45
təminatı;
VII modul – təlim-tərbiyə prosesinin
təşkili xüsusiyyətləri-
nin, şagirdlərin təlim formalarının, yeni pedaqoji texnologiyaların
təsviri; məktəblilərin tədris ili boyu qiymətləndirilməsi; innovasiya
fəaliyyətinin xəritəsi;
VIII modul – proqramın
həyata keçirilməsinin idarə
olunması.
Təhsil proqramlarının hazırlanmasında müəyyən mənada
əlavə təkliflər də ola bilər, əgər olarsa, onlar da nəzərə alınmalıdır.
Bu mənada əlavə tədris proqramlarında aşağıdakıları nəzərə almaq
olar:
1. Proqram nə üçün hazırlanıb, onun hazırlanmasında
məqsəd nədir.
2. Proqramın analitik əsasları:
2.1. Şagirdlərin sağlamlığı.
2.2. Təhsil (fənn) kurikulumları baxımından şagirdlərin
bilik, bacarıq səviyyəsinin qiymətləndirilməsi
2.3. Şagirdlərin dərketmə marağı, dinamikası və davamlılığı.
2.4. Tədris bacarıq və vərdişlərinin inkişaf səviyyəsi.
2.5. Məktəblilərin tərbiyəlilik səviyyəsi.
2.6. Məktəb məzunlarının sosial mühitə uyğunlaşması və
özünütəyini.
2.7. Məktəblilərin təhsil tələbatlarının təminatı və onların
valideynlərinin sosial sifarişlərinin öyrənilməsi.
3. Şagirdlərin inkişafına
mane olan problemlərin həlli
yolları:
3.1. Hər bir istiqamət üzrə problemlərin həllinə elmi
münasibətin xarakteristikası;
3.2. Həll ediləcək məsələlərin praktiki baxımdan xarak-
teristikası;
- şəxsiyyətin ümummədəni səviyyəsinin formalaşdırılması;
- şəxsiyyətin müаsir cəmiyyətin həyatına uyğunlaşması;
- proffesonal təhsil proqramlarının şüurlu seçiminə şərait və
imkanların yaradılması;
3.3. Təhsil səviyyələri və onların əsas xarakteristikası.
4. Məktəbin tədris planı:
46
4.1. Tədris planının ümumi xarakteristikası. Planın məktəb
komponentinin və əlavə təhsilin xüsusiyyətlərinin izahı;
4.2. Müxtəlif elm sahələri üzrə tədris proqramlarının
inteqrasiya olunması istiqamətləri;
4.3. Məktəbdə əlavə təhsilin
xüsusiyyətləri;
4.4. Bazis tədris plаnlаrı;
4.5. Siniflər;
4.6. Məktəb komponentinin predmetləri;
4.7. Əlavə təhsil;
4.8. Metodik təminat;
4.9. Üstünlük veriləcək təlim-tərbiyə üsulları;
4.10. Proqnozlaşdırılan nəticə;
5. Təhsilin ümumi səviyyəsinin monitorinqi:
5.1. Qiymətləndirmə, biliklərə nəzarət sistemi;
5.2. Şəxsiyyətin inkişaf diaqnostikası və testlər sistemi;
- biliklərə yiyələnmə səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi
metodikası;
- tərbiyəlilik səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi metodikası;
- şəxsiyyətin psixi keyfiyyətlərinin
inkişaf səviyyəsinin üzə
çıxarılması metodikası.
6. Proqramın həyata keçirilməsinin idarə olunması:
6.1. Kadr təminatı;
6.2. Metodik təminat;
6.3. Maddi-maliyyə təminatı.
(Bu problemlərin daha ətraflı izahı ilə “Məktəbdaxili
idarəetmədə yeniliklər” adlı kitabda tanış olmaq olar. Müəlliflər
A.M.Moiseyev, A.E.Kanto, O.T.Xomeçiki, M.1998, səh.109-115.
İzah edilən struktur oradan götürülmüşdür).
Təşkiletmə
Planlaşdırılmış işləri, görüləcək tədbirləri həyata keçirmək
üçün adamlar müəyyənləşdirilməli,
subyektin həyata keçirəcəyi
tədbirlər formalaşdırılmalı, onun funksional vəzifələri
müəyyənləşdirilməlidir. Çox zaman bir qrup məktəb rəhbərləri
bununla da kifayətlənirlər. Subyektin üzərinə düşən vəzifələrin
həyata keçirilməsi üçün o müəyyən səlahiyyətlərə malik olmalıdır.
Ona görə də vəzifələrlə yanaşı onun hüquqları da müəyyənləşdiril-
47
məlidir. Bu da onun səlahiyyətlərini müəyyənləşdirəcək.
Bu zaman
pis olmaz ki, məsuliyyətin predmeti də müəyyənləşsin. Nəhayət,
fəaliyyətin son məhsulu və ya subyekt tərəfindən görüləcək işin
növü qeyd edilməlidir, çünki o bu
işdən və onun keyfiyyətindən
ötrü məsuliyyət daşıyır. Funksional vəzifələr, hüquq və vəzifələrdən
aydın olmalıdır ki, nəzərdə tutulmuş tədbirlərin yerinə yetirilməsi
və ya keyfiyyətsiz yerinə yetirilməsi digər subyektlər – şagirdlər
üçün nə nəticələrə gətirib çıxara bilər.
İdarəçilik fəaliyyətini təşkilati baxımdan həyata keçirmək
üçün aşağıdakı cədvəl köməkçi rolunu oynaya bilər:
vəzifələri hüquqları
məsuliyyəti
1.hazırlamaq...
2.həll etmək...
3.nəzarət etmək...
4.öyrənmək...
5.həyata keçirmək...
6.diqqətdə
saxlamaq...
7.hazırlamaq...
8.təmin etmək...
9.təhlil etmək...
10.tələb etmək...
1.təklif vermək...
2.müəyyənləşdirmək...
3.qiymətləndirmək...
4.düzəliş etmək...
5.tələb etmək..
6.məsələ qaldırmaq...
7.yoxlamadan
keçirmək...
8. həyata keçirmək...
9.nəzarət etmək...
10.məsləhətlər vermək...
1.proqramın
hazırlanması üçün...
2.nəzarətin
ardıcıllığı üçün
3.vaxtında
təqdim
edilməsi üçün ...
4.işə cəlb etmək
üçün...
5.kriteriyaların
hazırlanması..
6.təmin olunması
üçün...
7.diaqnostika
üçün...
8.həftəlik
informasiya üçün...
9.monitorinq üçün
10.hazırlamaq
üçün...
Daha sonra müəyyənləşdirmək lazımdır ki, təhsilin
keyfiyyətini idarəetmə prosesində subyektlərin hər biri ilə əlaqələr
yaradılacaq, onlar prosesə cəlb ediləcək.
Təhlil edilən idarəetmə funksiyalarının mühüm son məhsulu