Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi
200
lik mövqeyini, komponentlər istehsalı və yığılmasının müştərilər
üçün dəyərin artırılmasına böyük təsir göstərdiyini başa düşən
Panasonic
-ə (Matsushita) uduzdu. Honda kompaniyasının əsas
səriştəlilik növü kiçik qabaritli mühərriklərin istehsalı ilə bağlıdır.
Honda
motosikl istehsalı sahəsindəki ilkin mövqelərindən geri
çəkilərək öz kiçik qabaritli mühərriklər buraxılışı təcrübəsini kiçik
ölçülü avtomobillər, nasoslar, qazon ot biçənləri və digər
məhsullar sferasına keçirdi ki, burada mühərriklər əlavə dəyər-
liliyin mühüm elementi rolunu oynayırdı. Snayder və Ebelinq
(Snyder and Ebeling, 1997) yazırlar: “Əgər Honda kompaniyası
belə hesab etsəydi ki, onların əsas səriştəlilik növləri motosikl və
onunla bağlı məhsullar təchizatından ibarətdir, onda, qazon ot
biçən istehsalçıları indi daha varlı olardılar”.
Uzun siyahılardan qaçın: tərifə görə əsas səriştəlilik növlərinin
sayı ondan çox olmamalıdır. Əksər qabaqcıl kompaniyalar bir-iki
ə
sas fəaliyyət növünü məqsəd seçmişlər – onların müəyyən-
ləşdirilməsi rəhbərlik tərəfindən qərar tələb edən vacib məsələlər
hesab olunur.
darəetmədə konsensusa nail olun: səriştəlilik növünün
strategiyanın əsası kimi bütün təşkilatda saxlanması və yayılması
üçün, rəhbərlik, bu səriştəlilik növləri barədə ümumi fikirə gəlməli
və lazımi qaydada fəaliyyət göstərməlidir. Əvvəldən biz qeyd
etmişik ki, bu pross heç vaxt birbaşa olmur.
Ə
sas sə
riş
tə
lilik növlə
rinin güclə
ndirilmə
si və
istiqamə
tlə
n-
dirilmə
si: əsas səriştəlilik növlərinin aşkarlanması və onların
razılaşdırılması kifayət deyil. Onlar bütün strateji qərarların qəbulu
üçün əsas deyillərsə, bu, mənasızdır.
Ə
sas sə
riş
tə
lilik növlə
rini digə
r təş
kilatlarla mübadilə
edin:
diqqətin əsas səriştəlilik növlərinə yönəldilməsi, əlavə dəyərlilik
gətirən əlaqələrin qurulması məqsədilə digər kompaniyaların
səriştəlilik növləri ilə əməkdaşlığı tamamilə stimullaşdıra bilər.
Həqiqətən də firmanı dəyərin əlavə edilməsi zəncirində bürüyən
“mənfəətsiz müəssisə” məntiqi onu öz təcrübəsini digərləri ilə
bölüşdürülməsini tələb edir. Buna ideal misal kimi avtomobil
sektorunu göstərmək olar (Womack and Jones, 1996). Anoloji
yanaşma qabaqcıl təcrübənin firmadaxili mübadilə layihəsində
müşahidə olunur (Intra-Firm Transfer of Best Practices Project)
(Szulanski, 1997). Rəqabətdən firmalararası əməkdaşlığa keçidin
sonrakı izahı 15-ci fəsildə aparılacaq.
Bununla belə, operativ qaydada bu köklü problemlərin praktik həlli
aşağıda təsvir edilmiş, korporativ resursları zəif və güclü tərəflər nöqteyi-
nəzərindən qiymətləndirməyə imkan verən strukturun əsasında təmin
etmək mümkündür.
Marketinq strategiyası və
rə
qabə
tli mövqeləş
dirmə
201
6.4
RESURSLARIN Q YMƏ
TLƏ
ND R LMƏ
S
Korporativ səriştəlilik nölərinin başa düşülməsi və resurslara əsaslanmış
firmaya baxış kontekstində təşkilatın güclü və zəif tərəflərini qiy-
mətləndirməyə imkan verən daha spesifik struktur sxeminə keçə bilərik.
Bizim məqsədimiz nəzəriyədən praktik metodlara keçməkdir.
Təşkilata xas üstünlüklər və çatışmazlıqlar nöqteyi-nəzərindən
onun imkanlarının qiymətləndirilməsi bazarda istifadə edilə bilən resurs-
ların dəqiq yoxlanılmasından başlanır. Belə qiymətləndirmə resursların
sadə siyahısı çərçivəsindən kənara çıxmalıdır - ancaq o resurslar seçil-
məlidir ki, onlar strateji planda təşkilatı onun rəqiblərindən fərqləndirə
bilsin.
Marketinq resurslarının sistemləşdirilmiş qiymtətləndirmə metodu
kimi və onların təşkilat daxilində istifadə edilməsi məqsədilə marketinq
auditi təklif olundu (klassik izah üçün bax, Kotler et. al., 1989). Ümu-
milikdə, güclü və zəif tərəflər təşkilatın həll etməyə can atdığı tapşırıq-
larla, müştərilərin prioritetləri ilə və rəqiblərin imkanları ilə bağlı olaraq
mövcud olurlar (Piercy, 1997). Bu təhlil növləri praktiki şəkildə təşkilatın
səriştəlilik növlərinin və cari əməliyyatlara və fəaliyyət növlərinə xas olan
ə
sas çatışmazlıqların xarakterinin aşkar edilməsinə praktiki olaraq kömək
etməlidir (
Prahald and Hamel, 1990).
Yuxarıda nəzərdən keçirilmiş RBV-ə görə təşkilatın güclü və zəif
tərəflərinin qiymətləndirilməsinin ilkin mərhələsi kompaniyanın maddi və
qeyri-maddi resurslarının yoxlanması olmalıdır. Resursların və imkanların
ə
vvəlki sadaladığımız tiplərini daha sadə metodlarla, aşağıdakı qruplarda
təsnifləşdirmək olar:
Texniki resurslar: texnologiyanın sürətlə dəyişdiyi dünyada əksər
kompaniyalar üçün getdikcə daha da önəmliləşən əsas resurslar
texniki vərdişlərdir. Onlara, təşkilatın tədqiqat və təkmilləşdir-
mələri nəticəsində bazar şəraitindaə faydalı olacaq yeni proseslər
və məhsullar yarada bilmək qabiliyyəti aiddir.
Maliyyə vəziyyəti: təşkilatın maliyyə vəziyyəti ikinci vacib
resursdur. O, əhəmiyyətli dərəcədə təşkilatın fəaliyyət miqyasını
və öz strategiyalarının reallaşdırmaq imkanlarını müəyyənləşdirir.
Misal üçün, Microsoft korporasiysası 1997-ci ildə investisiyalara
və yeni layihələrə, məsələn, nternet bazasında yeni məhsul və xid-
mətlərin hazırlanmasına və interaktivin və videoxidmətlərin
inkişafı məqsədilə Comcast kompaniyası ilə əməkdaşlığın yaradıl-
ması üçün nəğd ehtiyatı formasında 7 mlrd ABŞ dollarının
olduğunu elan etdi (Economist, 14 iyun, 1997). Öz müəssisələrini
maliyyələşdirmək üçün sanballı maliyyə vəziyyəti ilə fərqlənən
təşkilat, faktiki olaraq, xarici mənbələrdən də kapital cəlb edə
bilirlər. Marketinq strategiyası ilə bağlı qərar qəbul edərkən, tez-