Microsoft Word Logistika muhazir? konspekti 85 seh

NƏQLİYYAT XİDMƏTLƏRİİNİN TEXNOLOGİYASI. 
NƏQLİYYAT MƏSƏLƏRİNİN HƏLLİ 
Nəqliyyat xidmətlərinə logistik sistem aspektindən baxaraq onun bu sistemdə 
yerini müəyyənləşdirmək ən zəruri və mürəkkəb məsələlərdən biridir. Yükün 
vaxtında və mümkün qədər az resurs sərf olunmaqla çatdırılması üçün istehsalın, 
nəqliyyatın və istehlakın inteqrasiya ilə vahid texnoloji proses yerinə yetirilməlidir. 
Burada vahid texnoloji proses dedikdə sistemli yanaşma əsasında logistik sistemin 
bütün elementlərinin dəqiq qarşılıqlı əlaqəsi nəzərdə tutulur. 
Bunun üçün logistik sistemdə nəqliyyatın texnoloji prosesini öyrənmək 
lazımdır. Klassik yanaşmadan fərqli olaraq burada nəqliyyat proseslərinin 
texnologiyasına kompleks şəkildə baxılmalıdır. Bu kompleksin yerinə yetirilmə 
ardıcıllığı aşağıdakı sxemdə göstərilib. 
Yükün istehlakçıya çatdırılması zamanı logistik zəncirlərdə gedən texnoloji 
proseslər yükün nəqliyyat xarakteristikasından (yükün fiziki-mexaniki və fiziki- 
kimyəvi xüsusiyyətləri, həcmi və kütləsi, tara və qablaşdırmanın növü), yükün 
miqdarından (kütləvi yüklər, kiçik partiyalı yüklər, paketlərdə, konteynerlərdə, 
altlıqlardakı yük), nəqliyyatın növündən, onun daşıma qabiliyyətindən, istehsal 
n 
İstehsal 
Nəqliyyat 
İstehlak 

---

11 
obyektlərinin xarakterindən asılı öz xüsusiyyətləri var. Nəqliyyat texnologiyasına 
bu proseslər kompleksindən baxmaq lazımdır. 
Başqa sözlə klassik anlamdan fərqli olaraq burada nəqliyyat texnologiyası 
yalnız daşıma prosesindən ibarət deyil. Deyilənləri aşağıdakı sxemdə əks etdirək. 
Logistik prinsiplər ən sadə halda, yük göndərən və yük alan arasında stabil 
güclü yük axını formalaşdığı halda kütləvi yüklərin daşınması zamanı istifadə 
oluna bilir. 
Xammal 
İstehsal 
İstehla
k 
Y
ığım 
anbar
ı 
Şəkil 5 
Paylama 
anbar
ı 
Nəqliyyat texnologiyasının başlıca məsələlərindən biri logistik zəncir üzrə 
optimal variantın müəyyənləşdirilməsidir. Yəni, bir çox logistik əlaqələr içərisində 
nəqliyyat texnologiyasının ən yaxşı variantını tapmaqdır. Bunu aşağıdakı sadə 
nümunədə nəzərdən keçirək. Poliqonda yüklərin paylanma məsələsinin ümumi 
prinsiplərinə baxaq (şəkil 6). 
Şəkil 6. İstehsal məntəqələrinin (dairələr), paylama anbar mərkəzlərinin 
(düzbucaqlı) və istehlakçıların (üçbucaq) yerləşməsinin sadə sxemi 
Regional paylama anbar mərkəzlərinin (
PAM
) köməyi ilə məhsul 
istehsalçılarının ticarət zonaları üzrə istehlakçılara təhkim edilməsi zamanı, bir 
məhsullu istehsalat-nəqliyyat məsələsinin riyazi ifadəsi aşağıdakı kimi göstərilə 
bilər. Tutaq ki, aşağıdakılar verilib: 
i 
= 1, ..., 
n 
– məhsulun istehsal məntəqələri; 
j 
= 1, ..., 
r 
– paylama anbar məntəqələri; 
k 
= 1, ..., 
m 
– istehlakçılar; 
x
j
 
– 
PAM 
-da saxlanan və emal olunan yükün miqdarı; 
x
ij
 
– 
i-
ci müəssisədən 
j-
cı 
PAM 
-a qədər yük axını;