www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
78
mäs., bu sonuncu haldakı mäsälädä, yäni bölgü mäsäläsindä, problemä birinci halda bölünän malın däyäri baxımından
yanaşılır vä bundan da täräflärä eyni säviyyädä pay ayrılır ki, bu halda da: Ävväla, burada zähmätkeşlä avara, acla tox,
läyaqätli ilä layiq olmayan vä b. arasında färq itir, bunların hamısına ümumi mänfäätdän eyni säviyyädä pay ayrılır, onlara
eyni hörmät göstärilir, vä ya «bärabärlik» adından çıxış edäräk layiq olmadığı torpaqdan, maldan başqaları ilä eyni hüquqla
ona da pay ayrılır; kincisi isä, burada eyni bir predmetin zaman vä mäkanından asılı olaraq ayrı-ayrı adamlar üçün färqli
däyär (‘‘subyektiv kurs’’) käsb etdiyi näzärä alınmır (Mäsälän, eyni miqdarda su sährada susuzluqdan yananla çayda
boğulan adam üçün eyni qiymätdä deyil, eläcä dä, suyu qurumuş gölmäçädäki balığa bugünkü bir stäkan su, sabahkı bir
därya sudan daha qiymätlidir vä s.). Bölgü mäsäläsinin deyilän ikinci variantında, yäni ädalät variantında mäsäläyä
täräflärin özünün däyäri (xidmäti, ehtiyacı...) baxımından yanaşılır ki, bu halda da: Ävväla, burada här şeyi sıfırdan
başlayanlarla irsän mal, mülk, särvät, nüfuz vä s. sahibi olanlar arasında heç bir färq qoyulmur, halbuki onlar öz
potensiallarını reallaşdırmaq üçün bärabär imkanlara malik olmurlar; kincisi, burada subyektlärin däyäri faktik olaraq
dövlätin (cämiyyätin, qrupun, beynälxalq alämin vä s.) iqtisadi, siyasi, sosial, mädäni durumundan, meylindän vä s. asılı
olmuş olur, onların däyişilmäsi ilä älaqädar däyişir (‘‘inflyasiyaya uğrayır’’), härçänd subyektlärin özläri bu müddätdä
mäzmunca heç bir däyişikliyä uğramayıb, lap ävväldän necä vardırlarsa eläcä dä qalırlar. Mäsälän, burada härbi, iqtisadi,
sosial, yoxsa mädäni problemlärin aktuallaşması ilä älaqädar olaraq, gah diplomat vä härbçilär, gah biznesmen vä
iqtisadçılar, gah elm mädäniyyät xadimläri, gah da bir başqaları ön plana keçir, ‘‘däyärlänir’’, yerdä qalanlar
‘‘däyärsizläşir’’. Yaxud da, eyni bir durumda dövlätin (qrupun) kursunun däyişilmäsi ilä ‘‘däyärlär şkalasında’’ da
yerdäyişmä baş verir. Mäsälän, bir halda – Qärb, digär halda – Şärq yönümlü siyasätçilär, bir halda – Şimalla, digär halda –
Cänubla iqtisadi älaqäläri olan biznesmenlär ön plana keçir vä s. Bütün bunlar da son näticädä täkcä varlı vä kasıb, yaxud
onların övladları arasında deyil, hätta eyni täbäqädän olub, eyni imkanı, qabiliyyäti, xidmäti vä s. olanlar arasında da ayrı-
seçkilik, färq yaranmasına, insanların, qrupların, dövlätlärin, cämiyyätlärin vä s. däyärinin, taleyinin täsadüflärdän asılı
olmasına gätirib çıxarır.
Mähz hämin bu ikili standartların näticäsidir ki, bäzi-bäzi dövlätlär hansısa gücsüz bir dövlätdä seçki zamanı baş verän
hansısa bir naqisliyä göräsä beynälxalq säviyyädä hay-küy qaldırıb, onu sanksiyalara märuz qoyduğu halda, digär täräfdä
Säudiyyä Äräbistanı, Küveyt, ordaniya vä digär bu kimi, ümumiyyätcä, heç bir seçki sistemi olmayan dövlätlärlä qardaşağa
ola bilir. Yaxud eyni bir ölkänin bu başında kimäsä vurulan bir silläyä görä hämin dövläti «insan haqlarını kobud
pozmaqda» ittiham edib, az qala ona müharibä elan edäcäyi halda, hämin dövlätin bir başqa başında – öz müttäfiqi olan bir
başqa dövlätin qılıncından güclä can qurtararaq meşälärä, çöllärä säpälänän milyonlarla insanın haqqına göz yumur vä s.
Ermänistan kimi dövlätlär mähz bu kimi äclaflıqların törämäläri vä övladlarıdırlar. Dünyada ädalät vä ädalätli qanunlar
mövcud olmuş olsaydı onda alman faşizmini vä ya äräb terrorunu görän gözlär çoxdan ermäni faşizmi vä terrorizmini dä öz-
özünä görärdi, daha zorla göstärändä dä üzünü yan çevirmäzdi...
Yekunda, ümumiyyätlä, « nandırma, aldatma vä dezinformasiya» bähsi ilä älaqädar bir şeyi
qeyd edäk ki, äslinä qalsa, tälqinin özü dä, inandırmanın maksimal formasından savayı özgä bir şey deyil.
Härbi sferada informasiya manipulyasiyalarından härbi qüvvänin, sängärin, dislokasiya yerinin, silah vä sursat
anbarlarının, kommunikasiya vä enerji bloklarının, rezidensiyaların vä digär strateji ähämiyyätli obyektlärin yerini, sayını,
formasını, älamätini; härbi planları; hücumun vaxtını, istiqamätini, xarakterini; yüksäk rütbäli härbi personların iş vä häyat
rejimini vä s. räqibdän gizli saxlamaq, onun bu sahädä oriyentasiyasını azdırmaq vä s. mäqsädläri üçün istifadä olunur ki, bu
kateqoriyadan olan fändlärin bir qismi aşağıdakılardır:
— Sähv istiqamätdä irimiqyaslı hücum hazırlığı illüziyası yaradılır;
— Qoşunların bir başqa istiqamätdä yerläşdirildiyi imitasiya etdirilir;
— Özünün müxtälif istiqamätlärdä yerläşmiş härbi qüvvälärinin sayı barädä kiçildilmiş informasiyalar «sızdırılır»;
— qlim vä mäişät şäraitinin öz qoşunlarının mänävi psixoloji väziyyätinä mänfi täsiri şişirdilir;
— Öz qoşunlarının, silah vä texnikasının (o cümlädän, «konkret» istiqamätdäki qoşunların, silah vä texnikanın) «aşağı
keyfiyyäti» vä onların döyüş qabiliyyätinin «zäifliyi» tänqid edilir;
— Räqibin canlı qüvvä vä texnikasının härbi imkanları ähämiyyätli däräcädä şişirdilir (räqib komandirlärindä vä şäxsi
heyätindä äsassız özünäarxayınçılıq yaratmaq mäqsädilä);
— «Zäruri» ämäliyyat istiqamätlärindä aparılan döyüş hazırlığı tälimlärinin gedişi barädä televiziyada videomateriallar
nümayiş etdirilir vä ya informasiyalar «sızdırılır»;
Vä s...
Nümunä: Körfäz savaşı zamanı härbi ämäliyyatların başlanmasının häqiqi vaxtını azdırmaq mäqsädilä tätbiq edilän
bir sıra effektiv informasiya manipulyasiyaları:
Härbi ämäliyyatlara bir ay qalmış räsmi Bağdad härbi ämäliyyatların vaxtı ilä bağlı yer-yerdän beynälxalq kütlävi
informasiya vasitälärinin mälumat hücumuna märuz qaldı. Bu mälumat, hämçinin rak müxalifätinin Säudiyyä
Äräbistanından yayımlanan radioverilişlärindä dä dönä-dönä xatırlanırdı, eyni zamanda, müxtälif käşfiyyat kanalları ilä
rak rähbärliyinin öz älinä dä düşdü. Müxtälif «mötäbär mänbälärdän» alındığı qeyd edilän bu mälumatların hamısının
mäzmunundan hücumun vaxtının fevralın sonu vä martın ävvällärinä planlaşdırıldığı näticäsi alınırdı.
Hämin äräfädä mätbuata müsahibä vermiş ABŞ müdafiä nazirliyinin bir yüksäk väzifäli zabiti dä, iqlimin, ärzaq vä
su çatışmamazlığının şäxsi heyätin psixikasına, texnika vä silahların väziyyätinä, ümumän härbi hazırlığa mänfi täsir
göstäräcäyini näzärä alıb, härbi ämäliyyatların vaxtının fevralın sonu vä ya martın ävvällärinä täyin olunmasının
zäruriliyini vurğulayırdı.
Deyilänlärin kulminasiyası olaraq, härbi ämäliyyatlara bir-neçä gün qalmış ABŞ müdafiä naziri R.Çeyni televiziya
ilä çıxış edäräk ävvälki «Sährada Qalxan» ämäliyyatını xarakterizä edärkän, sözarası Körfäz müharibäsinä hazırlıqdan
da bähs edib bildirdi ki, raka verilän möhlätin (15.01.1991) başa çatması, hälä härbi ämäliyyatların därhal başlanacağı
demäk deyil. Bundan älavä, dolayısı ilä çatdırdı ki, hämin vaxtda hücuma başlamaq üçün ABŞ qoşunları hälä tam hazır
Dostları ilə paylaş: |