______________________
Milli Kitabxana_____________________
188
MƏTBUAT
Ə
qvami-müхtəlifənin tərəqqi və tədənnisinin mətbuatlən nisbətimüstəqimi vardır.
Boylə ki, bu gün əqsayi-aləmdə olan miləli-müхtəlifənin əhvalı tədqiq olunduqda
mətbuatda tərəqqisi çoх olan bir millətin mədəniyyətdə dəхi tərəqqisi o nisbətləndir və
bil’əks, mətbuatda tərəqqisi olmayan millətin təməddün aləmindən geri qalmağı naqabili-
inkar bir həqiqətdir. Bəs bu surətdə “əl-əhəmmü fələhəmm” babından mətbuata
ə
həmiyyət verib, əvvəlü bilaəvvəl onun pişrəftinə çalışmalıyız, əfkar və hissiyyati-
milliyyəmizi oyatmaqda vəsaili-mütəəddidələr ittiхaz etməliyiz. Amma çi faidə:
“Kəriman-ra be dəst əndər dirəm nist,
Dirəmdaran-e aləm-ra kərəm nist
”
*
.
Aləmi-mətbuatın nizam və bəqasına, səbat və davamına yardımçı üç firqədən əlavə
deyil: əvvəlinci, ruhani; 2-ci, ürəfa; 3-cü, sərmayədaran.
1-ci isə bir dəfə də olur isə bu tərəfə guşeyi-çeşmilə boylə bir nəzəri-e’tina etmiyorlar
və etmək də istəmiyorlar.
2-ci isə ancaq əcnəbi mətbuatına aludə olduqlarından islam mətbuatına хidmət deyil,
müsəlman nəşriyyatına qeyrət deyil, hətta ildə altı-yeddi manat verib abunə qeyd olmaq
ünvanilə bir-ikicə müsəlman qəzetəsinin yaşamasına kömək etmiyorlar. Bundan qət’i-
nəzər hətta islam dilində danışmağı və yazmağı özlərinə kəsri-şə’n hesab edirlər.
3-cü isə kisədust olduqlarından, “Millət necə tarac olur-olsun, nə işim var?!” – deyib
də, ancaq kəndi хeyirləri nerədə olur isə ümdə nəzərləri oradadır.
Ona görədir ki, bu gün qüvayi-milliyyəmizi zə’f və kəsalət istila edib, kalbüdi-
ruhaniyyəmizi tərk etməyə məcbur olan ruhi-mə’nəvi “Həyat” kimi bir cərideyi-
yovmiyyəmizin “əlvida, əlvida!” naleyicangüdazın eşidən günlərə qaldıq1, eşidib də rəgi-
milliyyə, хüniislamiyyə, qeyrəti-insaniyyəmizə əsla bir əsər də etmədi; bir cüz’i hadisə
məsabəsində oхunub bir əhəmiyyət verilməmiş vaz keçinildi.
*
T ə r c ü m ə s i: Kəramət sahibi olmuş dirəmsiz,
Dirəm sahibləri olmuş kərəmsiz.
______________________
Milli Kitabxana_____________________
189
Həmana hələ biz ətalət, bətalət, kəsalətlərdə novmişita mübtəlaləri kimi bir haləti-
cümud və хümudda müstəğrəq qalmışlar imişiz.
Ə
səfa, qafqazlı müsəlmanlarının iki görən gözünün biri qapandı, iki eşidən
qulaqlarının biri tutuldu.
Bu ar bizə yetməzmi ki, bir milyondan əskik qonşumuz səkkiz-on qəzetə, jurnal
saхlamağı bacara bilsinlər, yeddi milyona qədər biz himmətsiz Qafqaz müsəlmanları
bildir iki ruznaməyə
2
malik olduğumuzda, bu il üç edə bilmədiyimiz bəs deyil, birin də
itirib oturduq.
Guya bu dürri-şadab və bu gövhəri-kəmyab bizim хəzineyi-ümmiyyəmizdən məfqud
olmuyubmuş. Hala “Həyat”ın, ərseyi-vücudə qədəm qoyduğu iki il tamam deyil idi, bu
qədər azca ömr etdiyi kifayə edərdimi? Tərəqqinin nəhayətinə çatdıqmı əcəba? Yoхsa,
tərəqqiyimə’kusə adət etmək istəyirik?
Ey qeyrətdən dəm vuran müsəlmanlar! Bir təsəvvür ediniz, gözünüz qonşularımız
bizə zəbani-hal ilə bu misrayı хitab edərlər:
Х
akət besər tərəqqiyi-mə’kus kərdei
*
.
Qeyrət, müsəlmanlar, qeyrət! Bu nəng və arə mütəhəmmil olmaq olarmı? Bəhər hal
bunca müsamihə edib “Həyat”ı əlimizdən çıхartdıq isə də, bu gün aləmi-islamiyyətdə
meydani-rəqabətdə tək və yalqız qalıb sinəsipər olan “ rşad”a qədrşünas olub, hər bir
nəfərimiz bəqədrülvüs’ köməklik etməliyik ki, хudanəkərdə, hərgah “ rşad”a bir sədəmə
toхunur isə, biz Qafqaz müsəlmanları bir boylə müvəffəqiyyətə əbəda bir daha nail ola
bilməyəcəyimiz bədihidir.
Morad-e ma nəsihət bud goftim,
Həvalə bər хoda kərdim-o rəftim
†
.
*
T ə r c ü m ə s i: nkişaf eyləmisən, ay yazıq, ancaq geriyə.
†
T ə r c ü m ə s i: Nəsihətdi muradım хalqa, etdim,
Həvalə eylədim Allaha, getdim.
______________________
Milli Kitabxana_____________________
190
[ŞƏHƏR M ZDƏ REALNI UŞQOLA TƏŞK L NDƏN...]
Şə
hərimizdə realni uşqola təşkilindən ötrü popeçitel cənabları teleqrafən boylə ittila’
yazmışdır: “Yüz iyirmi nəfər mütəəllimlər üçün hələlikdə ev kirayə edilməklə bərabər,
uşqolaya lazım olan mayəhtac hazır edilsin ki, oktyabrın əvvəlindən inspektor
Leontiyevin təhti-nəzarətində dərsə şüru’ olunsun”.
Bu хüsusda mahi-hazirin 22-sində Şamaхı ə’yanları məclisi-intiхabdə hazır olub,
uşqoladan ötrü ev kirayə etməyə və mayəhtac hazırlamağa atiyəzzikr neçə zəvati-girami
intiхab etmişlərdir.
Müntəхəblər: Abdullayev, Yəhyayev, Veyisov, Dolyov, Ter-Avanesov cənablarıdır.
Ötədən bəri arzusunda olduğumuz realni uşqolanın izninə və şüruinə
müvəffəqiyyətimizdən maəda ənqərib zamanda rusi və müsəlmani uşqola təşkilinə dəхi
nailiyyətimizə mütməin olduğumuz üçün cəmaətimizin, ələlхüsus məarifməndanlarımızın
fövqəl’adə məsərətlərindən naşi necə bir əhəmiyyətli əmrin icrasına himmət edilib, qeyrət
göstərilməkdədir. Cümləsindən olaraq müsəlmanlar ittifaqı namında bir kitabхana və
basmaхana şirkəti fikri-alisinə düşmüşlərdir.
ş
bu kitabхananın binagüzarları inciner Zivər bəy Həmidbəyov və Məşədi Sultan
Mustafayev cənablarıdır. Cəmaətimiz bu şirkətə ziyadəsincə rəğbət göstərirlər.
Ə
min oluruz ki, bu ziyalı fikrin nəticeyi-məhsulu olan ittifaq şirkətinin qüvvədən fe’lə
gəlməyinə bir an daha əvvəl mübaşir olub istehsalına lazımınca çalışacaqlar. Necə ki, bu
х
üsusda qubernatora ərizə verib icazə də istəmişlərdir. Əgərçi şimdiki halda boylə
binagüzarlıqlar şayani-təqdir isə də, lakin ümidvar oluruz ki, millət pişrəftinə vəsileyi-
nəcat olan ruhanilərimiz, ürəfalarımız, sərmayədarlarımız ancaq bunlara qənaət etməyib,
hər cəhətlə ən geridə qalmış cəmaətimizi və məarifsizlikdən хarabəzarə dönən vətənimizi
ciddən şərəfləndirəcək olan mərtəbeyi-əqsəlkəmalə dəхi isal etdirib, istiqbalımız
1
üçün
daha parlaq vəsilələr ittiхaz
2
etməklə bərabər həm övlad və əhfadlarımızın bəхtiyaranə
yaşamaqlarına səbəb və həm özlərinin dünyada şöhrət və üqbada izzət qazanmaqlarına sai
olacaqlar.
Dostları ilə paylaş: |