ATƏM-in Minsk konfransının çağrılmasına tərəfdar olduqlarını bəyan etdilər. Bunun ardınca, 1993-cü il fevral ayının 4-də ABŞ-ın Azərbaycandakı səfiri Riçard Mayls Naxçıvana yola düşdü. O, Ali Məclisin sədri Heydər Əliyevlə görüş zamanı ABŞ Prezidenti Bill Klintonun bölgədə yaranmış vəziyyətlə bağlı narahatlığını çatdırmaqla bərabər, Naxçıvana təcili humanitar yardım göstərilməsi haqqında Prezidentin qərarı barədə Dövlət Departamentinin humanitar yardımlar üçün proqramının rəhbəri Riçard Armitac tərəfindən göndərilən məktubu təqdim etdi. Görüşdə Azərbaycanda yaranmış ictimai-siyasi vəziyyət, Ermənistan- Azərbaycan münaqişəsi və Dağlıq Qarabağ problemi, Naxçıvanın blokadası və onun ağır nəticələri haqqında geniş fikir mübadiləsi edilmiş, bütün bu problemlərin həlli yolları aranmışdır. Az keçmədən Azərbaycana qarşı hər cür yardımı qadağan edən "907-ci düzəlişə" baxmayaraq, Amerikanın humanitar yardımla yüklənmiş təyyarəsi Naxçıvana enir. Bu, Azərbaycan-ABŞ əlaqələrində gərginliyin yumşaldılmasına və aradan qaldırılmasına yönələn ilk addım kimi gələcək münasibətlərə də öz müsbət təsirini göstərdi. 1993-cü ilin aprel-may aylarında Bakıda və Vaşinqtonda iki ölkənin səfirlikləri fəaliyyətə başladı. Bunun ardınca konqresmen Qreq Laflinin başçılıq etdiyi 233
nümayəndə heyətinin və Demokrat Partiyasından Konqresin üzvü Riçard Lemanın rəhbərliyi ilə bir qrup konqresmenin Azərbaycana səfərləri oldu. Kəlbəcərin Ermənistan tərəfindən işğalı ilə bağlı ABŞ Prezidenti Bill Klinton Azərbaycan Prezidentinə məktub göndərərək ermənilərin Kəlbəcəri işğal etməsini pislədi. Eyni zamanda, həmin dövrdə ABŞ Türkiyə və Rusiya ilə birlikdə erməni silahlı qüvvələrinin işğal edilmiş ərazilərdən çıxarılması və münaqişənin ATƏM çərçivəsində danışıqlar yolu ilə aradan qaldırılması planının hazırlanmasında və onun həyata keçirilməsi istiqamətində səylər göstərdi. 1993-cü ilin may-iyun aylarında ABŞ-ın Dövlət Departamentinin Dağlıq Qarabağ problemi üzrə danışıqlarda nümayəndəsi Con Mareska və yeni müstəqil dövlətlərlə əlaqələr üzrə müşaviri Stroub Talbott Bakıya səfər etdi. Lakin bütün bunlar ABŞ-ın münaqişəyə tam fəallıqla yanaşması, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə düzgün qiymət verməsi və Dağlıq Qarabağ problemini aradan qaldırmaq üçün malik olduğu imkanlardan maksimum istifadə etməsi demək deyildir. Hələlik ABŞ-ın rəsmi dairələri Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi və Dağlıq Qarabağ probleminin mahiyyəti, təcavüzkar və təcavüzə məruz qalmış tərəflər, münaqişənin həllinin prinsipləri və yolları haqqında tam obyektiv və prinsipial mövqedən çıxış etmirdilər. Bir tərəfdən, Ə.Elçibəy hökumətinin passiv xarici siyasəti, digər tərəfdən, Ermənistanın və Amerikada yaşayan erməni lobbisinin anti-azərbaycan təbliğatı və tədbirləri rəsmi Vaşinqtonu Azərbaycandan çox uzaq bir qütbə salmışdı. Məhz elə bunun nəticəsi idi ki, 1993-cü ilin sonuna qədər Vaşinqton Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi və Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı dəfələrlə Ermənistanın mövqeyini əks etdirən, onu münaqişədə haqlı hesab edən bəyanatlar yaymış, bu ölkəyə həm mənəvi, siyasi, həm də maddi yardım göstərmişdir. Azərbaycana münasibətdə isə, əksinə, müxtəlif sanksiyalar tətbiq etmiş, haqq işi uğrunda ədalətli mübarizə apardığı halda onu günahlandırmışdır. Ermənilər bu dövrdə istədiklərinə qismən nail olsalar da, Azərbaycanda 1993-cü ilin yayında baş verən ictimai-siyasi dəyişikliklər və bunun nəticəsində Heydər Əliyevin yenidən rəhbərliyə qayıtması onların çirkin əməllərinin qarşısına sipər çəkdi. Ermənistanın anti-azərbaycan siyasətinə qarşı Azərbaycan rəhbərliyinin daha uzaqgörən və çevik siyasəti qoyuldu. Heydər Əliyev hələ Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri vəzifəsində işləyərkən dəfələrlə o zamankı Azərbaycan rəhbərliyini xəbərdar etmişdi ki, ermənilərin 1988-ci ildən beynəlxalq aləmdə Azərbaycana qarşı yeritdikləri təbliğat və informasiya müharibəsi çox təhlükəlidir və bu ağır nəticələrə gətirə bilər. 234
Bu təhlükənin reallığı 1992-ci ilin sonunda tam təsdiqləndi. Məlum oldu ki: əvvəla, keçən dörd ildə ermənilər bütün dünyada Azərbaycan xalqını qaniçən, fundamentalist, sivil dünya dəyərlərindən çox uzaq, erməniləri, xristianları soyqırımına məruz qoyan, məhv edən vəhşi bir millət kimi tanıtmış; ikincisi, öz irticaçı və işğalçı sifətlərini məharətlə gizlədərək və dünya ictimai rəyində müsəlmanların əhatəsində məhv olan, yazıq erməni siması yaradaraq, Azərbaycan dövlətinə və xalqına qarşı əsl nifrət oyada bilmiş; üçüncüsü, formalaşmış anti-azərbaycan beynəlxalq rəyindən məharətlə istifadə edərək, bir tərəfdən, Azərbaycan torpaqlarını işğal etmiş, yüz minlərlə əhalini öz torpağından didərgin salmış, digər tərəfdən isə ABŞ və başqa böyük dövlətlərin beynəlxalq himayəsinə və güclü yardımına nail olmuş;
və onun Avropa müttəfiqlərində Azərbaycana nifrət hissi oyatmış, onun tam təcrid olunmasına və müxtəlif dövlətlərin ona qarşı sanksiyalarının tətbiq edilməsinə nail ola bilmişdir. 1993-cü ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə başlanan Azərbaycan- Amerika dialoqu və müstəqil dövlətimizin okeanın əks qütbünə yönələn xarici siyasət xətti nəinki bu çirkin erməni siyasətinə öz məqsədlərinə tam nail olmağa imkan vermədi, əksinə, tezliklə iki ölkə arasındakı münasibətlərin yaxşılaşmasına müsbət təsirini göstərdi. Bu dövrdən başlayaraq Azərbaycanın xarici siyasəti, o cümlədən ABŞ ilə münasibətləri yeni mərhələyə qədəm qoyaraq məqsədyönlü xarakter aldı və daha ardıcıl surətdə həyata keçirilməyə başladı. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirən Ali Sovetin sədri Heydər Əliyev 1993-cü ilin sentyabr ayında ABŞ Prezidenti Bill Klinton, vitse-prezident Albert Qor və Konqresin spikeri Tomas Foliyə məktub göndərərək, ABŞ Konqresi tərəfindən qəbul edilmiş 907-ci düzəlişin qeyri-obyektiv olduğunu əsaslandırmış və Azərbaycan barəsində ayrı- seçkilik bəndinin ləğv olunması üçün tədbirlərin görülməsini xahiş etmişdir. Vaşinqton dərhal bu məktuba reaksiya vermiş və öz nümayəndəsini Bakıya göndərmişdir. 1993-cü ilin sentyabr ayında Heydər Əliyev tərəfindən qəbul edilən ABŞ dövlət katibinin yeni müstəqil dövlətlər üzrə müşaviri Stroub Talbott Prezident Bill Klintonun cavab məktubunu Azərbaycan rəhbərinə təqdim etmişdir. ABŞ Prezidenti məktubda Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi və Dağlıq Qarabağ problemindən narahatlıq keçirdiyini bildirməklə bərabər, Azərbaycana edilən son hücumları və bunun nəticəsində bir çox Azərbaycan torpaqlarının işğalını qətiyyətlə pislədiyini qeyd etmiş, Yüklə 4,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|