Microsoft Word Kıyı yl malzeme Yapım Kontrol Bakım 20-05. doc

 
 
39
 
Şekil 2.1. Ekosounder ileÇalışma Sistemini Gösteren Şema 
2.2.2.1. Su Derinliği Ölçümü 
 
Su derinliğinin ölçümünde ekosounder’lar en yaygın kullanılan ekipman olarak ölçümler için 
kullanılacaktır. Derinlik ölçümünde çeşitli nedenlerden kaynaklanan olası hata payları Tablo 2.2 de 
verilmiştir. 
 
Tablo 2.2. Su derinliği ölçümlerinde hata payları (BS 6349:Part 5:1991) 
Hata oluşturabilecek 
nedenler 
İskandil 
Ölçümlerinde (m) 
Ekosounderlarda (m) 
Deniz Tabanı Malzemesi 
 
 
Kayalık Taban 
±0.05 
±0.05 
Kum ±0.10 
±0.10 
Kil ±0.15 
±0.15 
Yumuşak Silt 
±0.20 
±0.20 
Akıntı Hızı 
 
 
1.0 knot 
±(0.05xd) 
0.00 
2.0 knot 
±(0.05xd) 
0.00 
Deniz Dalgaları 
 
 
0.3 m: Küçük boyutlu deniz 
aracı kabul edilerek 
±0.20 ±0.20 
0.5 m: 10 m ve daha uzun 
botlar 
±0.25 ±0.25 
1.0 m: 15 m ve daha uzun 
botlar 
±0.30 ±0.30 
Sinyal Açısı 
Ekosounder 
Deniz Altı 
Ölçüm 
Açısı 
İlk okuma 
sinyali 
Kaydedilen 
Derinlik 
Deniz 
Tabanı 
Ekosounder 
Derinliği 

---

 
 
40
Not 1. Hata payı deniz taban malzemesinin cinsine göre değişir. Ayrıca kullanılan 
sonarın frekansına bağlı olarakta değişir. 
Not  2. Ses sonarları deniz akıntılarından etkilenmez. 
Not 3. Ses sonarlarının ölçüm hassaslığı deniz dalga şişmesi yada gel-git dalgaları 
sırasında filtre ve dalga şişmesi kompensatörü kullanılarak düzeltilir. 
d: Su derinliği (m) olarak 
2.2.2.2. Kalibrasyon  
 
Ölçümlerden önce ekosounder aleti suyun tuzluluk oranına ve havanın sıcaklığına göre kalibre 
edilmelidir.Suyun tuzluluğu ve sıcaklığı hergün değişebileceği için ekosounder kalibrasyonu her 
işin başlangıcında ve bitişinde hergün yapılacaktır. Ayrıca el ile yapılan iskandil ölçümleri ile 
ekosounder ölçümleri kontrol edilecektir.  
 
Ekosounder Dalgaları Frekansı 
 
Sonar yapılmadan önce deniz dibi malzemesinin yüzey ölçümlerinin doğru yapılabilmesi için 
malzeme çeşidine göre ölçüm frekansının belirlenmesi gerekir.. Eğer deniz dibi malzeme akıcı 
çamurdan oluşuyorsa yüksek frekanslı sonarlar kullanılmalıdır.  
 
Doğrudan Tarayıcılar 
 
Eğer ses sonarının ölçümlerinden şüphe ediliyorsa, genellikle yumuşak veya yosunlu zeminlerde, 
direk ölçüm yapılmalıdır. Denizin içine daldırılan sonar aleti ile ölçümler yapılır.  
 
Ölçüm Koşulları 
 
Ölçüm yapılacak alanda dalgaların hareketliliğinden dolayı oluşabilecek ölçüm hatalarının 
olmaması için, deniz dalgalarının sakin olduğu günlerde ölçüm yapılması şarttır.  
 
Ölçüm Aracının Hızı 
 
Eğer ölçümler düzenli bir deniz yapısını gösteriyorsa, ölçüm aralıkları 50 m ye kadar çıkarılabilir. 
Düzensiz olan deniz dibi haritası için ölçümler 5 m ye kadar indirilebilir. Ölçüm aracının hızıda 
deniz dibi topoğrafyasına bağlı olarak artırılıp azaltılabilir. 
 
Ölçüm aracının hızı  düzensiz deniz tabanı için 1-1.5 m/san, düzenli deniz tabanı için 2.5 m/ san. 
olmalıdır. (Pianc, Report of Working Group 23,2000) 
 
Ölçüm limitlerinin genellikle yapılacak yapının yada tarama yapılacak bölgenin ana eksenine dik 
olarak yapılması gerekir. Ölçüm alanı yapı alanını yada tarama yapılacak bölgeyi kapsayacak 
şekilde sınırların belli olması için yeterli bir alanı kapsamalıdır. Tarama için tarama malzemesinin 
döküleceği yer ve boşaltım bölgesi içinde batimetri ölçümleri yapılmalıdır. 
 
Su seviyesi 
 
Her batimetri ölçümü sırasında su seviyesinin 2.5 cm tolaransla ölçülüp ortalama deniz suyu 
seviyesine göre ölçüm sonuçlarının düzeltilmesi şarttır.  
 
 
 
 
 
 

---

 
 
41
2.3.Tarama  
 
Tarama işlemleri yapabilmadan önce , tarama yapılacak alandaki batimetri haritaları çıkarılmalı ve 
bölgenin jeolojik araştırmalardan sonra tarama yapılacak malzemenin cinsinin bilinmesi 
gerekmektedir (Tablo 2.3) . Deniz tabanının haritası  çıkarıldıktan sonra tarama yapılacak 
malzemenin miktarı hesaplanacak ve kullanılacak uygun ekipman, malzemeler seçilecek ve 
tarama yapılacaktır. 
 
Tablo 2.3. Deniz Tabanı sediman sınıflandırılması (BS 6349:Part 5:1991)) 
Sediman Çeşidi Sediman 
Boyutları (mm) 
Kayalar >200 
Çakıllar 
İri 200-60 
Orta 20-6 
İnce 6-2 
Kum 
İri 2-0,6 
Orta 0,6-0,2 
İnce 0,2-0,06 
Silt 
İri 0,06-0,02 
Orta 0,02-0,006 
İnce 0,006-0,002 
Kil <0,002 
Organik Malzemeler 
- 
 
Tarama ekipmanı 
 
• Deniz 
koşulları:Dalgalar,  rüzgar yönü, deniz kabarması , su akımları 
• Tarama 
yapılacak bölgenin geometrisi, boyutları, tarama derinliği 
• Tarama 
yapılacak malzemenin fiziksel ve mekanik özellikleri; boyut ve malzeme dayanımı 
•  Tarama malzemesinin boşaltılacağı yer 
• Deniz 
trafiği koşulları 
 
gözönüne alınarak seçilecektir. 
 
Ayrıca tarama yapılacak bölgede bulunabilecek zararlı kimyasalların olup olmadığı, bölge içinde 
hassas yapıların olup olmadığı tarama yapacak ekipmanın seçiminde önemli faktörlerdendir.  
 
Tablo 2.4. dan Tablo 2.8’e kadar yapılan tarama işinin çeşidine göre uygun olan tarama makineleri 
listelenmiştir.  Tablo 2.9 ve Tablo 2.10 de bu makinelerin hata payları verilmiştir.  Seçim 
parametreleri olarakta malzemenin çeşidi, çalışma yapılacak bölgenin koşulları, taranmış 
malzemenin, nereye döküleceği ve tarama miktarı verilmiştir.  
 
 
 
 

---