Microsoft Word m vzu docx

4.  Əhalinin  mühafizəsi  üzrə  tədbirlər  sülh  dövründə  əvvəlcədən  hazırlanır,  iqtisadi  və 
inkişaf  planlarında  nəzərdə  tutulur  və  Azərbaycan  Respublikasının  qanunvericiliyi  ilə 
müəyyən olunmuş qaydada yerinə yetirilir. 
5. Əhalinin mühafizəsi üzrə planlaşdırılan tədbirlərin həcmi “məqsədyönlü və kifayətdir” 
prinsipi ilə müəyyən edilir. 
“Məqsədyönlü və kifayətdir” prinsiplərdə aşağıdakılar nəzərdə tutulur: 
-  fövqəladə  hallarda  gözlənilən  nəticələrin  elmi  proqnozu  əsasında  mühafizənin  optimal 
variantlarının seçilməsi; 
- mülki müdafiə vəzifələrinin xalq təsərrufatı mənafeləri ilə əlaqələndirilməsi; 
-  təhlükə  yaranan  dövrdə  qabaqcadan  təşkilatı  və  mühəndis-texniki  tədbirlərin  yerinə 
yetirilməsi; 
- mülki müdafiə obyektlərinin tikintisində yüksək keyfiyyətli parametrlərin tətbiq edilməsi; 
-  mühafizə  vasitələrinin  həm  sülh,  həm  də  müharibə  şəraiti  üçün  yararlığının  təmin 
olunması; 
-  iqtisadi  və  sosial  inkişaf  planlarının  tərtibində  və  yerinə  yetirilməsində  mühafizə 
məsələlərinə üstünlük verilməsi. 
3.  Əhalinin  mühafizəsi  üzrə  mülki  müdafiə  tədbirlərində  respublikanın  bütün 
vətəndaşlarının  iştirakı  prinsipial  şərtdir.  Bu  hər  bir  insandan  öz  təhlükəsizliyi  üçün  şəxsi 
məsüliyət  daşımağı,  mülki  müdafiə  siqnallarını  bilməyi  və  bu  siqnallar  üzrə  düzgün 
fəaliyyət  göstərməyi,  kollektiv  və  fərdi  mühafizə  vasitələrindən  istifadənibacarmağı, 
fövqəladə hallarda davranış və fəaliyyət qaydalarına riayət olunmasını tələb edir. 
Buna mülki müdafiə biliklərinin əhaliyə müntəzəm və fasiləsiz syrətdə öyrənməklə nail 
olmaq mümkündür.  
 
3. Əhalinin mühafizəsi sistemi 
 
1.  Əhalinin  mühafizəsi  məsələləri  daha  səmərəli  həll  etmək  məqsədilə  ümumdövlət  və 
ə
razi mühafizə sistemləri yaradılır ki, onlar aşağıdaki tədbirləri həyata keçirirlər:  
- ehtimal olunan fövqəladə halların və onların nəticələrinin proqnoz və təhlil edilməsi; 
- fövqəladə halların baş verməsi barədə əvvəlcədən xəbərdar edilməsi; 
-  kütləvi  qırğın  basitələri  işlədilməsinin,  həmçinin  güclü  qəzalar  və  təbii  fəlakətlərin 
nəticələrinin zəiflədən qabaqlayıcı tədbirlər; 
- mühafizə üsullarının və vasitələrinin hazırlanması və vaxtında istifadə edilməsi üzrə mülki 
müdafiə tədbirləri; 
- fövqəladə hallar yaranmış rayonlarda xilasetmə və təxirəsalınmaz bərpa işlərinin təşkili və 
yerinə yetirilməsi. 
2. Fövqəladə halların nəticələrini və təhlükənin dərəcəsini zəiflədən qabaqlayıcı tədbirlər 
ə
halinin mühafizəsi üçün böyük əhəmiyyətlərə malikdir. 
Belə tədbirlərin ən vacibləri aşağıdakilərdir: 
-  yaşayış  məntəqələrinin  salınması    və  şəhər  tikintisi  üzrə  baş  planlar  tərtib  edilərkən 
təhlükə ehtimallı bölgələrdə və sahələrdə yerli xüsusiyyətlərin nəzərə alınması; 
-  təhlükə  potensiallı  obyektlərdə  ehtimal  olunan  qəzaların  nəticələrindən  əhalinin  və  ətraf 
mühitin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün belə obyektlərin səmərəli yerləşdirilməsi; 
-  binaların,  qurğuların,  mühəndis  şəbəkələrinin  nəqliyyat  kommunikasıyalarının  müəyyən 
edilmiş təhlükəsizlik normalarına müvafiq tikilməsi; 
- təhlükə potensiallı obyektlərin qəzasız fəaliyyətini təmin edən tədbirlərin görülməsi; 
-  yaşayış  məntəqələrinin  və  xalq  təsərrufatı  obyektlərinin  təhlükəli  təbii  hadisələrdən 
kompleksi mühafizə sistemlərinin işlənib hazırlanması; 
-  yerlərdə  fövqəladə  halların  qarşısını  almaq  və  nəticələrini  aradan  qaldırmaq  məqsədi  ilə 
planların işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi; 
- xüsusi mühəndis qurğularının (sel, sürüşmə əleyhinə) əvvəlcədən tikilməsi; 

---

- respublika ərazisində sanitariya mühafizəsi tədbirlərinin yerinə yetirilməsi. 
Bütün bunlar müvafiq səlahiyyətli təşkilatlar tərəfindən yerinə yetirilir və həmin işlərin 
icrasına mülki müdafiə orqanları nəzarət edirlər. 
 
4. Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsini təmin edən mülki müdafiə tədbirləri 
 
1. Sülh və müharibə dövlərindəki fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsini təmin etmək 
üçün görülən mülki müdafiə tədbirləri kompleksinə aşağıdakilər daxildir: 
-  fövqəladə  hallar  barədə  əhalinin  xəbərdar  edilməsi  və  yaranmış  vəziyyət  barədə  ona 
müntəzəm məlumat verilməsi; 
-  ərzaq  mühitin,  ərzaq  məhsullarının,  suyun  radioaktiv,  kimyəvi  və  bakterioloji  (bioloji) 
zəhərlənməsinə nəzarət edilməsi; 
- əhalinin təhlükəsiz rayonlara və ya sahələrə köçürülməsi (çıxarılması); 
- müvafiq tibbi mühafizə tədbirlərinin görülməsi; 
- əhalinin radiasiyadan və kimyəvi zəhərlənmədən mühafizəsi; 
-  müxtəlif  fövqəladə  hallarda  fərdi  mühafizə  vasitələrindən  istifadə  edilməsi,  mühafizə 
rejimləri qoyulması və əhalinin davranış qaydaları barədə təkliflərin hazırlanması; 
-  zədələnmə  ocaqlarında  xilasetmə  və  digər  təxirəsalınmaz  işlərin  (qəza  işlərinin)  yerinə 
yetirilməsi, fövqəladə hallar yaranmış rayonlarda əhalinin həyat təminatının saxlanması; 
- fövqəladə hallarda mühafizə və fəaliyyət qaydalarının bütün əhaliyə öyrədilməsi. 
2. Fövqəladə hallar barədə əhalinin xəbərdar edilməsi və yaranmış vəziyyət barədə ona 
müntəzəm məlumat verilməsinə aşağıdakı yollarla nail olunur; 
-  əhalini  xəbərdar  edən  mərkəzləşdirilmiş  respublika  və  ərazi  avtomat  xəbərdarlıq 
sistemlərini əvvəlcədən yaratmaq və daim hazır vəziyyətdə saxlamaqla; 
-  mərkəzləşdirilmiş ərazi xəbərdarlıq sistemlərini və xalq təsərrufatı obyektlərinin məhəlli 
xəbərdarlıq sistemlərini təşkilati-texniki cəhətdən bir-birinə qoşub əlaqələndirməklə;
 
- ehtimal olunan fəlakətli daşqın zonalarında, radiasiya və kimyəvi zəhərlənmə zəhərlənmə 
təhlükəli  müəssisələr  və  yüksək  təhlükəli  digər  obyektlərdə  yerləşmiş  məhəlli  xəbərdarlıq 
sistemləri  yaratmaq  və  onları  təşkilati-texniki  cəhətdən  müşahidə  və  nəzarət  sistemlərinə 
qoşmaqla; 
-  ümumdövlət  və  sahə  rabitə  sistemlərindən,  radio,  televiziya  verilişləri  və  yerli  radio 
şə
bəkəsindən,  digər  texniki  informasiya  vasitələrindən  mərkəzləşdirilmiş  surətdə 
xəbərdarlıq üçün istifadə etməklə. 
3. Ətraf mühitə, ərzaq məhsullarına, suya müşahidə və nəzarət aşağıdaki yollarla edilir: 
-  sanitariya-epidemioloji  stansiyaları,  baytarlıq,  aqrokimyəvi  və  obyekt  laboratoriyalarını, 
Dövlət  Hidrometeorologiya  komitəsi  müəssisələrini,  +radiasiya  və  kimya  müşahidə 
postlarını  cəlb  etməklə  əvvəlcədən  ümumdövlət və  sahə  müşahidə  və  labaratoriya  nəzarət 
şə
bəkəsi yaratmaq və daim hazır vəziyyətdə saxlamaqla; 
- ətraf mühitin vəziyyəti barədə, eləcə də yeyinti məhsullarının və ərzaq xammalının, əlafın, 
suyun  radioaktiv,  kimyəvi  və  bakterioloji  (bioloji)  maddələrlə  çirklənməsi  haqqında 
məlumatları toplamaq, təhlili etmək və yaymaqla. 
4. Mülki müdafiənin mühafizə qurğuları (sığınacaqlar, radiasiya əleyhinə daldanacaqlar, 
sadə  daldalanacaqlar,  zirzəmilər  və  başqa  yeraltı  tikililər)  respublikanın  bütün  əhalisinin 
qorunmasını təmin etməlidir. 
Mühafizə qurğuları fondu aşağıdakı qayda üzrə yaradılır: 
-  şəhərlərdə  və  yaşayış  məntəqələrində  olan  yeraltı  qurğularda  kompleks  halında  istifadə 
etmək  hesabına;    burada  sosial-məişət,  istehsal  və  təsərrufat  təyinatlı  otaqlar,  binalar 
yerləşdirmək,  sülh  və  müharibə  dövrlərindəki  fövqəladə  hallarda  onların  bir  qisminin 
ə
halinin mühafizəsi üçün uyğunlaşdırılması və istifadə edilməsini nəzərdə tutmaqla; 
- mühafizə üçün yararlı yeraltı və yerüstü bina və qurğuları, dağ-mədən yerlərini təbii kaha 
və mağaraları yoxlamaq və qeydə almaqla; 

---