59
Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının ayırdığı kreditlər ölkədə iqtisadi struktur
dəyişikliklərinə, mühim iqtisadi tədbirlərin həyata keçirilməsinə kömək etdi. Təkcə
1995-ci ildə Dünya Bankı Azərbaycana reablitasiya layihəsi üçün 65 milyon dollar
kredit ayırdı. Həmin bank 1997-ci ildə ölkədə 195 milyon dollar dəyəri olan altı
böyük layihəsi maliyyələşdirdi. Beynəlxalq maliyyə təşkilatları ilə 1997-ci ildən
Azərbaycana 700 milyon dollar həcmində kredit kanalları açılması haqqında razılıq
ə
ldə olunmuşdur.
Yoxsul ailələrin reabilitasiyası proqramı Azərbaycanda bir neçə rayonda həyata
keçirilir. Təbii ki, bu da əhalinin sosial müdafiəsi istiqamətində çox yeni bir layihədir
və ünvanlı sosial yardım layihəsindən fərqli olaraq insanlar ələ baxımlılığa
öyrədilmir. nsanlara vəsaitlər əvəzsiz olaraq ödənilir və onlara öz bacarıqlarından
istifadə etmək üçün şərait yaradılır. Amma bu o demək deyil ki, bu proqram
Respublikada həyata keçiriləndən sonra ünvanlı sosial yardımdan imtina ediləcək.
Elə ailələr var ki, hər ay bu yardıma ehtiyacı var. Ailədə azyaşlı uşaqlar var, ailə
başçısını itiriblər və ya ailədə əlil var. Təbii ki, bu ailələrə ünvanlı sosial yardımın
verilməsi davam edəcək. Amma bu zaman elə mexanizmlər işlənilməlidir ki, həmin
yardımların verilməsi əlavə korrupsiya elementlərinə yol açmasın. Əgər birdəfəlik
yardımların verilməsində korrupsiya elementləri qalacaqsa, bu proqramın effektini
azaldacaq. Odur ki, öncə aztəminatlı ailələrə yardımların göstərilmə mexanizmləri
işlənməlidir. Dünya Bankının hesabatlarında da ünvanlı sosial yardım ən ciddi
proqramlardan biri kimi xarakterizə edilib. Belə olan halda nəzarət gücləndirilsə və
yardımların verilməsi mexanizmləri təkmilləşdirilsə müsbət nəticə əldə etmək olar.
Artıq dünya təcrübəsində də aztəminatlı ailələrə dövlətin birdəfəlik yardım etməsi
halları var. Hətta elə ölkələr var ki, dövlət neft pullarından ölkənin bütün
vətəndaşlarına birdəfəlik yardımlar verir. Bu mənada yoxsul ailələrə birdəfəlik
yardımların göstərilməsi də ilk baxışdan müsbət addımdır. Amma elə mexanizmlər
işlənilməlidir ki, həmin yardımların verilməsi əlavə korrupsiya elementlərinə yol
açmasın.
60
Hər halda nəzərə alsaq ki, görülən və görüləcək bütün tədbirlər, həyata keçirilən
layihələr bir məqsəd daşıyır onda narahatçılığa əsasın olmaması sevindirici
hallardandır. O ki qaldı məqsədə, məqsəd çox aydındır. Əsas hədəf aztəminatlı
ailələrin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması və ölkəni iqtisadi cəhətdən dövr edən
ölkələrin sırasına çatdırmaqdan ibarətdir.
Struktur dəyişikliklərə gəldikdə dövlət əsaslı islahat proqramının həyata
keçirilməsinə başladı. Ölkə rəhbərliyinin təşəbbüsü beynəlxalq maliyyə təşkilatları, o
cümlədən 1995-ci ildə struktur dəyişikliklər proqramına kömək etmək məqsədilə
güzəştli şərtlərlə 65 mln ABŞ dolları məbləğində stabilizasiya krediti verən Dünya
Bankı tərəfindən də dəstəkləndi.
1995-ci ildə iqtisadi islahatlar proqramının hazırlanması və həyata keçirilməsinə
cavabdeh olan dövlət orqanlarının gücləndirlməsinə yardım göstərmək məqsədini
güdən institutsional quruculuğa texniki yardım layihəsi (18 mln ABŞ dolları) və 61
mln ABŞ dolları dəyərində Bakının su təchizatının yaxşılaşdırıması üzrə kreditlər
təsdiq olundu. Su təchizatı layihəsi əhalinin sağlamlığının pisləşməsi təhlükəsini
aradan qaldırmaq, həmçinin bələdiyyə su təchizatı sistemlərinin daha uzunmüddətli
perespektivə yenidən qurulmasına və inkişaf etdirilməsinə yardım göstərmək
məqsədilə Bakı şəhərinin su təchizatı sisteminin səmərəliyini artırmaq üçün nəzərdə
tutulmuşdu.
1995-ci ilin iyul ayında Azərbaycandakı yuxarıda göstərilən struktur islahatları
dəstəkləmək üçün Struktur Dəyişiklikləri üçün Texniki Yardım layihəsi üzrə 18 mln.
dollar miqdarında üçüncü kredit ayrılmışdır. Sözü gedən layihənin başlıca mövzuları
aşağıdakılardır:
-Qısa müddət üçün hökumətə bazar iqtisadiyyatı sisteminə keçmək üçün
islahatların hazırlanması və tətbiq olunmasına dəstək vermək;
- Orta müddət üçün Azərbaycanda islahatların inkişaf gücünə malik olacağını
zəmanət altına almaq ;
61
Cədvəl 2.2.3
Dünya Bankının Azərbaycanda islahatların dəstəklənməsinə ayırdığı
kreditlə
r.
1
Struktur dəyişikliklərinə
Layihənin adı
Kredit
stifadə
olun-
muş
məbləğ
Qalı
q
Məb
ləğ
Banka
qaytarılmış
məbləğ
Banka
ödənilməli
məbləğ
Mə
b
ləğ
i
Müd
-
dəti
Faiz
Güzəşt
Müddə
ti
(il)
Bilavasitə Azərbaycan hökumətinə verilən kreditlər
Reabilitasiya
krediti
41.60
14.09.1995
15.04.2030
0.75
10
41.60
0.0
41.60
Institusional
kredit-I
10.80
14.09.1995
01.02.2030
0.75
10
10.80
0.0
10.80
Institusional
kredit-II
7.50
17.10.2002
10.01.2038
0.75
10
0.70
6.80
0.70
SAC krediti-I
52
31.07.1997
15.04.2032
0.75
10
52.0
0.0
52.0
SAC krediti
(əlavə)
5.0
08.04.1999
15.04.2032
0.75
10
5.0
0.0
5.0
1
Dünya Bankının internet saytı:www.worldbank.org
SAC krediti-II
48.40
13.03.2002
01.01.2037
0.75
10
48.4
0.0
48.40
Cəmi: min. SDR
165.30
158.50
6.80
158.50
Cəmi: min ABŞ $ 244.64
234.58 10.06
234.58
qtisadiyyatın sahə
lə
ri və
digə
r sektorlar
Azə
rbaycan hökumə
tinə
verilə
n və
icraçıya ötürülə
n kreditlə
r
Neft sektoruna
texniki yardım
7,10
23.05.1995
15.12.2030
0,75
10
7.10
0,0
7,10
Böyük Bankın su
təchizatı layihəsi
38,80
06.07.1995
01.05.2030
0,75
10
38,80
0,0
38,80
Böyük Bankın su
təchizatı layihəsi-II
10,3
30.06.2003
01.05.2037
0,75
10
0,30
10,0
0,30
Qaz sisteminin
13,90
02.10.1996
0,75
10
12,80
1,10
12,80