Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc

“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium 

 

426 

Topraklarının  tarımsal  girdilerle  özellikle 

gübrelerden,

16

  sulama  sistemlerinden  kaynak-

lanan  kirlilikle  karşı  karşıya  bulunmaktadır. 

Sulama  sistemlerinin

17

  eskimesi  ve  bir  kısmı-

nın  kullanılamaz  durumda  olması  çevreyi 

olumsuz  etkilemekte,  tarımda  verimliliği  dü-

şürmektedir. 

Bugün  Azerbaycan  çiftçisinin  en  önemli  bek-

lentisi,  ülkenin  en  önemli  gelir  kaynağını 

oluşturan  petrol  gelirlerinin  bir  bölümünün 

tarıma  ayrılması  ve  bu  sektörün  gelişmesini 

engelleyen bazı sorunların giderilmesidir. T arı-

mı  destekleyici  devlet  politikalarının  uygulan-

ması,

18

  tarımsal  faaliyette  bulunana  insanların 

gelir  durumunun  iyileştirilmesi,

19

  kredi,

20

  me-

kanizasyon,

21

  pazarlama

22

  ve  çiftçi  eğitimi  ve 

uzman  kadroların  yetiştirilmesi,

23

  çiftçi  örgüt-

                                                 

16

  Ş.  D.  Danyalov,  K.  Q.  Abdullayev,  S.  T.  Həsənov, 

“ Torpağın  Münbitliyinin  Yüksəldilməsində  Ekoloji 

Təmiz  Texnologyanın  Hazırlanması,”  Respublikada 

ehtimal olunan Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsi 

və  tədrisi  problemlərinə  həsr  olunmuş  I.  Beynəlhalq 

Simpoziumu,  20-22  noyabr 2000-ci  il,  Məruzələr  ve 

çıxışlar, I. Hissə, s. 131-132

 

17

  F. H. Həsənov, “ Şirvan Düzündə Meliorasiya Tikinti-

ləri və Reqionda Ekoloji Vəziyyet,” Respublikada ehti-

mal olunan Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsi və 

tədrisi problemlərinə həsr olunmuş I. Beynəlhalq Sim-

poziumu,  20-22  noyabr  2000-ci  il,  Məruzələr  ve 

çıxışlar, I. Hissə, s. 142-144

 

18

  Đ.  H.  Đbrahimov, “ Sahipkarlığın  Đnkişafının  Təşkilati-

Đktisadi Əsasları,” Azərbaycan Respublikası, Kənd Tə-

sərrüfatı  Nazırlliyi,  Azərbaycan  Elmi-Tedkikat  Kənd 

Təsərrüfatının Đktisadiyyatı və Təşkili Đnstitunun Əsər-

lərinin Tematik Məcmuəsi, Bakı-1999,  s. 15

 

19

 B. Đ. Abbasov, “ Aqrar Sahədə Sahipkarlıq Fəaliyetinin 

Nəzəri-Metodiki  Məsələləri,”  Azərbaycan  Respubli-

kası,  Kənd  Təsərrüfatı  Nazırlliyi,  Azərbaycan  Elmi-

Tedkikat Kənd  Təsərrüfatının  Đktisadiyyatı  və  Təşkili 

Đnstitunun Əsərlərinin Tematik Məcmuəsi, Bakı-1999,  

s. 5

 

20

  S.  H.  Əliyev,  “ Aqrar  Islahatlar  Şəraitində  Dövlətin 

Đnvestisya Siyasətinin Əsas Đstikamətleri, “ Azərbaycan 

XXI  Əsrin  Astanasında  Elmi-P raktik  Kongransının 

Materialları, Bakı-1998,  III kitap, s. 358

 

21

  Ə. H. Abbasov, “  Kənd Təsərrüfatında Muasir Texnika 

və  Texnologiyanın  Đnkişafının  Əsas  Đstikamətləri” 

Azərbaycan Respublikası, Kənd Təsərrüfatı Nazırlliyi,  

Azərbaycan  Elmi-Tedkikat  Kənd  Təsərrüfatının  Đkti-

sadiyyatı  və  Təşkili  Đnstitunun  Əsərlərinin  Tematik 

Məcmuəsi, Bakı-1999,  s. 22-23

 

22

  F. H. Abbasov, “ Bazar Münasibətləri Şəraitində Kənd 

Təsərrüfatı Məhsullarının Satışının Təşkilinin Təkmil-

ləşdirilməsi,” Azərbaycan Respublikası, Kənd Təsərrü-

fatı Nazırlliyi, Azərbaycan Elmi-Tedkikat Kənd Təsər-

rüfatının Đktisadiyyatı və Təşkili Đnstitunun Əsərlərinin 

Tematik Məcmuəsi, Bakı-1999,  s. 20

 

23

  A. T. Əhmədov, “ Bazar Münasibətləri Şəraitində Aq-

rara  Sahədə  Kadr  Siyasəti”,  Azərbaycan  XXI  Əsrin 

lenmelerinin teşvik edilmesi başarılı  bir tarımsal 

üretim için gereklidir.  

5. SANAYĐ VE Ç EVRE HUKU KU 

Petrol  ürünlerinden  kaynaklanan  kirlilik  Azer-

baycan’da  sanayileşmeden  ortaya  çıkan  kirlilik 

içerisinde  önemli  yer tutmaktadır. Petrol  ürünle-

rinin  yapısı  oldukça  mürekkeptir.  Bu  ürünlerin 

mukayesesi, ayrıştırılması oldukça zor bir süreç-

tir. Öte  yandan  aynı  fabrikadan    atılan  benzinin 

içeriği-  ham  petrolün  içeriğinden,  çeşitli temiz-

leme  süreçlerinden,  ticari  amaçlardan,  katılan 

katkı maddelerine vs. bağlı olarak- sürekli değiş-

mektedir. 

24

 

Büyük  sanayi  şehirlerinde  binlerce  çeşitli  enerji 

maddeleri  ile  çalışan  otomobiller,  hareket  etme-

yen makineler, tesisler metalürji  ve  imalat  sana-

yisinin  çeşitli  alanlarında  atmosfere  ve  litosfere 

çok  miktarda  toksitik  kükürt  ve  azot  gazları,  

karbon partikülleri,  kurum,  is  vb.  atık  maddeler 

atılmakta  ve  atmosfer  ve  litosfer  yoğun  olarak 

kirletilmektedir.

25

  Bu  büyük  sanayi  tesislerine 

örnek olarak Sumgayıt şehrinde bulunan “ Süper-

fosfat”  fabrikası,  Kimya  Kompleksi,  Sumgayıt 

Alüminyum  Fabrikası,  Sentetik  Kauçuk  Üretim 

Birliği’ni,  Bakü’de  bulunan    Azernaftyanacak, 

Azerneftyağ,  gibi  büyük  petrol  ayırma  fabrika-

larını,  Bakü  Lastik  Fabrikası,  Bakü  Boru  Fabri-

kasını, Azerelektroterm Üretim Birliği gösterile-

bilir.  Bu  kurumların  arıtma    tesislerinin  %  90’ı 

çalışabilir  durum da  değildir.  Bazı  fabrikalarda 

ise  arıtma  tesisleri  sökülmüş  veya  atılmıştır. 

Ancak yerine yenileri kurulmamıştır.

26

 

Enerji  üretimi  için  kurulan  üretim  ve  sosyal 

amaçlı tesislerin kurulması ister istemez çevreye 

tesir  göstermektedir.  Bu  bakımdan  enerji  üretim 

                                                                         

Astanasında  Elmi-P raktik  Kongransının  Materialları, 

Bakı-1998,  III kitap, s. 327-329

 

24

  O. M. Məmmədova, S.A. Məmmədov, A. M. Novruzova, 

R. R. Rzayeva, “ Ətraf Mühitin Neft Tullantılarından Tə-

mizlənməsi,” Azərbaycan Memarlıq və Đnşaat Universi-

teti,  25  illik  jubileyə  həsr  olunmuş  Beynəlxalq  Elmi 

Konfransın Meterialları,  Bakı-2001, s. 89

 

25

 A. B. Yolçiyev, L. M. Məhərrəmova, H. X. Xocayəv, Đ. Đ. 

Đsmiyev, L. Đ. Yusifov, “ Yanacaq Mühərriklərində Tok-

siki  Qazların,  Tullantıların  Bəzi Kobalt  Üzvi Komplek 

Birləşmələr və Maqnitli Hava Vasitəsilə Aradan Qaldırıl-

ması,”  Azərbaycan  Memarlıq və  Đnşaat Universiteti,  25 

illik jubileyə həsr olunmuş Beynəlxalq Elmi Konfransın 

Meterialları,  Bakı-2001, s. 341

 

26

  T.  Mirqavanov, “ Respublikada  ekoloji durumun  yaxşı-

laşdırılması yolları,”    Azərbaycan  Respublikası “ Təhsil 

Cəmiyyəti,  Đpek  Yolu  II  Respublika  Elmi-P raktiki 

Konfransının Materialları, 20-22 dekabr 2001-ci il, Bakı, 

s. 29-30

 

---