47
Kayalık Deniz Tabanında Tarama
Kaya taramaları maliyeti en yüksek olan tarama çeşididir. Bazı durumlarda kayanın patlatma yolu
ile kırılmasına
gerek kalmadan, bazı tarayıcılar kayanın özelliğine göre önceden işlemeye gerek
kalmadan etkili olarak kullanılabilir. (BS 6349:Part 5: 1991) Başkalaşım kayaları ve koral (coral)
kayalıkları genellikle işlem yapılmadan taranabilir fakat doğal ve metamorfik kayaları için genellikle
işlem görmeden tarama işlemi yapılmaz. Ayrıca kaya tabakasının kalınlığı, dış şartlardan etkilenip
etkilenmediği, kırıklı bir yapıya sahip olup olmadığı ve dayanımı kayanın taranabilirliğini belirler.
Kayaların ön işlemesi
Kayalar kırma, parçalama, bölme, yüzeyden patlatma veya oyuk açıp dinamitler patlatma kayaların
taranabilirliğini sağlar. Kırma metodu ile deniz aracından ağır bir çubuk bırakılır. Bunu yaparken
ağırlığın kaya parçasının üzerine dik olarak düşmesi sağlanmalıdır.Kayanın deniz tabanında ucu
sivri olan ekipmanlar ile kırılıp pompalanmasıda bir yöntem olarak kullanılabilir. Kayaların
patlatıcılar aracılığı ile bölünmeside söz konusu olabilir.Yüzeyden patlama
da etkin yöntemlerden
biridir. Patlatmada oluşan deniz dalgaları kayanın parcalanmasınada neden olur.
Delme ve patlatma metodu ise en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Yüzeyden dubalarla yada
ulaşılamayan yerlerden dalgıçlarla yapılan delme işlemlerinden sonra yerleştirilen patlayıcılar aynı
anda yada sıra ile patlatılarak kayaların taranabilecek boyutlara gelmesi sağlanır.
Tarama Toleransları
Altta verilen faktörler tarama işinin toleransını etkiler.
• Dalgaların yüksekliği, kabarması ve frekansı
• Tarama
yapılan
malzemenin cinsi
• Tarayıcının büyüklüğü ve cinsi
• Tarama
aracı personelinin tecrübesi
• Tarama
derinliği
ve derinlik ölçen ekipman
• Gel-git
yada
ırmak akımlarının hızı
Tarama yapılacak bölge deniz ulaşımı için kullanılacaksa, tarama toleransları azaltılabilir yada belli
bir alt ve üst limit değerleri belirtilecektir. Üst limitin üstünde kalan bütün malzemelerin
temizlenmesi istenecek ve alt limitin altında fazla tarama yapılmaması istenecektir. Deniz trafiğinin
sağlanması için yapılan taramalarda, tarama yapıldıktan sonra deniz tabanı batımetri
ölçümleri
yapılacaktır.
Deniz içi şev taramalarında, özellikle derin bölgelerde, toleransların sağlanması çok daha masraflı
ve zaman alıcı olabilir. Bu durumlarda aşırı tarama kaçınılmaz olacaktır. Eğer kanal için tarama
yapılacaksa fazla tarama, bir sonraki bakım için yapılacak taramanın ertelenmesi anlamına gelir.
48
Tablo 2.9. Değişik Malzeme ve Deniz Koşullarına Bağlı Olarak Dikey Hata Payları(BS 6349:Part 5:1991)
Parametreler
Standart
Traylerli
(Standart
Trailer)
Hafif
Trayler
(Light
Trailer)
Kesici
(Cutter
Section)
Kovalı
(Bucket
Wheel)
Tutar
Kaldırır
(Grab
Hopper)
Tutar
Kaldırır
(Grab
Pontoon)
Silsile
Kepçe
(Bucket
Chain)
Hidrolik
Kepçe
(Hydraulic
Backhoe)
Daldıraç
(Dipper)
Deniz Tabanı
Malzemesi
mm mm mm mm mm mm
mm
mm
mm
Gevşek
Silt
200 200 200 200 200 200
200
150
200
Yapışkan
Silt
300 300 150 150 250 250
150
150
150
İnce
Kum
200 200 150 150 200 200
150
150
150
Orta
Boyut Kum
200
200
150
150 200 200
150 150 150
Çakıl 200
200
150 150 200 200 150 150 150
Gevşek Kil
250
250
150 150 250 250 150 150 150
Orta Sıklıktaki Kil
300
300
150 150 300 300 150 150 150
Katı Kil
250
250
150 150 250 250 200 150
200
Çok Zayıf
Kaya
300 U1) 300 250 U
300
300
350
300
Zayıf
Kaya
U
U 300 250 U
350
300
350
300
Orta Zayıflıktaki
Kaya
U U 300
U U U
U
350 350
İşlenmiş
Kaya
350 U 350 350 350 350
350
350
375
Deniz Koşullarına Göre Hata Ayarlaması
Kapalı Bölge
Küçük
Duba
125 150 150 150 175 175
100
100
100
Orta
Büyüklükteki
Duba
700 150 125 125 150 150
100
100
100
Büyük
Duba
75
150 100 150 150 150
75
75
-
Açık Deniz
Küçük
Duba
300 350
U U 500 U
U
U
U
Orta
Büyüklükteki
Duba
250 350 350 350 400 400
350
300
300
Büyük
Duba
200 350 300 300 350 300
300
250
350
Akımlar
Orta Şiddetli
(0.5
m/s)
0 0 0 0 100 100 0
0
0
Şiddetli
(1.0
m/s) 100 100 50 50 200 200
100 0
0
U Uygulanamaz
Not 1 - Hata Payları + veya –
Not 2 – Deniz koşullarından kaynaklanan hatalar Deniz Tabanı Malzemesi hatalarına eklenecektir
Not 3 – Kesin hatapayları olmamakla birlikte alt sınır olarak verilmeleri halinde yapımda sorluk çıkabilir.