Gürzəçöl yazıları
38
pär hördülär, qabağına ot, su qoyub, ilmänin dü-
yünlärini açdılar. Sonra çäpäri möhkäm bağlayıb
evä keçdilär. Bilal ämi qonaqlıq verdi.
Axşamüstü qonağı yola salanda onun maşınına
Qazaxda toxunmuş bir Karvansara gäväsi qoydu Bi-
lal ämi.
Qonaq yolunu Bakıya Şäkidän saldı. Şäkidä sär-
xoş olub gäväni bir dostu diş häkiminä bağışladı.
Dostu da onun cibinä bir qızıl onluq qoydu. Bakıya
gälänä kimi qızıl onluq särxoş qonağın cibindän dü-
şüb, Allah bilir, hansı yolqırağı yemäkxananın bufe-
tinä daraşan adamlardan birinä qismät oldu...
Maral käfänini yırtdı. Beş-on gündän sonra aya-
ğa qalxdı. Bilal kişi ağıllı tärpänib, yaralı heyvanın
üstünä kolxozun baytarını yaxın qoymamışdı. Maralı
tapşırmışdı öz dilinin älacına. Heyvan yarasını yala-
ya-yalaya özünü ölümdän qurtarmışdı. İndi başını
aşağı salıb yüz ilin inäyi kimi ot yeyib kövşäyirdi. An-
caq Bilal ämi qoymurdu ki, bir adam da çäpärdän
aşıb marala yaxın dursun. Dünyagörmüş adam idi,
bilirdi ki, insan böyründä dünyaya göz açıb böyüsä
dä, çöl heyvanı heç bir vaxt ev heyvanına dönmür,
ävväl-axır yadına kim olduğu düşür. Geci-tezi var. O
ki qaldı buna, meşädä böyüyüb, neçä däfä buynuz
salıb, buynuz çıxarmış canlı, gücü yerä-göyä sığma-
yan bir heyvana. Bilal ämi maralın gözälliyinä vur-
ğun idi, ancaq ona bir damcı da etibarı yox idi. Düz
dä eläyirdi.
VAQÌF SÄMÄDOÕLU
39
– Ay Bilal ämi, vallah, sän bunu sähär naxıra qat,
inäklä, camışla bir gedib, bir qayıdacaq. Niyä yazıq
heyvanı dustaq elämisän? – deyirdi camaat.
– Belä buynuzlar mal sürüsündä qalmaz. Çoban
qabağında sändälmäz bu dırnaqlar, – deyirdi Bilal
ämi.
Maralın tamaşasına rayon märkäzindän dä gälir-
di adamlar. Bir däfä Macarıstandan gälän qonaqları
da gätirmişdi buraya rayonun birinci katibi. Bilal
ämi evinin qonaq otağının divarından, sallanan xov-
lu xalının üstündäki dostunun şäklinin böyründän
dostunun oğlunun da şäklini vurmuşdu. Vä maral-
dan söhbät düşändä fäxrlä hämin fotoşäkli göstärir-
di ağır-ağır, amma sinä dolusu danışa-danışa. De-
mäsä dä, Bilal ämini bircä mäsälä dilxor eläyirdi, o
da dostunun oğlunun gözü eynäkli olmağı idi. Bilal
kişi içindä bir az buna görä qonaqlardan utanırdı
da. Odur, sözarası qonaqlarına deyirdi:
– Nä qädär deyiräm bu qardaşoğluna az kitab
oxu, az oxu, gözlärini lap korlayarsan.Sözümä qu-
laq asmır. Asmır ki, asmır. Amma tüfäng atmağına
söz yoxdu! Ot kökü üstä bitär.
Sonra cibindän däsmal çıxarıb, Bilal ämi gözläri-
nä dolan yaşı silärdi.
– Allah rähmät eläsin, hamımızın fäxri idi. Allah
rähmät eläsin, – deyärdi qonaqlar.
Bir däfä raykomun birinci katibi Bilal äminin ya-
nına xälväti adam göndärmişdi.
Gürzəçöl yazıları
40
– Bilal ämi, katibi Bakıya, Märkäzi Komitäyä ça-
ğırıblar, äliboş getmäk istämir. Dağlara ovçu sal-
mışdıq, sürüdän heyvan çıxmadı. Maralın ätini istä-
yir, – demişdi birinci katibin adamı.
– Get u uğraşa de ki, mänim häyätimdäki maral,
maral äti deyil, dustumun ruhudur, uğlu bağışlayıb
mänä. Mänim dustumun ruhunu bir Bakı uğraşı ye-
yä bilmäz! – demişdi Bilal ämi.
Vä iti qovan kimi qovmuşdu qapısından katibin
adamını. Sonra maralın qabağına bir ovuc tumu çı-
xarılmış İran xurması atmışdı. Vä o gecä Bilal ämi
yuxusunda görmüşdü ki, Şeyx Şamil bir ac ayının
belindä oturub gümüş camdan bulaq suyu içir. Qo-
ca läzgi arvadları da ona baxıb ağlayırlar.
– Aydınlığadır. Su aydınlığadır, – düşünmüşdü
Bilal ämi yuxudan qalxıb geyinändä. Amma düz
yozmamışdı yuxusunu kişi...
Üstündän bir neçä gün sonra yerdä ikigünlük
qar qalanda, maralın çäpäri böyründä dayanıb, bur-
nunda donmuş fırtığını üst dodağından yalaya-yala-
ya Bilal äminin yeganä oğul näväsi Şamil yenä dä
fikrä dalmışdı. Bu heyvan çäpärä salınan gündän
uşağın gecäsi dä, gündüzü dä bir sonsuz ilıq yuxuya
dönmüşdü. Nä görürdü uşaq? Görürdü ki, cibini ar-
payla doldurub, gecä hamı yatandan sonra häyätä
çıxır, gälib yavaş-yavaş çäpäri aralayır. Marala yaxın-
laşır. Ovcundan ona arpa verir, sonra maralın boy-
nunu oxşayır. Maral da onun üzünü yalayır. Sonra
VAQÌF SÄMÄDOÕLU
41
ikisi dä çäpärdän kändin içinä çıxırlar. Aram-aram,
ehtiyatla addım ata-ata uzaqda qaralan meşäyä sarı
gedirlär. Xoşbaxtlıqdan kändin bir iti dä ayıq düşüb
hürmür. Oğlan maralı meşänin ağzına kimi gätirir,
burada da ona bir ovuc cibindä isinmiş arpa verir.
Maral arpanı yeyib meşänin içinä girir, ağacların
arasında yox olur. Sonra günlärin bir günündä oğ-
lan mäktäbdä oturub imla yazanda kimsä sinfin
päncäräsini döyür. Hamı baxıb görür ki, päncäränin
qabağında maral dayanıb. Başıyla oğlanı çağırır.
Oğlan häyätä çıxıb maralla görüşür, ona arpa verir,
boynunu oxşayır, heyvan da onu yalayır. Bütün
uşaqların vä müällimlärin gözläri källäsinä çıxır. Ma-
ral çıxıb gedändän sonra qabaq partada oturan Ay-
nur adında hörüklü qız oğlana yanaşır deyir:
– Män sänin arvadın olacağam, Şamil.
Oğlan fikrindä-zikrindä här gün, här däqiqä bu
sähnäläri görürdü...
Vä günlärin bir günündä Şamil fikirlärindän tän-
gä gälib bezikdi. Özü dä elä bir gündä ki, känddä
toy idi. Evin arvadı da, kişisi dä toyxanada idilär.
Maralsa häyätdä uzanıb, yediyi otu gövşäyirdi.
Şamil özünä evin dalındakı ambarda äli torba-
dan arpa götürändä gäldi. Üräyi sevincdän titräyä-
titräyä cibinä arpa doldurub häyätä çıxdı. Çäpärä
yanaşdı. Maral iri, qara mäxmär gözläri ilä ona ba-
xa-baxa sakitcä gövşäyirdi.
– Maral, maral! – çağırdı onu oğlan astadan.
Dostları ilə paylaş: |