Microsoft Word Hikmet 15. doc

70   Щикмят 
 
 
ширинликдя фяргляри вар.  
Пейьямбяр Рясули-Якрямин инъи кяламlары арасында дярин мяналы бир 
фикир дя диггятдян йайынмыр: «Алимин йухусу ъащил, надан шяхсин 
намазындан, ибадятиндян йахшыдыр» («Няъщул-фясащя», сящ.633). 
Демяли, бурадан бялли олур ки, алим Аллащы, щягигяти дярк едиб сакит 
гялб иля динъяляр,  юзцня мяняви ращатлыг тапар, ъащил ися ибадятин щягигятини 
анламаз, ъящаляти, рийакарлыьы иля ибадятин шяклини чякяр, беля ибадят суда олан 
каьызын цзяриня йазылан гейдя бянзяр, су ону тез силиб апарар.  
Айдын бир щягигятдир ки, фундаментал елмлярин вязифяси тябият, ъямиййят 
вя тяфяккцрцн ганунауйьунлугларыны дярк етмякдир. Бу ганунлар «халис» 
шякилдя, йяни онларын неъя истифадя едилмясиндян асылы олмайараг юйрянилир. 
Буна эюря дя фундаментал елмляр ясл елмляр адландырылыр. Тятбиги елмлярин 
билаваситя вязифяси ися онларын нятиъялярини сосиал-практик щяйатда тятбиг 
етмякдир.  
«Гурани-Кярим»дя инсанын щярякят, давраныш вя ряфтарынын 
тянзимлянмясиндя, онун  ягли, мяняви вя физики габилиййятляринин 
низамланмасыны, шцур вя тяфяккцрцнцн нормал инкишафыны тямин едян бир сыра 
елми-психоложи ясаслар барядя дя мцщцм билэиляр верилир. Щямин абидядя 
тяфяккцрцн форма вя гайдалары,  инсанын шцурунда обйектив эерчяклийин реал 
иникасыны тязащцр етдирян мянтиг барядя дя гиймятли мялуматлара раст 
эялирик.  
Аллащ мянтигдян йахшы щеч бир шей йаратмамышдыр. Йахуд мянтигдян 
даща камил вя даща эюзял щеч ня мювъуд дейил. Аллащын баьышладыьы файдалар 
мянтигин щесабына ямяля эялмишдир. Баша дцшмяк вя дярк етмяк дя 
мянтигдяндир. Мянтигя диггят етмядикдя Аллащын гязябиня дцчар оларсаn (3, 
55-56).  
Индийя гядяр сирри бялли олмайан, юйрянилмяси дярин арашдырмалар тяляб 
едян бир чох елми проблемлярин щялли йоллары «Гурани-Кярим»дя юз нязяри 
яксини тапмышдыр. 
Мящяммяд Пейьямбяр инсанын елмя, билийя йийялянмясиндя онун 
тяфяккцр гайдаларына, мянтигя малик олмасынын бюйцк ролуну эюстярирди.  
Инсан юз щяйатыны дярк етмякля, ону дяриндян гаврамагла елми 
биликляр системиня йийялянир ки, бу да саьлам идракын формалашмасына зямин 
йарадыр. Психоложи тядгигатлар эюстярир ки, дярин интеллектя сащиб олан инсан, 
эерчяклийин щадися вя просеслярини олдуьу кими дярк етмякля, гаршыйа чыхан 
проблемлярин сябяблярини вя щялли йолларыны дцзэцн мцяййян едя билир. 
Эерчяклийин олдуьу кими дцзэцн дярк едилмяси ися йалныз дярин тяфяккцря 
малик олмаьын нятиъяси кими шяртлянир.   
Исламы арашдыраркян йягин едирсян ки, щадисялярин мащиййятинин дцзэцн 

---

F
əlsəfə   71 
 
 
дярк едилмясиндя вя реал гиймятляндирилмясиндя формалашмыш саьлам 
тяфяккцр иля йанашы тяхяййцл дя мцщцм йер тутур. Лакин бурада эерчякликдян 
узаг, ясас олмайан фантазийа инкар едилир. Бцтцн бунлар инсанын юз щяйат 
тярзини дцзэцн гурмасына, Вятяниня, дининя вя халгына садиг олмасына 
хидмят едир. 
Исламда елм вя алимляр щаггында сюйлянилян гиймятли фикирлярин изащыны 
дюврцнцн сюз, фикир вя гылынъ бащaдыры, дин уьрунда кафирляря гаршы щям 
идеоложи, щям дя ъянэ савашларында ъянэавярлик эюстярмиш Щязрят Ялинин 
ашаьыдакы бянзярсиз ифадяси иля битирмяк истярдик: «Щяр щансы инсанын гиймяти, 
онун елми вя билийи гядярдир» (5, 12). 
 
ЯДЯБИЙЙАТ: 
1.
 
«Гурани-Кярим». Бакы, Чыраг, 2004.  
2.
 
Хатямц Янбийа. Щязряти Мящяммяд вя щяйаты. Анкара, 1993.  
3.
 
Мящяммяд Пейьямбяр . Кяламлар. Бакы, Эянълик, 1990. 
4.
 
Рязи Сеййид. Мящъцл-Бялаья. Бакы, Фяъри Гуран, 2006. 
5.
 
 Щязрят Ялинин кяламлары. Бакы, Юрняк, 1991.  
 

---

72   Щикмят 
 
 
Reyhan
ə Mirzəzadə 
 
 
 
İMAM XOMEYNİNİN  
ƏDALƏT VƏ İNKİŞAF BARƏSİNDƏ 
BAXI
ŞLARI  
 
“
İmam Xomeyni tək  İranın rəhbəri deyildi, o, eyni zamanda İslam 
dünyasının böyük r
əhbəri idi. O, çox şücaətli və dərin İslami görüşə malik bir 
şəxsiyyət idi. Onun İslama qaytardığı izzət – şərəf  əbədiyyətə  qədər 
ya
şayacaqdır”.  
 
 
 
 
 
   Hüseyn M
əhəmməd İrşad  
 
 
 
 
Banqlade
şin görkəmli siyasi və dövlət 
xadimi  
 
XX 
əsrin son onilliklərində dünyada, xüsusilə Yaxın Şərqdə baş verən ən 
mühüm hadis
ələrdən biri İran  İslam  İnqilabı idi. Ayətullah Xomeyninin (r.ə) 
liderliyi il
ə dünya inqilablarının içində ən böyük, ən həqiqi xalq inqilablarından 
biri kimi d
əyərləndirilən  İran  İslam  İnqilabı bu qədim ölkənin II Dünya 
müharib
əsindən sonra ictimai – siyasi və sosial həyatının təzahürlərinin nəticəsi 
idi. 
İran şahənşah rejimi və onun gətirdiyi kütləvi bəlalardan cana doymuşdu.  
1941-ci ilin sentyabrında Niyav
əran sarayında şahlıq taxtına əyləşib 38 
il
ə yaxın müddətdə hökmranlıq edən Məhəmməd Rza Pəhləvi nəyin bahasına 
olursa – olsun, hakimiyy
ətdən əl çəkmək istəmirdi. Xalqın boğazından kəsilən 
nem
ətlər hesabına son dərəcə varlanan və böyük sərvət sahibi olan şah sadə və 
m
əzlum insanları düşünmür, Allah-təalanın  əziz bəndələrinə qarşı zülmkar 
münasib
ət bəsləyirdi.  
Öz
əyini vəqf torpaqlarını satıb əldə etdiyi pullar təşkil edən “Pəhləvi 
fondu” sonralar banklara, sı
ğorta  şirkətlərinə, ticarət gəmilərinə, zavodlara, 
fabrikl
ərə, turizm müəssisələrinə, mehmanxanalara, restoranlara, qumarxa-
nalara, gec
ə kazinolarına və başqa əyləncə yerlərinə də sirayət etmişdi. Bir çox 
mü
əssisə  və  şirkətlər özlərinə  şah ailəsindən başçılar seçib onlara yüksək 
m
əbləğdə maaşlar təyin etməklə fonda külli miqdarda rüşvət verirdilər. Bu yolla 
şahın arvadı Fərəh 54 təşkilatın, onun anası Fəridə Diba isə 52 təşkilatın başında 
dururdu. 
İranın Milli Neft Şirkəti hər il “Pəhləvi fondu”na milyonlarla dollar 
rü
şvət verirdi. Şahın Xəzər sahillərində geniş torpaq sahələri olan qardaşı 

---