Microsoft Word daldan atilan das topuga d?Y?R
Yüklə 84,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
| DALDAN ATILAN DA TOPU A D Y R
N C FB Y V Z ROV
(Komediya)
Pdfl dir n: kitablar sayti http://www.kitablar.com
HL -M CL S b d u r r h m a n b y- lli igi ya ında çinovnig, qulluqdan çıxmı . X ı r d a x a n ı m-onun övr ti. S g i n x a n ı m-onların qızı, on s ggiz ya ında. b d ü r r h i m-nög r. P r i-qaraba . N u r c a h a n-aralıq övr ti. H e y d r l i-d rvi , iranlı. s g n d r b y-cavan h im. D l i i r i n. V V L N C M C L S hvalat vaqe olur bdürr hman b yin ota ında. bdürr hman b y kürsü üst yla mi , qabaqında stol, stolun üstd bir st gan çay, lind q zet. Xırda xanım dö kç üst yl mi , dalında pü t . X ı r d a x a n ı m - Xudav nda, gör s n, m nim gimi d dünyada bir b db xt varmı? Qumun, torpa ın sayı var, hesabı var, m nim d rdimin hesabı yoxdur. Az qalıb ciy rim od tutub yana... Da do aydı m nim v zimd d rin yatmı anam... ç -rim özümü yandırır, çölüm özg ni... Xırda xanım budu getdi., Xırda xanım odu getdi... Xırda xanım bdürr hman b y arvadı. B li, b xt v r ba ımıza, a rım Xırda xanıma da, onun rin d ... ah, ah!.. b d ü r r h m a n b y-Arvad, yax ı ba lamısan, durma heyfdir! X ı r d a x a n ı m - S b bin allah evin yıxsın, tünb tün olsun, d rin yatsın, evi ba ına uçsun, d rb d r olsun m ni bu ev düçar el y ni!.. O günl r da dü ydi, z lz l oleydi, tar-mar oleydi... b d ü r r h m a n b y - Af rin, sabah ert yax ı ba lamısan mav r nn hri. X ı r d a x a n ı m - M n ki s nn n danı mıram. Barı qoymazsan, heç olmazsa d rdimi öz-özüm deyim, a biinsaf? nsaf da buracan?! b d ü r r h m an b y - Çüngi m nn n danı mırsan, qoy bir st kan çay içim, ba üst , mür xx s olum qullu undan, ondan sonra allahvara ll rinin igisini d qoy qulaqlarının dibin g raylı ça ır. X ı r d a x a n ı m - T l sm , ged rs n, varax durur, s n durursan; çaxır durur, qumar durur, s n durursan, qaçmazlar. El bu d rddi m ni öldür n, ay biçar . El bu d rddi m ni bu gün salan, ay biçar . Arın yox, namusun yox. b d ü r r h m a n b y - S n atayın goru, qoy oturax. B sdi, abrın olsun, h yan olsun! X ı r d a x a n ı m - M n bilmir m s n m nd n n ist yirs n ey! Qoymazsan bir saat d rdim , figrim qalam?! b d ü r r h m a n b y - st früllah r bbi v tub iley-h ! Arvad, m n s ni incidir m? M n s ni söyl dir m? M n s nin övqatını t lx el yir m, yoxsa s n m nim? X ı rd a x a n ı m - S nin öz-özünd n x b rin yoxdu, a biçar ... g r d rdini bils n, bu dild , bu dama da qalmazdın. b d ü r r h m a n b y - Tuf, axı n deyim... A g d , bdürr him, bdürr him, s n atayın goru tez bir çubuq g tir ver durum itilim burdan... Arvad gen dınqır-dınqır el yir. X ı r d a x a n ı m - Bilir m, ged c gs n. Bilir m, t l sirs n. B li, varax qaldı axı, neyl y s n?.. Da dü übdü m nim ba ıma, s n n var... M n d f xr el yir m gi, bdürr hman b y gimi sahibim var... B li, ükür allaha. b d ü r r h m a n b y - bdürr him, bdürr him, a g d , s n demir m çubuq g tir? Arvad, s n atayın goru ikiç d qiq m n mehl t ver, ged c y m. X ı r d a x a n ı m - S nin kimi ki ini çay a a ı axıdım,çay yuxarı axtarım. ükür, allah, s n ! M n bax, sahibim bax! b d ü r r h m a n b y - Arvad, s n atayın goru bir m n de görüm ba ına at t pib ya ki soyux d yib? Axır m nd n n ist yirs n? X ı r d a x a n ı m - S n n ki is n ki, m n s nd n n ist yim... Bilm zs n n var n yox, bilm zs n arvadın d rdi n di, u a ın d rdi n di. Gündüz ax ama kimi ba ın qarı ıb g d -güd y , u aq-mu a a. Gec qumar, gündüz qumar. b d ü r r h m a n b y - Axı evd n d rd var gi, m n onun fikrin qalam?.. T v qq el yir m gi, a zını göy tutmayasan! X ı r d a x a n ı m - Qırqovul ba ın kola t p r, daldan x b ri olmaz. Da ba ıma salasan. ( bdürr him çubu u g trir, gedir). b d ü r r h m a n b y (çubuqu ç k -ç k ) - Arvad, bilirs n n var, m n s n çox m sl h t görür m durub ged s n bir a la maya, orada zu tutasan bundan ötrü gi, bir böyük m uliyy t olub. X ı r d a x a n ı m - M n onsuz da a lamalı gün qalmı am. S nin kimi sahibi olan m n gün qalar. b d ü r r h m a n b y - Axır s n n olubdu, balam? Acsan, çılpaqsan, evin yoxdu, taydan-tu dan geri qalmısan ki, bel canbazlı a çıxmısan? X ı r d a x a n ı m - hanı ki... D rdim el olar olaydı. b d ü r r h m a n b y - B s n di d rdin, qoçaq? X ı r d a x a n ı m - vv la el onu götür gi, bizim bir yeti mi qızımız var, onu g r k bir t h r el y k. b d ü r r h m a n b y – El bu m tl bd n ötrü bu q r v llini g tirirdin? X ı r d a x a n ı m - Bu d rdi azmı bilirs n? b d ü r r h m a n b y - ndi g ldik M r nd ... P rv rdigara, gör s n el hamı arvad el bel mi olurlar? Qaçar ala da dan qara da a, qara da dan ala da a. Yeni -yoxu , d r -t p , axırdan-axıra n di-n di kömür qaradı, qatıq a dı. X ı r d a x a n ı m - S n axırı h dyana düzübs n... Qızın d rdi az d rddi? Onun tayları hamısı gedibl r... Püst xanımın qızı getdi. Nurcahan xanımın qızı getdi. S fd rqulu b yin qızı getdi. b d ü r r h m a n b y - Arvad, allaha bax, tarıya bax, qız dey nd alma deyil, qarpız deyil tök s n bazara, haray ç k s n ay alma alan, ay aftalı alan. D li olmamısan ki, arvad? X ı r d a x a n ı m - ndi ki m tl bin ba ı açıldı... b d ü r r h m a n b y- M tl bin ba ı açıldı, amma ox zülml n, nvayi-müsib t il n. X ı r d a x a n ı m - Yax ı s n atayın goru, qoy sözümü deyim... Birc m n d görüm, getmis nmi sg nd r b yin yanına? O ki inv rs t deyirsiz, n deyirsiz qurtarıb, h kim g lib, deyirl r ki, bir yax ı kamallı, göyç g o landı. heç bel zad a lına g libdimi? b d ü r r h m a n b y - ndi ba a dü düm m tl bini, arvad... El i l ri s n özün yax ı bilirs n, g r k o g lsin vizit , yoxsa m n gedim ona n deyim? Deyim gi, g l m nim qızımı al? Tutalım ki, dedim, axır alarmı? El i heç bir yerd görünübdümü? Axı biz müs lmanıq. X ı r d a x a n ı m - M n vv l günd n bilmi m ba ıma. dü n da ı. M n bilir m ki, s n el üur yiy si deyils n. Get allahı sev rs n, get qumar oynama ın dalınca. M n öz-i imi düz ldim, onda bil rs n ki, analar nec qızlar do ublar. b d ü r r h m a n b y (ged - ged ) - Allah xeyir versin, S n n s n ki, düz ltdiyin i n ola? M n ancaq axırda rüsvayçılıqdan qorxuram. X ı r d a x a n ı m - Get, dalınca da bir qara da getsim. b d ü r r h m a n b y (gedir) - - Tuf… tuf. X ı r d a x a n ı m (t k) -- Heç mümgün deyil, n tövr olsa g r k varımdan, yoxumdan geçib bu i i düz ldim; yoxsa o qızların oxutmu l ç rl r g r bils , o lanı ç k c kl r b ndl rin ... Bel ittifaqı ld n buraxmaqlıq bi üurluqdur... Çünki oldun d yirmançı, ça ır g lsin d n Koro lu... bdürr him! bdürr him! ( bdürrdhim daxil olur.) b d ü r r h i m - N buyurursan, xanım? X ı r d a x a n ı m - Bu saat ged rs n Nurcahan arvadı v o d rvi i ki randan t z g lib, ça ırarsan bura. N tövr olsa g r k bu d qiq burada olalar. Ba a dü dünmü. h ri bir-birin vurub tapıb g tir rs n!.. b d ü r r h i m - B li, bu saat, xanım. (Gedir.) X ı r d a x a n ı m - Tez ha, tez ha... P ri, P ri! (P ri daxil olur.) P r i - N buyurursan, xanım? X ı r d a x a n ı m - Bu saat otaqları t miz süpür rs n, qapı-bacanı gül kimi el rs n! P r i - Ba üst . Xeyirdirmi, ay xanım, ba ına dönüm? X ı r d a x a n ı m - H l danı maq yeri deyil, birc tez S kin ni d bura gönd r! (P ri gedir.) X ı r d a x a n ı m - Ay p rv rdigara, s n özün kem k el , n zir el r m, h r ocaqda bir am yandırım, be qoyun k sim, iki gün ild ehsan verim. On yetim sevindirr m. Ya göy çadırın sahibi!.. (S kin
daxil olur.) S k i n x a n ı m -- N buyurursan, ana? X ı r d a x a n ı m - Anan s n qurban, P riy köm k el evl ri t miz süpürsün... Sonra l-üzünü t miz yu, libasını d yi , b lk biz naqafil bir q rib qonaq g ldi. S k i n x a n ı m - - K l yini duymu am... M nciy z el i i bacarmaram. X ı r d a x a n ı m - K s, küçük! S n n deyir m m l el . Yeri, qız u a ısan, artıq danı ma. Yeri, anan s n qurban, yeri. Allah ananı m tl bin yetirsin. (Xırda xanım S kin ni it l y -it l y çıxarır.) X ı r d a x a n ı m (diz üst üzü qibl y ) - Ya göy çadırın sahibi! Ya mıxı mismara dönd r n tanrı! Ya yoxdan bizi x lq el y n tanrı! mdad günüdür, yet dada! ( vv linci m clis tamam olunur, p rd salınır.). K N C M C L S Xırda xanım v yerind yl mi ... bdürr him dagil olur. X ı r d a x a n ı m - bdürr him, nec oldular? b d ü r r h i m - - Nurcahan arvadı g tirdim, amma d rvi dedi ki, namazımı qılıb, bu saat g lim. X ı r d a x a n ı m - Nurcahan g lir, b s hanı? b d ü r r h i m (qapını açıb baxır) - Bud g ldi... Nurcahan xala, g l iç ri! X ı r d a x a n ı m - bdürr him, s n get i in . ( bdürr him gedir, Nurcahan daxil olur.) N u r c a h a n -- Salam leyküm, Xırda xanım. Ba ına dönüm, xeyirdimi? Atam-anam s n qurban. X ı r d a x a n ı m - Xeyir olmamı n var, a ba ı batmı ! N ver rs n m n , s n bir el zad ba ı layım heç, dadı dama ından getm sin? N u r c a h a n - M n s nin qaraba ınam, itin m... Ölüm, canım da s nindi, balalarım da s nindi. Ba ına dönüm, s n des n get, get ezünü qayadan at, ona da hazıram, yesirin olum. X ı r d a x a n ı m -- Nurcahan, düz m tl b üst g lm k hamısından yax ıdır... Özün bilirs n indiy kimi tamam h r bir yana olub, m n bir yana v neç -neç mü t ril r m nl n qohum olmaq ist yib, m n q bul etm mi m; çüngi vv la, S kin h l u aqdı, ikinci o mü t ril r biz tay olmayıb, özün d bilirs n. N u r ç a h a n -- Bıy, ba ına denüm, niy bilmir m? Bizim h rd S kin xanıma layiq kim var? X ı r d a x a n ı m - ndi b.u saat bizim h rd bir o lan var. Do rusu budur ki, m n onu çox adlıq il n o ullu a q bul el rdim, amma el adamım yoxdur ki, bu i i düz ltsin. Bu i i heç k s düz ld bilm z, s nd n,suvay. N u r c a h a n - tin olum, xanım! Siz özünüz yax ı bi-lirsiniz ki, Nurcahan el i l ri su içm kd n hasand bilir, bel i l rin anasıdı... Siz m lumdu bizim h rd n q d r qız gedir, m nsiz heç keçmir. Bax, xanım ba ına dönüm, vv l bu S fd rqulu b y, sonra Nurcahan xanım, ondan sonra... X ı r d a x a n ı m - A ba ı batmı , g r bu i l ri m n bilmirdim, s ni niy ça ırdırdım. N u r c a h an - ndi Xırda xanım, ba ına denüm, birc el onu m n de görüm o lan gimdi. V ssalam, na ma tamam. Artıq zad m n lazım deyil. X ı r d a x a n ı m - H kim sg nd r b y. Hansı ki... N u r c a h a n - Bıy, bıy, el onu de. Heç gör a lıma g ldimi? Çox yax ı, çox c b. Kifay t el r, b sdi. Allah qoysa gör rs n o t rlanı n t h r b nd salaca am... Onu deyim s n , Xırda xanım, ba ına dönüm... h kim bir yax ı ev tutub. Bu saat m n bura g l nd ona çox q rib istul, kürsül r apardılar. Görünür ki, otaqların b z m k ist yir. Amma özün d görmü m. O sif td , o üca td o lan tapılmaz. Amma, Xırda xanım, s n d qoçaqmı san. Halal olsun s n anandan mdiyin süd! P h, p h, p h! X ı r d a x a n ı m-- Ancaq bu i i yadda saxlamaq g r g... Özün bilirs n hrimizd bu saat yeti mi qız çoxdur, o cüml d n o arvadın qızları... Adı n di? Özl ri oxuyub elm tamam el yibl r... g r bizim qorxumuz olsa, o l ç rd n olacaq. N u r c a h a n - A rın oların ür yin !.. Qadam onların oxuma ına!.. Allahın ver n günü m ni apardılar, ta aya ımda ba maq da qalmadı gedib g lm kd n... h r kim deyir m, cavab verirl r ki, biz rus qızı lazım deyil. X ı r d a x a n ı m - Nurcahan, biz yatmaq kar verm z; g r g el bu günd n ba layaq tor atma a. N u r c a h a n - N dem k ist r? lb tt , lb tt ... M n deyir m el bu saat gedim görüm n qayırıram. X ı r d a x a n ı m - Bax, Nurcahan, bu i i s nd n ist yir m. G r k n tövr olsa düz ld s n. M n d s n borclu oluram bir d st aldan libas br i m kli, otuz manat pul v qabaqcan bir d st çit paltar. B sdimi? N u r c a h a n - Heç verm s n d m n s nin qulluqçunam. S n n deyirs n, ba ına dönüm. X ı r d a x a n ı m (ça ırır) - S kin ! S kin ! (S kin daxil olur.) X ı r d a x a n ı m - Anan boyuna qurban, o sandı ın içind çit var, onu g tir ver Nurcahan n n y . (S gin gedir.) Bax Nurcahan, d xi bilmir m, bu i i s nd n ist yir m. N tövr olsa g r g i düz l , yoxsa m ni ölmü gör rs n. (S kin çiti g tirir.) N u r c a h a n (S kin y ) - Nurcahan n n n s n qurban, a bizim maralımız, a bizim ceyranımız, a bizim tavatımız! Bel ahu baxı ına qocaca n n n qurban, a qız, a qız!.. Xanım, deyir m dahı m n gedim. X ı r d a x a n ı m - S kin , s n get öz ota ına. (S kin gedir.) Nurcahan, h l bir az gözl gör k t z d rvi n deyir. N u r c a h a n - Xırda xanım, ba ına dönüm, o d rvi d n adama möcüz l r na ıl el yirl r, adamın ba ının tügü biz-biz durur. Deyirl r gi, g r ist s s ni d bu saat öz yanına biixtiyar caduynan aparar, nec gi, hacı sg nd r b yin arva-dını aparıbdır. Xanım, d rvi i d yax ı fikriniz salmısınız. ( bdürr him daxil olur.) b d ü r r h i m - Xanım, d rvi g libdi. X ı r d a x a n ı m - Buyursun. (D rvi daxil olur, çiynin xurcun tayı, içi dolu gitab v h r bir büsatı il .) D r v i - Salam leygüm. Xı r d a x a n ı m v N u r c a h a n (aya a durub) - leykümsalam, a a d rvi , buyurun. (D rvi oturur.) D r v i - Xanım, b nd y gör n f rmayi iniz var? X ı r d a x a n ı m -A a d rvi , deyirl r siz cadu il möcüz l r görk zirsiz, do rudurmu? D r v i - N rz edim, xanım, xahi ed n gör r. X ı r d a x a n ı m - M n xahi edir m ki, siz bir qızın bir o lan il n ulduzun barı dırasınız v g r bu i ncam vers niz, m nd n n alarsınız? D r v i - Xanımcan, bel i l r m nim cadumun m qamında el asandır nec ki, bir cam su içm k. O ki qaldı m ni razı etm y , o ba lıdır sizin fa tiniz . X ı r d a xa n ı m - M n hazıram h r n siz buyursanız, onu siz verm y . D r v i - Xanımcan, ükür olsun xudaya, siz sahib güzaransınız v m n sizd n artıq ist mir m. M n iltifat ed rsiz bir r s at, bir d n cübb , bir saat v bir q d r cib x r diyi. X ı r d a x a n ı m - M n razıyam. D r v i - Buyurun indi gör k o lanın ismi n dir, qızın ismi n dir? X ı r d a x a n ı m - sg nd r v S kin . D r v i - P h, p h! Ma allah! siml rind n görünür ki, tamam olmu i dir. sg nd r v S kin ... Xanım, buyurun bir t t su g tirsinl r. (Nurcahan gedir su g tirm y , d rvi gitablarını açır, q - l mdanı v bir neç ga ızları o yan-bu yan edir, bc d hesabı- na gör ga ızlarda yazır. Nurcahan t ti g tirir, d rvi diqq t il suya baxır.) D r v i - Xanım, buyurun görüm S kin xanım gec l r v h t il qalxıb yeri üst oturub2, öz-özün danı ırmı? X ı r d a x a n ı m - A a d rvi , allahı sev rs n m ni qorxutma, h rd n-bird n olur. D r v i - imiz bir az ç tin oldu. Amma eybi yoxdur, qorxmayın! (Qoltu undan bir neç z ncir çıxardır, silk l yir.) Xanım, bu z ncirl ri görürs n? Bunların h r bir b ndind dü m nl rin birisi ba lıdı. Babasına l n t oların, heç zad qayıra bilm zl r. Buyurun bir içi dolu od manqal g tirsin-l r. (Nurcahan gedir manqal g tirm y , D rvi cibl rind n neç ga ızlar arasında cür b cür otlar v benqalsgi aqon çıxardır.) Xanım, bilirsiniz n var? Sizd n t v qq edir m ki, qorxmayınız... tayifeyi-cind n ikisi S rtanu v Muq rqanu müt s rrif edibl r S kin xanımı. Lazımdır onları r f etm k, ta ki i l rimiz düz lsin, yoxsa onlar qoymazlar. Kafirl r hücum edib g l c gl r, m n onların qanadlarını yandıraca am, amma qorxmayın. (Nurcahan manqalı g tirir.. D rvi ba layır oxumaqı. Oxuya-oxuya bir neç otlar atır manqala, qalxır ayaqa bir lind gitab v bir lind naçaq benqalsgi aqonu atır manqala, oxuyur): Xurulf rrar v tt lqa v ey n y b hülb rqa. za m zz c t hussöhqa. M l kt - r-q v lq rba, s rh ti, t c tü m rahya... Budu g ldil r, qorxmayın. (Yen oxuyur l-aya ın t rp d -t rp d , Nurcahan v Xırda xanım qısılmı ). N u r c a h a n, X ı r d a x a n ı m -- Allah, s n p nah. Allah, s n p nah. D r v i - Babası yanmı ları gördünüz? Yax ı tanıyırsız Heyd r lini. Tamam heyvanat, n batat, v h iyyat, cinü ins bu tilsiml rd dirl r... Z ncirl rd ... X ı r d a x a n ı m v Nurcahan - Allah, s n p nah. Allah, s n p nah. Allah, amandı. D r v i - Qurtardım, heç qorxmayın, bacılarım. ndi, xanım, bir ey var; m n lazımdır bir d n yumurta, o yumurtanın üstünd bir dua yazaca am z f ran il . G r k onu sg nd r b yin qapısında bir övr t yer vursun, sındırsın..., lav m n lazımdır bir d n kök qurba a. Dua yazaca am, o duanı atarsız bir cam suya v qurba anı asarsız o camın üstün ba ıa a ı v bir d bir dua yazacaqam, onu suya salıb ver siz o lana; bir q tr d olsa kifay t ed r. Çay içind , su içind -eybi yoxdur. X ı r d a x a n ı m - Nurcahan, dur bir yumurta g tir. (Nurcahan gedir.) A a d rvi , b lg bu saat qurba a tapılmadı. D r v i - Eybi yoxdur, sonra taparsız. O qurba a ba ı-a a ı qalıb suya baxa-baxa öl c gdir v o d qiq d n ba lanacçaq m h bb t e qi odlanma a... (Nurcahan yumurtanı g tirir, d rvi yumurtanı yazıb) D r v i - Xanım, bu yumurta g r k yer qoyulmasın. Nurcahan bacı, saxla, yer qoyma. (Yumurtanı Nurcahan yaylıqının ucunda dö ünd saxlayır.) D r v i - Nurcahan bacı, bir-iki kasa da t miz su g tir, birisi içm kd n ötrü, birisi d qurba adan ötrü. N u r c a h a n - A a d rvi , ala, su hazırdı. D r v i (duaları yazıb suya salıb) - Bu göy kasa qurba adan ötrüdür v bu a kasa içm gd n ötrü. Dur xanımcan, indi m nim elmim tamam oldu. Rüsx t verin, m n gedim. X ı r d a x a n ı m - A a d rvi , buyur. Bu hesab deyil. (Be manat verir.) D r v i - Xanım, i möhg m olmaqdan ötrü fit ni d (cibind n çıxarır) atarsız oca a, yansın, ondan sonra o lan allahın ver n günü biixtiyar g l c k qullu unuza. D xi m n d mür xx s olum. X ı r d a x a n ı m - Buyur, allah s ni d v m ni d bu i d m yus el m sin... (D rvi gedir.) Nurcahan, g r k s n d öz i inin dalınca ol. (Gedirl r. P ri daxil olur.) P r i - A ba ınıza dönüm, bu arvad lap a lın itiribdir axı, Bir dey n g r k, ay xanım, s n Nurcahanı tanımırsan, bilmirs n ki, o günd min xan qapısında, b y qapısında duz dadır? Ona sirr verm g olar?.. di ya madı, bitm di. Ondan sonra zurnaya qulaq as. G l c kdi Püst xanım, "a qız Xırda, bacın ölsün, bu n sözdü h rd danı ırlar?"... G l c kdi B dircahan xanım, "a qız Xırda, m n el sevinirdim, and ol-sun allaha, el sevinirdim. Do rusu deyirdim yo urmadım, yapmadım, hazırca kök tapdım, a xalan ölsün bu n i di?.." G -l ç kdi. M di Cahan, "Xanımın canı sa olsun, sg nd r olmaz, K rim olu, K rim olmaz, S lim olu"... Be -be g l c kl r, yeyib-içib, ad-xürr m geri
ged c gl r. Xanımlar el bel mahna axtarırlar. ndi, P ri, g l evi süpür. P ri, su g tir. P ri, ba maq qoy. B xt v r ba ımıza, pi iyimiz o lan do ub. g r xanımın a lı olsaydı o bir d st çit libası ver rdi m nim qızıma, m n yüz Nurcahan kimi adamın i in gör rdim. Ba tutardı çox yax ı, tutmazdı qalardı palaz altında... Çör yi çör kçiy ver, birin d artıq. Aley, da ba ına, a ılsız ba ına. (Qar ıyır Xırda xanımç ged n t r f .) P r d Ü Ç Ü N C Ü M C L S hvalat vaqe olur sg nd r b yin m nziland . sg nd r b y ayaq üst durub stol yanına v stolun ust gitab. Kitaba baxıb fı dırıq çalır. s g n d r b y (sa linin dal t r fin gitaba b rk vurub) -Möhk m dostum, ziz dostum, bit m h dostum, bih s d, xalis dostum! T klik yolda ı, d rd-q m yolda ı, baqi dostum... P rv rdigara, ükür, günd min k r ükür s n ki, m n kimi yetimi bu m qama g tirdin v m ni tamam dünyanın a ıl v kamal sahibl ril h msöhb t etdin. ükür, min g r ükür!.. ; N u r c a h a n (qapıdan baxır) - H kim, s n s n? Ba ına dönüm, atam, anam s n qurban! s g n d r b y - M n m xala, iç ri g l! N u r c a h a n - Bel xalan s nin ba ına dönsün. Bel xalan s nin qadan alsın. s g n d r b y - M n gör n qullu un var? lind ki n di? N u r c a h a n - Ba ına dönüm, h kimba ı, bu suyu bir baytal verib m nim azarlı n v m dava adına, m nd n be ahı pul alıb. ndi h r kim dadır deyir bu xalis sudu, indi s n qurban olum... s g n d r b y - G tir görüm. (Alıb dadır.) Xala, do rudan bu xalis sudu. S ni h qiq t aldadıblar. N u r c a h a n (k nara) - Yumurtanı sındırdım, suyu da içirdim. B s, ba ına dönüm, nainsaf o lu m nic aldadıbdı. s g n d r b y -- N v nin naxo lu u n di? g r bura g l bilir, g tir baxım. N u r c a h a n -- N v m d s n qurban, n v min n n si d ... S n c m nim bu cancı azım qurban... ükür olsun allaha, böyüg h kim olmusan, bizim kimi f qir-füq raya köm kliyin d yir, bizl r d s n duaçı olluq. s g n d r b y - Xala, s n n diriba qarısan? M n c n ver rs n s n bir el dava verim gi, nor st cavan olasan? N u r c a h a n - S n m n n ver rs n s n bir el qız tapam ki, am yandırmaq lazım olmaya, üzün baxanda gün baxan kimi gözl rin qama a. G rd ni bir qarı , boyu s rv a acı, a üz, qara kiprik, qara qa , gözl ri ala, ahu balası. s g n d r b y - Qarı, deyirs n el m zs n. N u r c a h a n - M n? M n? Eh, m ni h l tanımırsan. M n Nurcahan dey rl r. M nim anam ölsün, tamam vilay tin alı -veri i hamısı m niml dir. M n ba dan-aya a sirr da arcı ıyam. s g n d r b y - Ay sirr da arcı ı, b lk m n el küf-l t sahibiy m, onda?.. N u r c a h a n - Qoca s rç y cub-cub öyr dirs n? S nin n vaxtındı küfl t sahibi olasan, dün nki u aq ola-ola. (D li irin qapının dalından.) i r i n - Gör s n h kimba ı evd dirmi? N u r c a h a n -- H kim, ba ına dönüm, odludu, qoyma iç ri gir ,yoxsa xata el r. s g n d r b y - D li d m riz deyilmi? Qoy g lsin görüm d rdi n di?.. H r kims n iç ri gir. N u r c a h a n - Mür xx s olum, ba ına denüm. ( irin daxil olur.) i r i n - Paho, paho! Nurcahan qarı, axir tsiz! N tez xam yer ikara çıxmısan? N u r c a h a n - Qapıdan bel dur, m nim zırrama d li il i im yoxdu! i r i n - h l dur! Dur! Yoxsa axırını el r m... h kim, qadan alım, verdiyiniz dava qurtarıb, amma u aq da yax ıdı. s g n d r b y - Çox c b, artıq lazım deyil? i r i n - B y, m nim adım D li irindi. Tamam vilay t m ni d li hesab el yir, m n bu saat sübut el r m gi, m n d li deyil m. Ancaq rzim qulaq asın v s n d , Nurcahan, lim-aya ım d ym mi dur yerind . (Nurcahanın qolundan tutub dartır ortalıqa.) s g n d r b y (stul üst oturub k nara) - Q rib i dü düm. i r i n - H kimba ı, m n özümü d li kökün salmı am ondan ötrü ki, vilay timizd h qiq td d li çoxdu v m n neyl yim; Bazara girdin gözü qıpıq, s n d ol gözü qıpıq! N u r c a h a n - irin, and olsun u aqlarımın canına, s n be f tir bi irr m, m ni burax gedim. i r i n - Heç mümkün deyil. Dinm z-söyl m z dur yerind , yoxsa burnunu di iml qopardaram. s g n d r b y (k nara) - Yax ı qarav llidi, axırını gör g. i r i n - B y, bu Nurcahan arvadı ki görürs n, h rimizd bel si hesabsız çoxdu v bunun özü tamam vilay td m hur övr tdi. vv li bir nazlı, h k tli, g l m ni gör, d rdimd n öl g lindi. N q d r cahıldı, öt n -keç n göz vurardı... Bel di, Nurcahan? N u r c a h a n - Yalansa a rım ür yin !.. D linin sözün inanan özü d g r k d li ola... M n s n n deyim, h r n ist yirs n de. t hür r, karvan keç r. i r i n - H kim, e itmi sinizmi ki, d lid n do ru x b r? M n el o d lil rd n m. s g n d r b y - M n ki h kim m, s nd bir d lilik görmür m. i r i n - Dalına qulaq asın! Qocalandan sonra ba ladı vv l miyançılı ı. N döyülm yi, n söyülm yi vecin almadı; arı yedi, namusu atdı dalına. ndi böyüg m uliyy ti odu ki, g z r xan evl rini, b y evl rini, bunun sözünü ona dey r, onun sözünü buna dey r. H r bir sözün üst yüz min qeyril rin b z yir. Xudan k rd bir xanım cür t el yib buna ist diyi eyi verm y ... Vaveyla, vamüsib ta. N u r c a h a n - S nin ki d d nin malını vermirl r... Saqqalına bax, saqqalına. i r i n - Nurcahan... vv l ki, s n a uçu idin, balam, sonra bu m rsiy xanlıq n idi? N u r c a h a n - H kim, ba ına dönüm, m nim n v m naxo du, allahı sev rs n m ni bu d linin lind n qurtar gedim. i r i n - Qoy m n b y hvalatın hamısını na ıl el yim, s n bir turp kim tütünün ba ından çıxsın, ondan sonra ged bil rs n. N u r c a h a n - H l s n get qanqal otla. M n d Nurcahanam, s nin kimil ri çox xaltalamı am, ay it! i r i n - ndi ki bel oldu, çox yax ı, çox c b... B y, s n m nim canım qurban olsun, ba ı lagil n s n ba a rısı olur, h r t z g lmis n, bizim yerin g r k cayib-q rayib i l rin öyr n s n. s g n d r b y - vv ld n g r k olmayaydı, çünki ba lamısan, söyl görüm axırı n di. i r i n (Nurcahana) - Ay imansız qarı, s n haman Nurcahan deyils n ki, N z r li b yin qızının v zind ahqulu b y öz qarda ın arvadın göst rdin, n q d r onu yedin? N u r c a h a n-Yalançının atası d rin yatsın! Yalançının atasının q brind donquz ba layım; i r i n - A imansız dıl ır qarı, s n haman Nurcahan deyils nmi ki, ahbaz b yi aldadıb apardın, biçar ni Qulam li b yin t l sind öldürdün. N u r c a h a n - A s ni görüm dizin-dizin sürün s n! A s ni yaylımı güll y rast g l s n! Ay tünb tün o lu, bu sözl r n sözl rdir ki, özünd n qayırırsan? i r i n - S ni g r k a ladam, h l harasıdı... A qarı, de görüm, s n deyildinmi t ziy yerind Hacı Tanrıverdinin arvadının t k qızıllarının s kkizini k sib yasavul qaba ında polisxanaya ged n? N u r c a h a n - Axırı nec oldu, a beyman! Axırda taqsırlı kim oldu, a bih ya? i r i n -- Axırı nec olacaq, pristav qızılları m zd di, s ni d buraxdı. N u r c a h a n -- Yalançının evin od dü sün! Yalançının balaları qırılsın! Yax ımı? i r i n - Bunlar olsun yalan. ndi m nim özümün ba ıma g tirdiyin m l t ni b y rz el yim; gunl rin bir gününd ... N u r c a h a n-Daha b sdir, qapıdan bel dur. Vallah, yoxsa bir oyun oynaram tamam h r bura tökül r. Bel dur, c f ng o lu c f ng. ( st yir getsin.) i r i n -
A lamasan buraxmaram. N u r c a h a n - A bih ya o lu, azmayınan! M ni burada yalqız görmüs n? Bel dur deyir m s n ! (A layır.) s g n d r b y - Daha b sdir, çıxın. kiniz d bird n çıxın. Tez, tez! ( irin v Nurcahan dala a-dala a gedirl r.) s g n d r b y -- irin d li deyil. D li m n m ki, bu h dyana indiy kimi qulaq asırdım. Qapını döyürl r... barı ikinci irin olmayaydı. (Gedir.) P r d D Ö R D Ü N C Ü M C L S hvalat vaqe olur Xırda xanımın ota ında. Xırda xanım dö kç üst yl mi , pü t dalında. X ı r d a x a n ı m - Bu gec heç yatmamı am, sabaha kimi fikird olmu am. ndi ba ım yerind durmur, guya ki, m nim deyil... Bol x yalat el mi m. Bir neç vaxt i düz ldib toy fikrin dü mü m. Sonra P rini götürüb S kin nin evin qonaq getmi m. Bir neç vaxt i düz lm yib hirsimd n a lamı am... Xülas , çox b dxab oldum... ndi sabah açılıb, gör k allah n ist yir. P ri, P ri. (Ça ırır, P ri g lir.) P r i - N buyurursan, xanım? X ı r d a x a n ı m - Nurcahan bura g lmi di? Heç bir x b r varmı? P r i - Xeyr, g lm yib, heç bir x b r d yoxdu. X ı r d a x a n ı m -- Get bdürr himi bura gönd r. (P ri gedir.) Nurcahandan çıxmayan i !.. G r k o tezd n g l ydi. Gör s n xudaya, gör bildimi, d rvi in dedigl rini m l g tirdimi? H -yoxlu un barı tez bileydim. Bir-iki gün d bel keçs , m nd n daha adam olmaz. ( bdürr him daxil olur.) b d ü r r h i m – N buyurursan, xanım? X ı r d a x a n ı m - Nurcahan bura g lmi di? Bir x b r varmı? b d ü r r h i m - Xeyr, g lm yib v bir x b r yoxdu. g r buyurursan, gedim bu saat ça ırım. X ı r d a x a n ı m - Get, gözün dönüm, gör evd dimi? Deyin n xanım deyirdi bu saat bura g lsin. b d ü r r h i m - Ba üst . (Gedir) X ı r d a x a n ı m - Bilmir m n di ki, bu qızı allah adama verir. Qız v zind bir da olsaydı, böyük xo b xtlik olardı. Qızı adama r verib qurtaranacaq ya quddus deyir. Yer üzünd n kökünüz k sil ydi, dahı m nd can qalmadı. (S kin daxil olur.) S k i n - Ana, çay g tirimmi? X ı r d a x a n ı m - st mir m, yen ür k döyünm m artıb. Çay içs m, yen g r k çöl qaçam. S k i n -- Taqsır özünd di, h r bir zada hirsl nirs n, axırda ür k döyünm n qalxır. X ı r d a x a n ı m -- Qoçaq, h kimliyi n tez eyr ndin? Get, küçük, ba ımdan ol. B lk bir x lv t i im var, u aqsan, büzül yat! S k i n (ged -ged ) -- S n dey n olsun, ancaq hirsl nm . X ı r d a x a n ı m - Bilmir m n d ndir bu saat el haldayam ki, ist yir m al m od vuram... Özümd n narazı, ged d n, qaraba dan narazı... g r bu halda ki i g l , ba ında t rs; d yirman i l d r m. (Nurcahan daxil olur.) N u r c a h a n - Salam leyk. X ı r d a x a n ı m - leyk salam a Nurcahan, indiy kimi hardaydın? S ni gözd m kd n gözümün qarası getdi. N u r c a h a n - vv l ba dan rz el yim, Xırda xanım, ba ına dönüm, bel gözl rimiz aydın olsun. X ı r d a x a n ı m -- Bel aydınlıq içind ol. manın kamil olsun. Na ıl el görüm n var. N u r c a h a n - M nim ki bu dilim var, Xırda xanım, onu-g r k qızıla tutam. Getdim yumurtanı sındırdım, su aldım. lim , dedim: ba ına dönüm bu suyu dava v zin m n bir baytal veribdir. çdi dedi "xalacan"... h r bir sözün ba ında "xalacan"... h qiq td …sudu... O yan-bu yan. B s dedi m nim burada bir k sim yoxdu,çox ad olaram1 ki, s nin kimi imanlıya rast g ldim. H r n s n des n, m n onu q bul el r m... Xülas danı ı ımız çox oldu. X ı r d a x a n ı m - Evl nm kliyinin bar sind söhb t olmadı? N u r c a h a n -- B s m n n d n ötrü getmi dim? Özü dedi ki, bundan sonra m n lazımdır ki, ev olam. M n d ona dedim ki, s n bir qız yeri bilir m qon uluqda. S rv boylu, g rd n, bir qarı , qa qara, kiprik qara. X ı r d a x a n ı m - G r k dey ydin gi, filank sin qızı, atası bu, anası bu. N u r c a h a n - Xanım, gedim balalarımın üzün görm yim, g r bunların hamısını dem mi ms . O da m n zarafatnan dedi ki, s n bir dava verim, on be ya ında qız olasan. Bir danı an, bir m z li o landı ki, heç dünyada özünün d v zi yoxdu. (P ri daxil olur.) P r i - Xanım, bu gün nahara n hazır el yim? X ı r d a x a n ı m - H r n s nin keyfin ist yir... P ri otaqda litin üst bir yaylıq var, ört ba ına, onu s n ba ı ladım. P r i - Allah S kin xanımı xo b xt el sin. (Gedir.) X ı r d a x a n ı m (ça ırır) - bdürr him, bdürr him! b d ü r r h i m (daxil olur) - N buyurursunuz? X ı r d a x a n ı m - Taxtın altında bir cüt ç km var, onu v sandıqxanada bir yapıncı, onu verdim s n . bdurr him - Allah S kin xanımı xo b xt el sin. (Gedir.) X ı r d a x a n ı m v N u r c a h a n (ikisi d bird n) - Amin!.. Amin!.. Amin!.. N u r c a h a n - Xanım, ba ına dönüm m n bu gec bir vaqe görmü m. X ı r d a x a n ı m - Allah xeyir el sin... N u r c a h a n - n allah xeyirdi. Gerdüm ki, bir göz i t digc n düz yerdi. Otluq, gülzar. Bu düzün ortasında bir buynuzlu maral otlayır. H rd n-bird n ba ını qalxızıb O yana, bu yana baxır, amma k nardan bir üzü nurlu ki i bu marala t r f g lir. O adam getdi maralın yanına, maral qaçmadı. O ki i maralın ba ına ip salıb dalınca apardı. M n buna çox t ccüb el dim, ist dim ki, o üzü nurlu ki iy yaxınla am, bu halda qula ıma azan s si g ldi, oyandım. X ı r d a x a n ı m - Bu el bizim i imizdir, o xs d haman d rvi di. n allah maral qaçmaz. N u r c a h a n - Xanım, ba ın üçün m n özüm d el bel yozmu am. (D rvi daxil olur.) D r v i - Salam leyküm. X ı r d a x a n ı m v N u r c a h a n - leyküm salam, a a d rvi , buyur otur. D r v i - Xanımcan, d xi n oturum, bu gün sübh tezd n Hacı M h mm dta ı v Hacı K rim g ldil r m nim m nzilim v m n t klif etdil r ki, bu gec c m olalar m nim m nzilim v m n onlar üçün dua yazım. Söhb t arasında m n m lum etdil r ki, bu saat onlar g lirl r t z h kimin yanından. Guya sg nd r b y onlardan çox iltimas edib ki, onlar sizin qullu unuza g lsinl r namiz dlik üçün v onlar al v üzük t darükün dü übl r... ndi, canımcan, bildinizmi m nim dualarımın hikm tini?! X ı r d a x a n ı m v N u r c a h a n (s cd y enib) - Allah,s n ükür. Allah, s n ükür. ( bdürr hman b y daxil olur.) b d ü r r h m a n b y - Arvad, dün n s n m nim ba ıma "n d n ötrü o müsib ti açırdın? M g r övr td s br olmaz, a zına g l n h dyanı söyl r? ndi nec oldu? X ı r d a x a n ı m - Nec olacaq, ükür olsun allahın d rgahına. Gözünü sil, dürüst bax gözüm ... ndi bilirs nmi arvadın da qoça ı olar. b d ü r r h m a n b y - Xa! Xa! Xa! Arvad. M nim qoçaq arvadım. Xa! X! Xa! Daldan atılan da topu a d y r... T klifini sevdim. X ı r d a x a n ı m - Gördün bu qara n rin hün rini? G r k limd n, aya ımdan öp s n. b d ü r r h m a n b y - O qara n r ikic pula d ym z v h r n i tutsa özün biabır el r, nec ki dün n dedim. X ı r d a x a n ı m - Ki i, allahı sev rs n s n m ni qorxuzursan. N var, tez ol, tez de gerüm? b d ü r r h ma n b y -- N olacaq? S nin sg nd r b yinin arvadı bu saat faytondan dü dü, yanında balaca o lu. X ı r d a x a n ı m - A Nurcahan, a d rvi , bu ki i n danı ır? D li olmusan, a ki i, n di? b d ü r r h m a n b y -- M n niy d li oluram? D li s nin kimi olur ki, bel banbılı d rvi ba ına ip salıb d li kimi oynadır. X ı r d a x a n ı m - bdürr him, P ri, Nurcahan, bu saat m n bir x b r, ay, ür yim çatladı!.. M n bir az su! Tez! Öldüm, ay su. b d ü r r h i m - Xanım, do rudur, m n özüm sg nd r b yin g d sini gördüm. X ı r d a x a n ı m ( bdürr him ) - Vur boyunlarına bu bih ya u aqlarının, çıxart çöl , çıxart çöl bunları... Ay, ür yim çatladı... b d ü r r h i m (Nurcahanı v d rvi i çıxardır) - tilin buradan bih ya u aqları. (Xırda xanımın ür yi gedir.) b d ü r r h m a n b y (Xırda xanımı quçaqlamı ) -Özünü toxtat, yassar olma. bdürr him, su! Tez, tez ha! Ay aman su. A qız, özünü toxtat deyir m s n . (S kin v P ri t l sig daxil olurlar, qucaqlayırlar Xırda xanımı.) S k i n x a n ı m - Ana, s n qurban olum, n qayırırsan? Uy allah, uy!.. P r d N c fb y V zlrov. s rl ri,Bakı: Elm, 1977.- s. 53-69 Yüklə 84,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|