Microsoft Word isk?ND?Rnam?-iqbalnam?-nizami doc

                                                                                                                                                    
125
Nahaqdır qoşunu çətinə salmaq. 
İşin düyün düşsə, aça bilməsən, 
Səbr elə, özünü nahaq yorma sən. 
Hər çətin düyünün bir əlacı var, 
Səbrlə, tədriclə açılar onlar. 
Adətdir, işlərdə az olmur düyün. 
Fəqət öz-özünə açılır bir gün. 
Nə qədər yerində söyləsəm sözü, 
Məndən artıq bilir, əlbət, şah özü, 
Niyyətlə at sürsə şah hansı yana. 
Öz əqli rəhbərdir həmişə ona. 
Bir kəsə köməkçi olarsa allah. 
Heç kəsə ehtiyac duymaz o əsla. 
Salamlar gətirsə bir qəlbə mələk. 
Onun insan fikri nəyinə gərək? 
Padşahın əmrinə eləyib əməl 
Yazdımsa bilənlər kimi bir məsəl. 
Yalnız ixlasımı elədim izhar, 
Onun öz bəxtitək bir rəhbəri var. 
Heç kəsim möhtacı deyildir padşah, 
Ona köməkçidir əqlilə allah! 
Əqli kömək olsun hər işdə ona, 
Allah hər işini salsın yoluna!" 
Naməni qurtarıb o qoca alim, 
Təzimlə elədi padşaha təqdim. 
Qəlbi bu namədən şahın şad oldu, 
Qüssədən, kədərdən o, azad oldu. 
SOKRATIN NƏSİHƏTNAMƏSİ 
Üç gün ötüb keçdi, yenə asiman 
Rum-zənci oyunu oynayan zaman 
İskəndər buyurdu qoca Sokrata 
Vursun üzüyündən muma möhr o da
185
, 
Yazsın bir qiymətli nəsihətnamə, 
Mənası nur saçsın bütün aləmə. 

---

                                                                                                                                                    
126
Alim əməl etdi uca fərmana, 
Dürlər çıxarmaqçün daldı ümmana
186
. 
Gümüştək kağıza qara xətt ilə
Zəkanın hökmünü nəqş etdi belə: 
"Nəqqaş hansı nəqşə başlasa, gərək 
Allahın adına vursun ilk bəzək. 
Hamıya köməkdir böyük yaradan, 
Onun möhtacıdır bütün bu cahan."  
Allahın mədhini yetirib sona, 
Bağladı sözünü şahın adına: 
"Ey şah, bu örtülü quyuya, gəl, sən 
Girmə əqlin, huşun əmr vermədən. 
Sən ki, bol gövhərdən yoğurulubsan. 
Həyat oyuncaqtək gəlməsin asan! 
Bu başdan edirəm səni xəbərdar, 
Gücünə güvənmə, yolda pələng var! 
Döyüşdə, şənlikdə, - hər yerdə olsan, 
Heç zaman ayrılma yaxşı dostlardan. 
Əyləncə, eyş-işrət bəzminə düşsən, 
Işvəli bir dilbər seç özünə sən. 
Məclisdə qüssədən, qəmdən uzaq ol, 
Həmişə kefi kök, damağı çağ ol. 
Siyasət məclisi qurulsa fəqət, 
Orda hər yetənə sən vermə fürsət. 
Yanında hərzə söz danışmasınlar, 
Səni də hörmətdən salmasın onlar. 
Yeməyi heç yemə dəniz kimi tək, 
Yediyin olmasın acı, dəniztək
187
. 
Bulaq ol, çox olsun gəlib içənin, 
Dursun qulluğunda kuzələr sənin! 
Xörəyi evində gizlətsən, əlbət, 
Ondan yetmiş evi basar üfunət. 
Vaxtında evindən çıxarsan əgər, 
Qapına müşktək ətir səpilər
188
. 
Nə qədər açmayıb hələ bənövşə, 
Qönçəsi pis qoxu verər həmişə. 
Saçları açılıb dağılan zaman 

---

                                                                                                                                                    
127
Müşk-ənbər qoxusu yayılar ondan. 
Acgöz olma, sənin deyil bu saray, 
Yalnız bir çörəkdir alacağın pay. 
Tək bircə fətirə gəl qane ol sən, 
Düşün, günəşdən ki, artıq deyilsən
189
. 
Allahlıq edərsən nəfsi saxlasan, 
Acgözdür öküzlə eşşək hər zaman. 
Kimin km, yeməkdə heyvan nəfsi var. 
Heyvan sifətində qəbirdən çıxar. 
Qiyamət gələndə, əldə tərəzi, 
Öküztək, eşşəktək baxar hərəsi. 
Insan sağlam olar az-az yeməkdən, 
Uzun ömr eləməz əsla çoxyeyən. 
Həddindən ziyadə yesə bir insan, 
Gəyirər, pis qoxu gələr ağzından. 
Aslantək sən də az yeməyə alış, 
Çünki qorxaq olar çox yeyən camış. 
Dartıb sürüyərlər tənbəl eşşəyi, 
Çünki ölçüsüzdür yeyib içməyi. 
Buludtək damcıyla su al dənizdən, 
Verəndə bol-bol ver, səxavətlə sən. 
Suçu tuluğundan tez-tez su paylar, 
Tuluq gah boşalar, gah da ki, dolar. 
Yağlıdan, yavandan elə ye ki, sən 
Onu asanlıqla həzmə verəsən. 
Saxla əndazəni qədərlə, sayla, 
Bir az ye, bir az yığ, bir az da payla! 
Bu cür yeyib, yığıb paylasan əgər, 
Sənə bu dünyada xoşbəxt deyərlər. 
Yeməkdə əsasdır cana nuş olmaq, 
Onun dadına yox, faydasına bax! 
Sirkəni yeyəndə süddən et həzər, 
Sirkəylə süd içmək azar törədər. 
Uyma eyş-işrətə həddindən artıq, 
Yola tədarük gör, bir səfərə çıx!.. 
Bu nə tənbəllikdir? Giriş bir işə, 
Bekarlıq insanı sıxar həmişə! 

---

                                                                                                                                                    
128
Özgənin əliylə qazdırma mədən, 
Özün bir əl tərpət, əgər dirisən. 
Əl-ayaq qulundur, işlətsən, yəqin, 
Çıxmazlar heç zaman əmrindən sənin. 
Minlərlə xidmətçin olsa da, hökmən, 
Özün əl-qolunu heç qoyma işdən. 
Sənin əl-ayağın səlamətdirsə, 
Onların işini xadimlər görsə, 
Bunlar da əlindən çıxsa bir zaman, 
Sən əlsiz, ayaqsız qalmış olarsan! 
Şirinsə birinin dili, söhbəti, 
Başqa şey istəmə, bəsdir ülfəti! 
Köməyi dəyməyən şirindil insan 
Yaxşıdır acıdil əltutanlardan. 
Daim şirin dillə yaxşılıq elə, 
Nə fayda eləsən acı dil ilə? 
Həyalı söz danış, öyrənib səndən 
Həyalı danışsın səni dinləyən. 
Ağıllı bir işdir yumşaq danışmaq, 
Kobudluq axmağa yaraşar ancaq! 
Söz özü nə qədər gözəl olsa da, 
Onu gözəllikdən salar pis əda! 
Sükut çox yaxşıdır pis danışmaqdan, 
Sükutdan olmayıb heç kəs peşiman. 
Hər kim qol qoyarsa nalayiq işə, 
Dünyada xar olar özü həmişə. 
Bir şeyi tapmasan, çalış, səbr elə, 
Aldat sən özünü bir ümid ilə! 
Yeməkdən yaxşıdır ümid min kərə, 
Ümidlə, vədəylə bəslənər zirə. 
Quraqlıq olanda, bilmirsən bunu, 
Zirəyə verərlər zirə suyunu?
190
 
Zirə öz suyuyla yaşayar ancaq, 
Dolan qismətinlə sən də o sayaq. 
Bulud çiskinindən yatarsa güllər, 
Yağış şiddətlənsə, aparar sellər. 
Zalimə heç zaman eləmə kömək, 

---