Microsoft Word Design Glo Kongre doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
II International Congress 339 ile atılmıştır. Đşbirliği kapsamının genişletilme- sini öngören düzenlemelerin yapılmasının ardın- dan, anlaşma 6 Ekim 2004 tarihinde Putin ve Kerimov tarafından onaylanmıştır. Anlaşmaya göre, 2003 yılında Özbekistan’ın Rusya’ya 5 milyar m 3 doğalgaz ihracatı yapması ve bu miktarın 2010 yılı itibariyle 10 milyar m 3 ’e çıkarılması hedeflenmiştir. Anlaşmanın ardından Gazprom, şirketi ve dolayısıyla Rusya’yı böl- gede kalıcı kılacak girişimlerde de bulunmuştur. 23 Gazprom’un ülkedeki faaliyetlerinin ve etkinliğinin arttığı gözlenmektedir. 2005 yılında Üstyurt’daki doğalgaz yataklarının işletilmesi için 1,2 milyon dolar tutarında, ülkenin ihraç ettiği doğalgazın miktarını arttırabilmesini sağla- yacak doğalgaz hatlarının modernleştirilmesi için 1,5 milyon dolar tutarında yatırım yapılacağı açıklanmıştır. Anlaşma ile Gazprom, kendi ürettiği do- ğalgazın daha büyük bir kısmının ihracatını sağlamak üzere diğer ülkelerden ucuz doğalgaz ithalatı yapmaya yönelik politikalarını hayata geçirmek için önemli bir adım atmıştır. Özbe- kistan’dan 2010 yılına kadar artan miktarlarda doğalgaz ithalatı yapılması konusunda anlaşma sağlanmıştır. 2003 yılında 1,27 milyar m 3 düze- yinde olan doğalgaz ihracatı 2005 yılında 7 milyar m 3 ’e çıkmıştır. Ayrıca anlaşmayla, ülke- deki doğalgaz kaynaklarının keşfi, üretimi, doğalgaz hatlarının yenilenmesi projelerine aktif katılım, ülkeden geçen Orta Asya doğalgazının 23 Bu anlaşma ile karara bağlanan diğer konular da şunlardır: Üstyurt bölgesindeki doğalgaz keşif, çıkarma ve üretim konularında Gazprom ile ortak projeler üretilmesi kararlaştırılmıştır. Türkmenistan ile Nisan 2003’de yapılan anlaşma uyarınca 2028 yılına kadar ülkeden Gazprom’un ithal edeceği yaklaşık 2 trilyon m 3 doğalgazın Özbekis- tan’dan geçen kısmının Gazprom tarafından yönetilmesi ve mevcut hatların kapasitesinin 2007 yılına kadar iki katına çıkarılması öngörülmüştür. Ayrıca, Özbek doğalga- zının ihracatını kontrol eden ve %51’i devlete ait olan Uztrangaz’ın hisselerinin %44’ünün Gazprom’a muhte- mel satışı konularında anlaşma sağlanmıştır. Bkz.: Energy Charter Secretariat, a.g.e., s.67. Şirket hisselerinin %44’ünün doğrudan Gazprom’a satışı gerçekleşmemiştir. Ancak, Gazprom ülke doğalgaz sek- töründe faaliyet gösteren bazı şirketlerin büyük hisse- lerine talip olmuştur. Örneğin, Uztransgaz’ın da hisse- darlarından olan %95’i devlete ait olan Avtogaz şirke- tinin, özelleştirilmek istenen %70’lik payının Gazprom tarafından satın alınması için Ağustos 2004’te görüş- meler yapılmıştır. Bkz.: “Gazprom Hoçet Zapravlyat Uzbekov”, Kommersant, 5 Ağustos 2004, s. 5. Yine, 26 Eylül 2005’te Aleksey Miller’in Đslam Kerimov ile yaptığı görüşmenin ardından, Gazprom’un Özbekis- tan doğalgaz sektöründeki özelleştirmelere katılmak istediği açıklanmıştır. Bkz.: “President of Uzbekistan Meets head of Uzbekistan”, UZA Uzbekistan National News Agency, 26 Eylül 2005, (çevrimiçi) http://www. uza.uz/eng/news/?id1=5341 , 18 Ağustos 2006. dış pazarlara ulaştırılması konularında Gaz- prom’a geniş haklar verilmek suretiyle, şirketin Özbek doğalgaz sektöründeki faaliyet alanını genişletmesine olanak sağlayacak koşullar yara- tılmıştır. Gazprom ile yapılan anlaşmanın ardından Özbekistan’ın yaptığı diğer doğalgaz ihraç anlaş- maları da değişikliklere uğramıştır. Gazprom bizzat kendisi Özbek doğalgaz üretim ve Pazar- lama faaliyetlerindeki etkisini arttırdığı gibi, kısmen ya da tamamen sahip olduğu şirketler kanalıyla ülkenin doğalgaz ihracatını da kontrol etmeye başlamıştır. 24 28 Eylül 2005 tarihinde, Uztransgaz şirketi ile Gazprom arasında 2006-2010 yılları arası dönemde ülkeden geçecek Türkmen ve Özbek doğalgazının miktarını ve doğalgaz ihracatının koşullarını belirleyen beş yıllık bir anlaşma ya- pılmıştır. Böylece Gazprom, ülkeden ihraç edi- 24 Örneğin, 1997 yılından 2001 yılına kadar ülkenin Kaza- kistan’ın güneyine, Rusya’ya ve Ukrayna’ya yaptığı doğalgaz ihracatını kontrol eden Đsviçre şirketi Gazpex kontrolünü kaybetmiştir. 2001 yılı başından itibaren Gazprom sermayesi ile kurulan Đtera liderliğindeki Donbass International Union, Debis (Almanya) ve Zeromax (ABD)’nin yer aldığı konsorsiyum Ukrayna’ya yapılacak doğalgaz ihracatını kontrol etmiştir. 2003 yılında ise Gazprom, Ukrayna’ya olan doğalgaz ihracatı üzerindeki Đtera kontrolünü engelleyen girişimlerde bulunmuş ve doğrudan ya da dolaylı olarak ülkeye yapı- lan doğalgaz ihracatının Euraltransgaz (Macaristan) tarafından yapılmasını sağlamıştır. Şirkete Vneşneko- nombank tarafından 227 milyon dolarlık kredi sağlan- mış; şirket bu kredilerle Kazakistan ve Özbekistan’dan doğalgaz ithalatı yapmıştır. Mart 2004’de Özbekistan’- daki ofisini kapatan Đtera’nın pazardan tamamen çekilmesi sağlanmıştır. Bkz.: Energy Charter Secretariat, a.g.e., s.67-68. Orta Asya’dan alınan düşük fiyatlı doğalgazı özellikle Polonya pazarında satan Euraltransgaz şirketinin Orta Asya’dan Ukrayna’ya doğalgaz ulaştırma faaliyetleri de, 2004 tarihinde Ukrayna doğalgaz tekeli Naftogaz Ukraynı ve Gazprom tarafından kurulan Đsviçre’de kayıtlı Rosukrenergo şirketinin kontrolüne geçmiştir. 24 Naftogaz Ukraynı ve Gazprom arasında 4 Ocak 2006 tarihinde yapılan anlaşma ile Özbekistan’ın Ukrayna’ya yapacağı doğalgaz ihracatının miktarı da belirlenmiş; buna göre ülkeden yıllık olarak 7 milyar m 3 ’e kadar doğalgaz ihracatı yapılması bunun Gazprom’un ihracat faaliyetlerini yürüten Gazpromexport tarafından gerçekleştirilmesi garanti altına alınmıştır. Adı geçen Rosukrenergo’nun ise, Gazprom’dan satın alacağı doğalgazı Ukrayna’ya satışı kararlaştırılmıştır. Gazprom’un vergi sorumluluğunu azaltmak ve doğalgaz alım ve satım sözleşmelerinde uygulanacak birim fiyatlarda devlet müdahalesini azaltmak istemesi nedeniyle, birçok yolsuzluk iddiasına hedef olan üçüncü şirketler yoluyla doğalgaz alışverişinin yürüttüğü iddia edilmektedir. Bkz.: Taras Kuzio, “Tangled Russian-Ukrainian Gas Deals Provide Oppurtinities for Corruption, Influence”, Eurasia Daily Monitor, Jamestown Foundation, 19 Ağustos 2005, (çevrimiçi), http://jamestown.org/edm/article.php?article_id=2370177 , 3 Şubat 2006. Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|