Microsoft Word Hikmet 15. doc
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
Din şünaslıq 101 boyu diqqяti cяlb edir. Dцnyanыn faniliyi, мадди hяvяslяrin юtяriliyi, insanыn bu dцnyada mцvяqqяti olmasы, mяad (юlцm, qiyamяt, cяnnяt vя cяhяnnяm) dinimizdя olduьu kimi iшыqlandыrыlыr. Dяdя Qorqudun dцnyaya verdiyi klassik tяrif дярин мяна daшыyыr: Hanы dediyim bяy яrяnlяr, Dцnya mяnimdir deyяnlяr? Яcяl gяldi, yer gizlяtdi, Fani dцnya kimя qaldы? Gяlimli - gedimli dцnya, Son ucu юlцmlц dцnya! Яn nяhayяt, uzun yaшыn Sonu юlцm, axыrы ayrыlыq. Qorqud atanыn hяkim kimi qoyduьu fяlsяfi suallar мярсиййя характери дашыса da, яslindя nikbin яhvali-ruhiyyя doьurur. Яgяr hяyatыn sonu юlцm, axыrы ayrыlыqdыrsa, bu, kяdяr doьurmaya bilmяz. Lakin buradakы kяdяr fяlsяfi mяna daшыyыr. Bu kяdяr pessimizmdяn uzaq, dцшцndцrцcц, яmяli fяaliyyяtя чaьыran, faydalы юmцr sцrmяyя, zamanыn fюvqцnя yцksяlmяklя zamansыzlыьa qovuшmaьa, юlцmlя юlцmsцzlцk qazanmaьa sяslяyяn kяdяrdir. Bяs insanы hяr nяfяs чяkяndя faniliyя, yoxluьa aparan vaxta necя, qalib gяlmяk mцmkцndцrmц? Zamana qalib gяlmяk insanыn xяlq olunmuш шцurlu varlыq kimi юz xaliqi tяrяfindяn onun цzяrinя qoyulan fяlsяfi missiyanы yerinя yetirmяk bacarыьыdыr. Vaxta, zamana, vaxtыn юzцylя qalib gяlmяk olar! Замана баьлылыг дцнйайа вя маддиййата баьлылыгдыр. Ядябиййат ися замандан хариъдир. - deyяnlяrin fяlsяfяsi yeganя fяlsяfяdir ki, vaxtы qabaqlayыr, яsr adlanan daьыn zirvяsindяn nяsil adlanan daьыn zirvяsinя qonmaqla yaddaшlarda яbяdilяшir. Lakin daha чox din fяlsяfяsinin sяlahiyyяtindя olan mяnяvi, ruhani юlцmsцzlцk vя яbяdi sяadяt mяsяlяsini Qurani-Kяrim яl-Яsr surяsindя dahiyanя шяkildя цmumыlяшdirir. «And olsun zamana ki, insan (юmrцnц bihudя iшlяrя sяrf etmяklя, dцnyanы axirяtdяn цstцn tutmaqla) ziyan iчindяdir! Yalnыz iman gяtirib yaxшы яmяllяr edяn, bir-birinя haqqы tюvsiyя edяn vя sяbri tюvsiyя edяn kimsяlяrdяn baшqa! (Belяlяri Cяnnяtя nail olub яbяdi sяadяtя qovuшanlardыr!») (яl-Яsr; 1, 2, 3). Dяdя Qorqud da юlцmц xatыrlatmaqla 102 Щикмят xeyirxahlыьa, fяdakarlыьa, qяhrяmanlыьa, halallardan faydalanmaьa, faydalы iшlяr gюrmяyя, pisliklяrdяn qaчmaьa чaьыrыr, dediyimiz kimi, mяnяvi diriliyi tяbliь edir. Kiчik bir шer parчasыnda dцnyanыn tяrifini vermяk Dяdя Qorqudun bюyцklцyц, dastan poetikasыnыn qяlяbяsiдиr. Yaradanыn istяdiyi kimi yaшamaq, istяmяdiklяrindяn pяhriz etmяk kamillik niшanяsi, insanыn яbяdi sяadяt yolu, ruhani юlцmsцzlцyцnцn чarяsidir - dцnyada vя axirяtdя! Belяliklя, dastan yaradыcыlыьыmыzыn шащ ясяри олан «Kitabi-Dяdя Qorqud»a İslam dini dяyяrlяrinin, mцqяddяs kitabыmыz Qurani-Kяrimin tяsiri inkarolunmaz fakt kimi якс олунур. «Kitabi-Dяdя Qorqud» dastanы tarixi yaddaш kitabы kimи XXЫ яsr tariximizin bц gцnkц dюnяmi цчцn dя olduqca aktualdыr. Dastan Vяtяn torpaqlarыnыn hяr qarышы цчцn canыndan keчmяyя hazыr olan yurddaшlarыmыzыn яlindя яn dяyяrli ideoloji дайагdыr. «Kitab»ыn gяnc nяslin vяtяnpяrvяrlik, qяhrяmanlыq, milli, dini vя bяшяri dяyяrlяrя hюrmяt ruhunda tяrbiyя edilmяsindя rolu яvяzedilmяzdir. Yazыnы Qorqud atanыn xeyir-duasы ilя bitiririk: Юlцm gяldikdя sizi Pak imandan ayыrmasыn! Aь saqqallы atan yeri, Aь birчяkli anan yeri cяnnяt olsun. Allah sizi namяrdя mюhtac etmяsin! Aь alnыn юnцndя beш kяlmя dua etdik, qяbul olunsun! «Amin! Amin!» deyяnlяrin цzцnц gюrяsяn! Yыьышdыrsыn, saxlasыn Allah gцnahыnыzы, Mяhяmmяd Mustafaya baьышlasыn! ЯДЯБИЙЙАТ: 1. Qurani-Kяrim (Яrяb dilindяn tяrcцmя edяnlяr: Z. Bцnyadov vя В.Mяmmяdяli- yev). Azяrnяшr, 1992. 2. «Kitabi-Dяdя Qorqud». Bakы, Yazычы, 1988. 3. Z.Bцnyadov. «Azяrbaycan VЫЫ-ЫX яsrlяrdя». Bakы, 1989 4. Яbu Bяkir Mяhяmmяd ibn Mюmin Шirazi «Risalяtцl etiqad яhqaqцl hяqq», cild 3, sяh.484. 5. «Mяъmяul-bяyan». Yasin surяsi baшlanьыcы. Din şünaslıq 103 H ƏZRƏTİ AYƏTULLAH M ƏHƏMMƏD TƏQİ BEHCƏTİN H ƏYATI Anadan olması H əzrəti Ayətullah Məhəmməd Təqi Behcət 1913 cü ilin sonlarında Gilan vilay ətinin dindar Fumən şəhərində dünyaya gəlmişdir. Ömründən 16 ay keçdikd ə anası vəfat edir və o, uşaqlıqda yetimliyin acılığını dadır. Ay ətullah Məhəmməd Təqi Behcətin atası Kərbəlayi Mahmud Behcət Fum ən şəhərinin etimadlı insanlarından idi və öz işlərindən əlavə xalqın probleml ərini də həll edirdi. Mühüm sənədlər onun şahidliyi və təsdiqi ilə həyata keçirdi. O, ədəb və zövq əhli idi və böyük həvəslə Əhli – Beyt barəsində xüsusilə İmam Hüseyn (ə) haqqında şeir yazırdı. Aradan yarım əsr keçməsinə bax- mayaraq, bu şerlər hələ də o diyarın məddahlarının dillər əzbəridir. Ay ətullah Behcət uşaqlıqda belə, Əhli – Beytə, xüsusilə İmam Hüseynə (ə) ba ğlı olan bir ata tərəfindən tərbiyə olunmuş və həmin məclislərdə iştirak etməklə bu yı ğıncaqların nuraniliyindən istifadə edərək böyümüşdür. Uşaqlıqdan oynamaqdan ç əkinərmiş, istedad və iman nuru üzündə seçilərdi və elm öyrən- m əyə olan böyük eşqi rəftarında açıqca görünürdü. T əhsili İbtidai dini təhsilini Fumən mədrəsəsində başa vurduqdan və ərəb ədəbiyyatına yiyələndikdən sonra 1929-cu ildə ön dörd yaşında dini təhsilini t əkmilləşdirməkdən ötrü İraqa yola düşür. Təxminən dörd il müqəddəs Kərbəla şəhərində qalır və bu dörd ildə Hacı Əbdülqasim Xoyi (məşhur Ayətullah Xoyi ilə s əhv salınmamalıdır) kimi tanınmış müəllimlərdən dərs almışdır. Bel əliklə Ayətullah Behcət təxminən dörd il Kərbəlada qalaraq İmam Hüseynin ( ə) feyzlərindən istifadə edərək nəfsinin paklanması ilə məşğul olur, fiqh v ə üsul kitablarının böyük hissəsini ustadların yanında öyrənir. 1933-cü ild ə təhsilini davam etdirmək üçün Nəcəfül-Əşrəf şəhərinə yola dü şür və dini təhsilin ali dərəcəsini Şeyx Mürtəza Taleqaninin yanında bitirir. Ay ətullah Ziyayi İraqi, Mirzə Nayinin dərslərini bitirdikdən sonra Ayətullah Şeyx M əhəmməd Hüseyn Qərəvi İsfəhaninin dərslərində iştirak etməyə başlayır. O, h əmçinin Ayətullah Hacı Seyid Əbülhəsən İsfəhani və Hacı Şeyx M əhəmməd Kazım Şirazinin yanında dərs almış və Seyyid Hüseyn Badkubeyinin Yüklə 1,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|