Microsoft Word Design Glo Kongre doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Caucasus and Central Asia in the Globalization Process 366 iqtisadi təzyiqinin qarşısının alınmasında təsirli vasitə ola bilər. Azərbaycanın inkişaf prioritetlərindən biri elan edilmiş rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsində iqtisadi-struktur islahatlarının aparılma- sı, modernləşdirmə və yeni texnologiyaların tətbi- qinin reallaşmasında həyata keçirilən enerji layi- hələrinin rolu danılmazdır. Regionda reallaşan enerji layihələri Azərbaycanın ĐKT sektorunda in- novasiya yönümlü sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi istiqamətində aparılan işlərə güclü təkan verə biləcək amillərdən biri sayıla bilər. Azərbaycanın informasiya tranzit imkanların- dan səmərəli istifadənin təşkilində enerji layihə- lərinin böyük potensialından yararlanmaq çox va- cib məsələdir. Belə ki, enerji layihələrinin region- da inkişafı rabitə və ĐT sahəsinə investorların cəlb olunmasına, yerli istehsalın və xidmətlərin inkişa- fına və bu sahədə ixrac potensialının güclənmə- sinə müsbət təsiri artıq heç kimdə şübhə do- ğurmur. Ali və orta məktəblərin Đnternet şəbəkəsinə qoşulmasına geniş imkanlar yaradan NATO-nun Elmi Programının “Virtual Đpək Yolu” layihəsi, Qafqaz ölkələrinin dəmir yolları üçün fiber-optik kabel sistemi (TRACECA layihəsi), BP-nin Bakı- Tibilisi-Ceyhan neft kəməri boyunca fiber-optik kabel və “AzNet” layihələri regionda həyata ke- çirilən enerji layihələri ilə birlikdə Azərbaycanın Avrasiyada siyasi və iqtisadi çəkisinin nəzərə- çarpacaq dərəcədə artmasına səbəb olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının ərazisinin əksər hissəsini əhatə edən və uzunluğu 1161 km olan Trans-Asiya-Avropa (TAE) fiber-optik kabel majistralı respublikanın bölgələrini vahid şəbə- kədə birləşdirməyə şərait yaratmaqla Qafqaz və Transxəzər regionunda ĐKT məhsullarının ixracatı üzrə Azərbaycanın regional mərkəzə çevrilməsinə geniş imkanlar açmışdır. Đnformasiya texnologiyaları üzrə azad iqtisadi zonanın-ĐT Texnoparkın yaradılması ideyası da məhz ölkədə iri enerji layihələrinin uğurla həyata keçirilməsindən sonra gündəmə gəlmişdir və bu istiqamətdə ciddi işlər aparılır. 367 BAKI –TBĐLĐSĐ - QARS DƏMĐR YOLU QLOBAL ENERJĐ LAYĐHƏLƏRĐNĐN DAVAMI KĐMĐ Dos. Məleykə Hacı qızı HƏSƏNOVA Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və Đncəsənət Universiteti “Đqtisadiyyat və informatika” kafedrasının müdiri Bakı / AZƏRBAYCAN XÜLASƏ Məqalədə müstəqil Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının təməlində ilkin mərhələ kimi neft strategiyasının durduğu göstərilir. Qlobal enerji layihələrinin ölkəmiz üçün yaratdığı böyük maliyyə imkanları hesabına, qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bərabər Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsinin həyata keçirilməsi region ölkələrinin çoxsahəli əlaqələrinin genişləndirilməsinə və iqtisadi inkişafa səbəb olacağı əsaslandırılır. SUMMARY In the article an oil strategy is indicated standing as a first step in the basis of social economic development of the independent Azerbaijan Republic. It is as well as grounded in the article that on the account of huge financial resources that comes to our republic from global energy projects the development of non-oil sector alongside with the realization of Baku-Tbilisi-Gars railway project will make a cause to the expansion of diversified relations of regional countries and economic development. Özünün siyası və iqtisadi müstəqilliyini əldə edən Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının təməli ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuşdur. Bu təməlin əsasında mü- hüm amil kimi Azərbaycanın neft strategiyası dururdu. 1994-cü ildən-2005-ci ilədək neft sektorunun bütün sahələri-geofizikadan və “Əsrin müqavi- ləsi”ndən başlamış neft, qaz kəmərlərinin tikin- tisinə qədər xarici kapitala çox böyük ehtiyac hiss olunurdu. Elə buna görədə ötən on il ərzində Azərbaycanın neft sahəsindəki siyasətinin əsas prinsipi xarici kapitalın cəlb edilməsi idi. Bu təkcə iqtisadi deyil, həm də vacib siyasi, ölüm- dirim məsələsi kimi qarşıda dururdu. Qarşıya qoyduğu məqsədə doğru inamla irəliləyən Azər- baycan Respublikası son on il ərzində iqtisadiy- yata 30 milyard, o cümlədən neft sektoruna 17 milyard dollar sərmayənin qoyulmasına nail oldu. Ötən ildən başlayaraq “Böyük neft” çıxarılmağa başladı. 2006-cı ildə isə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərləri işə salınır. Qəbul edilmiş siyasi kurs öz bəhrəsini vermişdir. Azərbaycan nefti 90-cı illərin əvvəlində düş- düyü böhran vəziyyətindən çıxa bildi. Đndi neft sektorunun xarici sərmayəyə ehtiyacı yoxdur. Artıq ölkənin özünün neft sektoruna yatırmaq üçün böyük maliyyə ehtiyatları yaranıb. Bu yerli və xarici şirkətlər arasında rəqabət mühitin for- malaşmasına əlverişli şərait yaranmışdır. ARDNŞ özünün sərmayəsi, yerli mütəxəssisləri və müasir avadanlıqları hesabına yeni yataqların işlənməsi üzrə istənilən tenderdən qalib çıxa bilər. Yeni neft strategiyasının ikinci mərhələsinin başlaması 14 fevral 2005-cı ildə Prezident Đlham Əliyevin “2005-20015 illərdə yanacaq energetika kompleksinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın imzalanması ilə yadda qaldı. “Yeni proqram”a görə növbəti on ildə yeni yataqların axtarılması, kəşfiyyat işləri və s.məsələlərdə yerli kompa- niyalara və ARDNŞ-nə üstünlük veriləcək. Azərbaycanın neft kompaniyası müstəqil olaraq “Əşrəfi”, “Qarabağ” kimi yataqları işləyəcək, “Ümüd” və “Babək” yataqlarında kəşfiyyat- axtarış işləri aparacaqdır. Prezident Đlham Əliyevin məqsədi aydındır: milli neft şirkətlərinin Xəzərdəki, eyni zamanda beynəlxalq enerji bazarında mövqelərini möh- kəmləndirmək, müasir şəraitə uyğun yeni neft kompaniyaları yaratmaqdır. Enerji resurslarının ölkəmiz üçün yaratdığı böyük maliyyə imkanları hesabına qeyri-neft sek- torunun inkişaf etdirilməsi müasir iqtisadi stra- tegiyanın əsasını təşkil edir. “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı (2004-2008-ci illər) Dövlət Proqramı”-nın qəbul edilməsinin əsas məqsədi ölkə iqtisadiyyatının neftdən asılılıq dərəcəsinin azaldılması, neft gəlirlərinin regionların sosial- iqtisadi inkişafına yönəldilməsi, iqtisadiyyatın bir tipli inkişafının qarşısının alınması idi. Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|