Microsoft Word Hazir kitab docx
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
134 Şəki şəhər camaatını məscidə yığaraq (indi orada 10-illik məktəb yerləşir) və könüllülər toplamaq üçün təşviqat apardılar. Abbas əfəndi çıxış edərək belə deyirdi: “Mən əsl müsavatçı kimi çıxış edirəm” və s., könüllü yazılmağı təklif edirdi. Sovetləşmədən sonra Qədimov Abbas əfəndi hansı yollasa partiyaya soxuldu, ancaq hər halda Xüsusi Şöbə onu həbs etdi, sonra kiminsə işə qarışması ilə azad olundu. 1921-ci ildə indiki Zaqafqaziya MİK 50 sədri Musabəyov yol. sovetlərin yenidən seçilməsi üçün Şəkiyə gəldi, onda Qədimov Abbas əfəndi çox çalışdı ki, onu seçsinlər, ancaq ümumi yığıncaqda onu müsavatçı kimi ifşa etdilər. Heç zaman mənim yanımda elə bir hal olmayıb ki, hətta çar dövründə də Qədimovu görəndə jandarmlar özlərini itirsin. Bunların hamısı yalan və uydurmadır. Mən bunu Abiddən eşit- mişəm. Onun haqqında daha geniş məlumatı Abid Əfəndiyev verə bilər, çünki onu hələ çar dönəmindən həm Şəkidən, həm də Zakaspi diyarından 51 tanıyır; Abidin qardaşı Vahid Əfəndiyev həmçinin”. İzahat bitincə “Əliəşrəf Kərimov kimdir?” sualına cavab vermək yerinə düşər. Şəkidə xalq arasında “İspal- kom Əliəşrəf” kimi tanınmış Əliəşrəf Kərimov (eyni zamanda: İsmayılov) haqqında “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabımızda ətraflı bilgi vermişik (23, 93-101). Oradakı bəzi faktlarla oxucularımızı da tanış edirik. 50 Mərkəzi craiyyə Komitəsi. 51 İndiki Türkmənistandan. 135 Əliəşrəf İsmayıl oğlu Kərimov/İsmayılov (1888-1963) Şəkinin Çayqırağı hissəsinin Gümburlar məhəlləsində doğulub. Kommunist Ə.Kərimov/İsmayılov heç orta mək- təbi bitirməsə də Azərbaycanda sovet hakimiyyəti quru- lunca fəallıq göstərib, çox mühüm vəzifələrdə işləyib: Şəki İnqilab Komitəsinin üzvü, Şəki Qəza İnqilab Komitəsi sədrinin müavini (1921-22-ci illər), Şəkidə Siyasi Büro müavini (1922-23), Şəki Qəza İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini və orada şöbə müdiri (1923-24), Şəkidə ipək üzrə zavod idarəsinin direktoru (1924-25), Şəki Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədri (1925-28), Zaqatala Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədri (1928-29), Lənkəran Mahal İcraiyyə Komitəsinin sədri (1929-30), Şəki Mahal İcraiyyə Komitəsinin sədri (1930-31), Şəki Şəhər Sovetinin sədri (1931-32), Azərbaycan İpəkçilik Trestinin direktoru (1932- 33), Şəki rayon zavod idarəsinin direktoru (1933), Şəki МТS-inin 52 direktoru (1933) və b. O, bu işlərlə yanaşı, qəza partiya komitəsinin müxtəlif tapşırıqlarını yerinə yetirib, müxtəlif İstintaq Üçlüklərində və Fövqəladə Üçlüklərdə, eləcə də müxtəlif təsərrüfat komissiyalarında, kampaniya- larda və s.-də sədrlik edib. Özünün dediyi kimi, Şəki qəzasında “əksinqilabi ünsürlərlə və banditizmlə müba- rizədə parlaq uğurlar qazanıb”… Başqa sözlə desək, öz 52 Maşın-traktor stansiyası. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində həm də siyasi rəhbərliklə məşğul olan çox nüfuzlu bir təşkilatdı. Sovetlərin sonuna yaxın kənd təsərrüfatı texnikasına yardım göstərən adicə texniki quruma çevrildi. 136 xalqı ilə vuruşda “İspalkom Əliəşrəf”in qılıncının nəinki dalı da, qabağı da, hətta qəbzəsi də kəsib. Savadsız bir şəxsi belə məsul vəzifələrə qaldıran partiya və dövlətə o, borclu qalmayıb – kommunist partiyası və sovet hökumətinin istisnasız olaraq bütün tapşırıqlarını xüsusi ehtirasla və canfəşanlıqla yerinə yetirib. 1955-ci ildə “SİKP-nin 1-ci katibi” 53 N.S.Xruşşov’a yazdığı şikayət ərizəsində özünün xidmətlərini sayaraq göstərib: “17 aprel 1930-da partiya və hökumət tərəfindən qolçomaq üsyanını yatırmaq və onun nəticələriylə müba- rizə aparmaq üçün təcili olaraq Nuxa qəzasına göndə- rildim. Üsyan bütünlüklə yatırıldı, nəticələri ləğv edildi və həyat normal axarına düşdü. Bundan sonra mən Bakı şəhərinə dəyişdirilərək Azərbaycan İpəkçilik Trestinin direktoru vəzifəsinə təyin edildim”. Həmin ərizənin sonunda o, Xruşşova bir daha xatır- ladır: “Nuxa qəzasında 1930-cu ildəki qolçomaq üsyanı- nın yatırılması və ləğv edilməsində mənim XÜSUSI ROLUM olub” (13, 99). Bu deyilənlərin ən sadə açımı belədir ki, Şəkidə bütöv nəsillər və ailələr Əliəşrəf Kəri- mov/İsmayılov ’un çekist qılıncıyla amansızcasına məhv edilib. Üsyanı yatıran, “İspalkom Əliəşrəf”in diliylə desək, “banditlərə qarşı mübarizə aparan” hökumət adamlarının törətdiyi cinayətlərin sayı-hesabı olmayıb. Onların göstə- rişiylə hətta üsyanda iştirakı şübhə doğuran, haqsız 53 İfadə savadsızdır. SİKP-nin (Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının) deyil, “SİKP MK-nın 1-ci katibi” olmalıydı. 137 təqiblərdən qorxaraq gizlənən insanların evləri yandırılır, ailə üzvləri həbs edilərək zindanlara atılırdı. Bu cəlladlar adamların özlərinə çalalar qazdırır, sonra isə güllələyərək bu çalalarda basdırırdılar (16, 85). “Qaçağa yardım etmək” adıyla həbs edilənlər arasında mərhum xalq şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə’nin atası Mah- mud ağa da vardı. 17 apreldən “qolçomaq üsyanını yatırmaq”da fəal iştirak edən Əliəşrəf Kərimovun Xruşşova dönə-dönə xatırlatdığı “xüsusi rol”, bax, bu cinayətlərin fəal iştirak- çısı olmaqdan ibarətdir. Ancaq onun kimilərin qurduğu partiya ona da aman vermədi – ciblərində onunla eyni bileti daşıyan kom- munistlər 3 avqust 1937-də onu da “xalq düşməni” kimi həbs etdilər və partiyadan da qovdular. Bugünədək baş- qalarına etdiyi zülmləri indi onun öz başına gətirdilər – zindanda 2 il yarım sürən istintaqda çoxlu işgəncələr çək- di, ancaq hansı möcüzə sayəsindəsə sağ qaldı və 9 fevral 1940-da cəmisi 3 il iş alaraq 3 avqust 1940-da həbsdən buraxıldı. Sonralar Şəkidə kommunal təsərrüfatı idarə- sində kontor müdiri işlədi və 1963-də öldü. ƏLİABBAS QƏDİMOVUN İZAHATI Ə.Qədimovun istintaq sənədləri arasına öz əliylə yazılmış 9 səhifə yarımlıq rusca bir izahat tikilib (7, 118- 127). Yazıldığı tarix göstərilməyib, ancaq həm məzmu- nuna və ruhuna, həm də işdə aktdan sonra yerləşdirildi- yinə görə 26 yanvar 1937-dən sonra yazıldığı şübhə do- Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|