Microsoft Word m vzu docx

- yaranmış vəziyyəti nəzərə almaq, zirzəmiləri və digər yeraltı tikililəri daldalanacaq kimi 
düzəltməklə; 
-  xalq  təsərrufatı  təyinatlı  ayrıca  yeraltı  qurğular  tikmək,  lazım  gəldikdə  onları  mühafizə 
üçün uyğunlaşdırmaqla; 
- təhlükəli dövrdə kütləvi sürətdə sadə daldalanma yerləri düzəltməklə (tikməklə); 
- hökümətin qərarına əsasən əvvəlcədən sığınacaqlar və radiasiya əleyhinə daldalanacaqları 
tikməklə; 
-  bütün  mülki  müdafiə  mühafizə  qurğularını  əhalinin  dərhal  daldalanması  üçün  texniki-
istismar hazırlığı halında saxlamaqla. 
Ə
haliyə  şəxsi  və  kooperariv  mülkiyyət  formasında  mühafizə  qurğuları  tikmək,  tövsiyə 
edilir. Belə hallarda mülki müdafiə orqanları lazımi metodiki yardım göstərir. 
Mülkiyyət  formasından  asılı  olmayaraq,  bütün  mövcud  mülki  müdafiə  mühafizə 
qurğuları fondundan (sığınacaqlar və daldalanacaqlar) mülki müdafiə orqanlarının müəyyən 
etdiyi  qaydalar  üzrə  təsərrufat,  məişət  və  mədəni  məqsədlər  üçün  istifadə  edilir,  onların 
yenidən qurulmasına icazə verilmir. 
5.  Təhlükəli  rayonlarda  bütün  \əhali  və  ya  əhalinin  ayrı-ayrı  qrupları  (yaşına, 
məşquliyyətinə görə) köçürülür. 
Müharibə dövrü üçün səfərbərlik vərəqəsi olan şəxslər köçürülmür, onlar hərbi xidmətə 
çağırış və səfərbərlik xidmətinin sərəncamına gedirlər.  
Ə
hali hər növ nəqliyyat vasitələrindən istifadə etməklə qısa müddətdə kütləvi şəkildə, və 
ya yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq mərhələ-mərhələ, həm bütün nəqliyyat vasitələrindən 
istifadə etməklə, həm də piyada surətdə köçürülə bilər. 
Köçürülməyin səmərəliyi üçün: 
- köçürülmə planlarını əvvəlcədən tərtib etmək; 
-  səhərdənkənar  və  məskunlaşdırma  rayonlarını  köçürülən  əhalinin  normal  həyatını  təmin 
etmək üçün hazırlamaq; 
- bütün nəqliyyat vasitəl\ərini köçürmə işlərinə hazırlamaq; 
- köçürmə dövrü üçün lazımi idarəetmə strukturları və köçürmə orqanları yaratmaq; 
- əhali arasında içtimai asayişin və mütəşəkkilliyin təmin edilməsi üzrə tədbirlər kompleksi 
həyata keçirmək lazımdır. 
Ə
hali  yerləşdiriləcək  rayonlar  və  köçürmə  qaydası  hərbi  komandanlıq  orqanları  və 
müvafiq idarə və müəssisələrlə razılaşdırılır. 
Köçürmə tədbirlərinin təşkili və yerinə yetirilməsi qaydaları fövqəladə hallarda əhalinin 
mühafizəsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin sərəncamı ilə müəyyən 
edilir. 
6.  Əhalinin  mühafizəsi  üzrə  tibbi  tədbirlər-  insanların  zədələnməsinin  qarşısını  almaq, 
yaxud zədələnməni zəiflətmək, zərərçəkənlərə vaxtında yardım göstərmək və onları müalicə 
etmək,  fövqəladə  hallar  yaranmış  rayonlarda  epidemioloji  təhlükəsizliyi  təmin  etmək 
işlərindən ibarətdir. 
Bunun ücün: 
-  sahə  tabeliyindən  asılı  olmayaraq,  bütün  mövcud  səhiyyə  orqanları  qüvvələrinin  və 
vasitələrinin fəaliyyətini planlaşdırmaq və onlardan istifadə etmək; 
- fövqəladə vəziyyət yaranarkən kifayət qədər tibbi müəssisələri açmaq; 
- tibbi profilaktika vasitələrindən vaxtında istifadə etmək; 
- ərzaq mallarına və suya nəzarət etmək; 
- vaxtında ixtisaslı tibb dəstələri yaratmaq və onları fəaliyyətə hazırlamaq; 
 -  tibbi  mühafizə  vasitələri  ehtiyatları,  tibbi  və  xüsusi  avadanlıq  və  texniki  ehtiyatları 
yaratmaq; 
- tibb işçiləri hazırlamaq və bütün əhaliyə tibbi- sanitariya biliklərin öyrətmək lazımdır. 

---

7.  Bioloji  yoluxma  vasitələrindən  mühafizə-yoluxma  təhlükəsinin,  yaxud  faktının, 
yoluxmanın  növü  və  miqyasının  vaxtında  aşkar  edilməsindən,  habelə  inzibati-təsərrufat, 
rejimli-məhdudlaşdırma  və xüsusi tibb tədbirlərinin müəyyən edilməsindən ibarətdir. 
Bioloji zəhərlənmə vasitələrindən mühafizə üçün: 
- kollektiv və fərdi mühafizə vasitələrindən vaxtında istifadə etmək; 
- karantin və observasiya rejimləri qoymaq; 
- yoluxma ocağını zərərsizləşdirmək; 
- təcili və xüsusi (spesifik) profilaktika keçirmək; 
-  xalq  təsərrufatı  obyektləri,  tibb  müəssisələri  və  əhali  tərəfindən  epidemiya  əleyhinə 
rejimə riayət olunmasına nail olmaq lazımdır. 
8.  Əhalinin  radiasiyadan  və  kimyəvi  zəhərlənmədən  mühafizəsi-  radiasiya  və  kimyəvi 
şə
raiti  askar  edibqiymətləndirməkdən,  radiasiyadan  mühafizə  üzrə  birtipli  rejimlərin 
müəyyən  edilməsindən,  fərdi  mühafizə  vasitələri  ilə  təchizat,  xüsusi  təmizləmə  işlərinin 
təşkili və keçirilməsi tədbirlərindən ibarətdir.  
Ə
halinin radiasiya və kimyəvi zəhərlənmədən mühafizəsi üçün: 
-  əvvəlcədən  fərdi  mühafizə  vasitələri,  radiasiya,  kimyəvi  kəşfiyyat  və  dozimetrik nəzarət 
cihazları  ehtiyatları  yaratmaq,  bunları  qoruyub  işə  hazır  vəziyyətdə  saxlamaq  lazımdır-
həmin ehtiyatların həcmi və saxlama yerləri mövcud təhlükəli zonalara müvafiq olaraq fərdi 
surətdə  müəyyən  edilir.  Bu  zaman  həmin  avadanlıqla  ilk  növbədə-mülki  müdafiə 
dəstələrinin  şəxsi  heyəti,  zədələnmə  ocaqlarında  aparılan  xilasetmə  və  təxirəsalınmaz 
işlərdə  iştirak  edən  qüvvələr,  habelə  radiasiya  və  kimya  təhlükəli  xalq  təsərrufatı 
obyektlərinin  işçiləri  və  belə  obyektlərin  ətrafındaki  təhlükəli zonada  yaşayan  əhali  təmin 
edilir; 
-  radioaktiv  və  kimyəvi  zəhərlənmənin  miqyasını,  xarakterini  və  nəticələrini  aşkar  etmək 
məqsədilə vaxtında kəşfiyyat aparmaq; 
- düşmənin kütləvi qırğın vasitələrinin işlətdiyi, həmçinin radiasiya və kimyəvi zəhərlənmə 
təhlükəli xalq təsərrufatı obyektlərində qəzaları (dağıntıları) aşkar etmək, onların miqyasını 
və nəticələrini qiymətləndirmək üçün ən müasir vasitələrdən və üsullardan istifadə etmək, o 
cümlədən ərazidə  havadan  radiasiya  kəşfiyyatı  aparmaq  üçün mülki  aviasiya  təyyarələrini 
(helikopterlərini) bu işə cəlb etmək; 
-  həm  müharibə,  həm  də  sülh  dövrü  üçün  yararlı  olan  vahid  növlü  (unifikasiya  edilmiş) 
mühafizə  vasitələri,  radiasiya,  kimyəvi  kəşfiyyat  və  dozimetrik  nəzarət  cihazları  və  cihaz 
dəstləri (komplektləri) yaratmaq; 
-  əhaliyə  müəyyən  edilmiş  qaydada  şəxsi  istifadə  üçün  fərdi  mühafizə  vasitələri  və 
dozimetrlər almağa imkan yaratmaq; 
-  zəhərlənmiş  ərazidə  əhalinin  radiasiyadan  mühafizəsi  və  xalq  təsərrufatı  obyektlərinin 
fəaliyyəti üçün birtipli rejimlər işləyib hazırlamaq; 
-  kommunal-məişət  xidməti  və  nəqliyyat  müəssisələrini  insanların  sanitariya  
təmuizlənməsi,  paltarların,  avadanlığın  və  nəqliyyatın  xüsusi  təmizlənmə  işlərinə  
ə
vvəlcədən uyğunlaşdırmaq; 
-  radioaktiv  və  kimyəvi  zəhərlənmə  ocaqlarını  vaxtında  ləğv  etmək,  zəhərli  tullantıları  bu 
məqsədlə ayrılmış xüsusi yerlərdə basdırmaq lazımdır. 
9.  Zədələnmə  ocaqlarında,  qəza  və  təbii  fəlakət  rayonlarında  xəsarət  almış  insanlara 
vaxtında yardım göstərmək məqsədilə qısa müddətdə 
xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlər
 
təşkil edilir və yerinə yetirilir. 
Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlər
 aşağıdakılardan ibarətdir: 
- zədələnmə ocaqlarında və fəlakət rayonlarında kəşfiyyat aparmaq; 
- zədələnmə ocağını məhdudlaşdırmaq; 
- axtarış və xilasetmə kompleks tədbirləri görmək; 

---