Microsoft Word Calal Abdullayev ?s?rl?ri doc
Yüklə 2,29 Mb.
|
6
Cəlal Abdullayevin rəhbərliyi və bilavasitə iştirakı ilə hazırlanıb nəşr edilən iki cildlik «Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı» dərsliyi ən mükəmməl ali məktəb dərsliklərindən hesab olunur. Cəlal Abdullayev bir sıra başqa dərsliklərin, monoqrafiyaların, iki yüzdən çox elmi, publisistik məqalənin müəllifi idi. Yaradıcılığını davam etdirirdi. Cəlal «Səməd Vurğunun yaradıcılığında fəhlə surəti» adlı ilk məqaləsini tələbə vaxtı – 1955-ci ildə yazmış və həmin məqalə elə o zaman ADU-nun «Elmi əsərlər»ində (1956, №5) çap olunmuşdur. Qızı, Universitetin baş müəllimi, filologiya elmləri namizədi Şəlalə atasının – filologiya elmləri doktoru, professor Cəlal Abdullayevin əsərlərinin yeddi cildliyini çapa hazırlayır. Oxucuların mütaliəsinə verilən birinci cildə alimin 1957-ci ildən ömrünün sonlarına qədər yazdığı yüzə yaxın məqaləsi daxil edilmişdir.Bunlar hələ hamısı deyil,ancaq tapılıb üzə çıxarılanlardır. 1957-ci il Cəlalın tələbəlik həyatından ayrıldığı və müstəqil həyata atıldığı ilk il idi. Elə həmin ildə onun mətbuatda altı məqaləsi çap olunmuşdur.Bu, universiteti yenicə bitirmiş gəncin istedadının gös- təricisi, gələcək elm yollarında inamla irəliləməsinin ilk addımları idi. Bir ildən sonra – 1958- ci ildə Azərbaycan ədəbiyyatı ixtisası üzrə aspiranturaya daxil oldu, elə həmin ildə, yəni aspiranturanın birinci ilində on məqaləsi nəşr edildi: bunlar elə o zamanlar göstərdi ki, ədəbiyyat aləminə, elm aləminə ümid verən bir tədqiqatçı gəlir. Bunlar ötəri olmadı. Cəlal Abdullayev bu yaradıcılıq yolunu davam etdirdi, görkəmli ədəbiyyatşünas kimi etiraf olundu və tanındı. «Əsərləri»nin birinci cildindəki məqalələr göstərir ki, prof. C.Abdullayevin elmi maraq dairəsi çox geniş olubdur: klassik və müasir Azərbaycan ədəbiyyatı, dünya ədəbiyyatı, ədəbiyyatşünaslıq və ədəbi tənqid. Nədən və hansı mövzuda yazıbsa, peşəkar filoloq kimi çıxış edib, yeni söz deməyə çalışıbdır. Prof. C.Abdullayev, məqalə- lərində aydın, səlis ədəbi dil nümayiş etdirir. Məsələn, Məhəmməd Füzuli haqqında yazdığı «Azərbaycan poeziyasının iftixarı» məqa- ləsində məhz Füzuliyə layiq bir ifadə ilə Füzuli böyüklüyünü, Füzuli şeirinin məziyyətini, Azərbaycan ədəbi- bədii dilinin inkişafında Füzulinin rolunu göstərir. Bir sıra məqalələri XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının klassikləri haqqındadır.Cəlil Məmmədquluzadə haqqında üç məqaləsi var: «Böyük mühərrir, realist yazıcı», «Böyük sənətkar, həssas insan», 7
haqqında xeyli söz deyir. Müəllif Azərbaycan ictimai fikir tarixində görkəmli rolu olan məşhur «Molla Nəsrəddin» məcmuəsinin yaradıcısı və redaktoru olmaqla, Mirzə Cəlilin Azərbaycan ictimai fikir tarixində mövqeyindən danışır. Ə.B. Haqverdiyevin hekayələri, Üzeyir bəyin həyat və yaradıcılığı, nəsr əsərləri, bəstəkarlıq fəaliyyəti haqqında sözünü deyir.Böyük dramaturq C.Cabbarlı, tarixi romanın əsasını qoyan M.S.Ordubadi haqqında söz deyir. Prof. C.Abdullayevin elmi-publisist əsərlərində keçmiş Sovet dövrü Azərbaycan yazıçıları daha geniş yer tutur.Əsərlərinin oxucuların mütaliəsinə verilən birinci cildində Səməd Vurğun haqqında doqquz məqaləsi verilmişdir.Bu məqalələrdə böyük şairin şeir, dram, publisist yaradıcılığının geniş təhlili verilir. Silsilə məqalələrində Mir Cəlal yazıcı- ədib, alim və ustad müəllim kimi səciyyələndirilir, özünün və digər alimlərin yetişməsində Mir Cəlal müəllimin rolu qeyd edilir. M.İbrahimov, M.Hüseyn, S.Rəhimov, Əli Vəliyev, R.Rza, Ə.Məmmədxanlı, M.Rahim, Cəfər Xəndan, O.Sarıvəlli və başqaları haqqında yazılarında bu sənətkarların yaradıcılığı fonunda dövrün ədəbi prosesinin mənzərəsi verilir. Prof. C.Ab- dullayevin məqalələrində Abbas Zamanov şəxsiyyəti, Əkbər Ağayev tənqidi, Cəlal Məmmədov publisistikasından söz açılır.Onun məqalə- lərində cənub şairlərinə də diqqət yetirilir: böyük Azərbaycan şairi M.Şəhriyar, eləcə də Əli Tudə, Söhrab Tahir haqqında məhəbbətlə yazdığı məqalələr. Cilddəki məqalələrin çoxu yeni ədəbi nəslin, əsasən, XX əsrin ikinci yarısında, ya bir qədər əvvəl yaradıcılıq meydanına gələn yazıcılar haqqındadır.İsa Hüseynov (Muğanna), H.Seyidbəyli, Hüseyn Hüseynzadə (H.Arif), Qabil, Fikrət Sadıq,H.Hüseynoğlu, Əlfi Qasımov və başqaları bu qəbildəndir.Prof.C.Abdullayevin məqalə- lərində ədəbiyyatımızın bütün dövrləri əhatə olunur, onun C.Novruz, N.Həsənzadə, Ayaz Vəfalı, Famil Mehdi, Tofiq Mütəllibov, Ağa Laçınlı və başqaları haqqındakı məqalələri 1950- cı illərdən başlayan yeni Azərbaycan ədəbi hərəkatının daha sonralar da uğurla davam etdiyini nümayiş etdirir. Prof. C.Abdullayev aşıq ədəbiyyatı, ayrı- ayrı ədəbi toplular, rus yazıçıları və s. mövzularda da məqalələr yaz- mışdır. Geniş təhlilə imkan olmadığına görə sadalama üsulu ilə verdiyimiz bu xülasə də təkcə dövrü mətbuatda (qəzetlərdə) çap olunan və Yüklə 2,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|