F
ə
lsə
fə
75
Xomeyni
İran ruhaniləri arasında xalqa ən yaxın, cəmiyyətdə daha çox
nüfuzu
olan dini r
əhbər idi. O, şərəfli və əsil – nəcabətli bir nəsildən çıxmışdı,
m
ənəvi və fiziki cəhətdən, idarəetmə və şücaətdə bənzərsiz idi. Xalq onu sevir,
ona inanır, onun arxasınca gedirdi.
1978-ci ilin sonlarında Xomeyninin inqilabi ça
ğırışları bütün İrana
yayılmı
şdı. Həmin vaxtlarda bu çağırışlara, onun şahı təqsirləndirən və iranlıları
xarici t
əsirlərdən can qurtarmağa çağıran çıxışları yazılmış maqnitofon
lentl
ərinə İranın demək olar ki, bütün məscidlərində qulaq asmaq olardı.
İnqilabı boğmaq üçün şah hər vasitəyə əl atırdı. Hər axşam Tehran
zülm
ətə qərq olurdu. Neft məhsulları və məişət qazı çatışmır, mağazalar
i
şləmirdi. Şah əleyhinə çıxışları sarsıtmaq üçün hökumət orqanları yanacaq və
ərzaq ehtiyatlarını gizlədib
xalq üçün süni maneələr, çətinliklər yaradırdı. Lakin
bunlara baxmayaraq, mübariz
ə zəifləmir, evlərin divarlarına və hasarlarına
m
ərdyana şüarlar yapışdırılırdı: “Şahın cəlladlarının əlində ölməkdənsə,
soyuqdan v
ə acından həlak olmaq daha yaxşıdır!” Əsgərlərə müraciət edən
şüarlar da az deyildi. Onların birində deyilirdi: “Ordu, sən Amerika ordusu
deyil, xalq ordusu olmalısan!”
Xalqın q
əzəbi və gücü qarşısında Məhəmməd Rza Pəhləvi tab gətirə
bilm
ədi. 1979-cu il yanvarın 16-da İran şahı öz ölkəsini gizlicə tərk etdi. Şahın
çıxıb getm
əsi xəbəri Tehran küçələrində xalqın böyük sevincinə və şənliyinə
s
əbəb olmuşdu: adamlar mahnı oxuyur,
rəqs edir, bir – birini qucaqlayırdı.
Şəhər sakinləri hər yerdə şahın heykəllərini yerə yıxır, onun portretlərini
qoparıb atırdılar.
Şahın ölkədən qaçdığına baxmayaraq, tətil və nümayişlər bütün İranı
bürümü
şdü. Tətilçilərin nümayəndələri bildirirdilər ki, şahın qoyub getdiyi
B
əxtiyar hökuməti nə qədər ki hakimiyyət başındadır, müəssisələrin fəhlələri və
nazirlikl
ərin qulluqçuları işə çıxmayacaqlar.
Müxalifətçi milli cəbhənin
r
əhbərlərindən biri Mehdi Bazərgan demişdi: “İran neftçiləri tam qələbəyədək,
y
əni şah rejimi devrilənədək tətil edəcəklər.”
Ba
ş nazir Bəxtiyar İranın Milli Aviasiya Şirkətinə Ayətullah Xomeynini
v
ə onu müşayiət edən şəxsləri İrana gətirmək üçün Parisə xüsusi təyyarə
gönd
ərməyi qadağan etmişdi. Uçuşa hazır olan “Boinq - 747” təyyarəsi hərbi
hakimiyy
ət orqanlarının göstərişi ilə yararsız vəziyyətə salınmışdı. Hərbçilər
heç bir
İran təyyarəsinin havaya qalxmasına və ya Tehran aeroportunda yerə
enm
əsinə yol vermirdi. Bu isə rejimin əleyhdarları ilə şahpərəstlər arasında
şiddətli toqquşmalara səbəb olurdu.
Ay
ətullah Xomeyninin fevralın 1-də səhər Tehrana qayıdacağı
xəbəri
ölk
ədə böyük həyəcan və sevinclə qarşılandı. Onun təntənəli şəkildə
qar
şılanması mərasimində iştirak etmək üçün Tehranın demək olar ki, bütün
76 Щикмят
əhalisi, habelə əyalətlərdən paytaxta gəlmiş 10 minlərlə insanlar küçələrə
çıxmı
şdı. İmamın dəstəsi Tehran küçələrindəki ucu-bucağı görünməyən
izdihamların iç
ərisindən keçib şah əleyhinə olan hərəkatda şəhid olmuş yüzlərlə
adamların d
əfn olunduğu Behişte-Zəhra qəbiristanlığına getmək üçün 3 saatdan
çox vaxt s
ərf etdi. Məzarlıqda matəm mitinqi oldu.
Ay
ətullah Xomeyninin liderliyi ilə İran xalqının güclü
milli mübarizəsi
2500 illik monarxiya qurulu
şuna, 25 əsrlik zülm və əsarətə nəhayət ki, son
qoydu.
İran dünyanın siyasi tarixində öz qüdrətini və şərəfini bir daha
t
əsdiqlədi.
Dünyanın saysız – hesabsız müxbirl
əri Xomeyniyə müraciət edir,
ölk
ədəki vəziyyətlə bağlı suallar verirdilər. İmam Amerikanın həftəlik “Taym”
jurnalının müxbiri il
ə müsahibəsində demişdi: “Şah saysız – hesabsız cinayətlər
etmi
şdir. Onun hökmranlığının təkcə son 2 ili ərzində,
yəni xalq monarxiya
rejimin
ə etiraz edib, İslam Respublikası yaratmaq məqsədilə mübarizəyə
qalxdı
ğı dövrdə bu cani minlərlə adamı qırmış və 100 minlərlə iranlını şikəst
etmi
şdir. Öz hökmranlığı dövründə şah bizi iqtisadi cəhətdən ABŞ-dan asılı
v
əziyyətə salmış, İranı müflis dövlətə çevirmişdir. Sənayemiz Qərbdən asılıdır,
k
ənd təsərrüfatını isə şah dağıtmışdır.”
Q
ərb mətbuatının yazdığına görə, şah və onun xanədanı xaricə 25 milyard
dollardan artıq s
ərvət aparmışdı. Rüşvətxorluq və xəzinə oğurluğu girdabına
yuvarlanmı
ş nazirlər, generallar, əyyamlar və məmurlar İsveçrə banklarına sabit
valyuta il
ə böyük məbləğlərdə pullar keçirmişdilər.
Dünyanın tanınmı
ş siyasi xadimləri 1979-cu ilin fevralın 11-də qələbə
çalan
İran İslam inqilabını xalq inqilabı, antiimperialist, milli azadlıq inqilabı
adlandırırdılar. Kubanın r
əhbəri, böyük siyasi və dövlət xadimi Fidel Kastro bu
bar
ədə deyirdi: “İranda baş verən inqilab həqiqi və mərdlik inqilabı idi”.
Xomeyni xalqına v
ə dünya ictimaiyyətinə İslamın
qüdrətini, məfkurəsini,
İslam sivilizasiyasının mahiyyətini nümayiş etdirərək bildirirdi: “İslam yalnız
ibad
ət deyildir, yalnız ibadət öyrənməkdən, ibadət təlim etməkdən və bu kimi
amill
ərdən ibarət deyildir. İslam eyni zamanda siyasətdir. İslam bir rejimdir,
siyasi bir rejimdir.
İntəhası başqa rejimlər bu məsələlərin
bir çoxundan xəbərsiz
idil
ər, lakin İslam heç bir şeydən xəbərsiz deyildir. ”
H
əzrət İmamın ən mühüm xidmətlərindən biri yeni dövlət sistemi planı
hazırlaması idi.
İmam şahlıq rejimini köhnə, çürük, yararsız və zülmkar sayır,
İslam dövləti sisteminin özülünü məhəbbət, qardaşlıq və bərabərlik əsasında
izah edirdi. Bel
əliklə, tarixdə ilk dəfə olaraq şahənşahlıq və səltənət quruluşu
əvəzinə, dini – mənəvi dəyərlərə söykənən xalq hakimiyyəti sistemi təklif
olundu ki, burada rusların, marksistl
ərin, qərblilərin, ingilislərin və
amerikalıların t
əcrübəsi rol oynamırdı. İmamın təklif
etdiyi dövlət quruluşu