Microsoft Word morfologiya-i-hisse



Yüklə 2,8 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə38/86
tarix30.10.2018
ölçüsü2,8 Mb.
#76801
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   86

    Buludxan Xəlilov                   Müasir Azərbaycan dilinin morfologiyası 
 
124 
 
Qeyd: -da, -də şəkilçisi adlardan zərf əmələ gətirdikdə söz-
düzəldiсi  şəkilçi  olur:  aralıq-aralıqda,  ortalıq-ortalıqda,  birlik-
birlikdə və s. 
-maz, -məz şəkilçisi. 
1.  Fellər  qeyri-qəti  gələсək  zamanın  inkarında  olduqda  bu 
şəkilçi ilə işlənir: gələr-gəlməz, olar-olmaz və s. 
Qeyd:  -maz,  -məz  şəkilçisi  fellərdən  ad  düzəltməklə  söz-
düzəldiсi  şəkilçi  olur:  Qorx-Qorxmaz,  dön-Dönməz,  sol-Solmaz 
və s. 
-ma, -mə şəkilçisi.  
1.Təsdiq fellərdən inkar fellər yaradır: yaz-yazma, oxu-oxu-
ma və s. 
Qeyd:  fellərdən  isim  düzəltdikdə  sözdüzəldiсi  şəkilçi  olur: 
qovur-qovurma, bozart-bozartma, dondur-dondurma və s. 
Həm  sözdüzəldiсi,  həm  də  sözdəyişdiriсi  şəkilçilərdə  möv-
сud  olan  omonimliyi  qarşılaşdırmaqla  öyrənmək  daha  məq-
sədəuyğundur. 


    Buludxan Xəlilov                   Müasir Azərbaycan dilinin morfologiyası 
 
125 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-ı, -i, -u, -ü 
Sözdüzəldici şəkilçi 
Sözdəyişdirici şəkilçi 
F
el
ə 
ar


ld
ıqd

 i
si
m
 dü

ldi
r,
 m
əs
.:
 y
az

ya
z+
ı,
 ç
ək
+
i,
 öl
ç-
öl
ç-
ü
 
S
if
ət
ə 
art
ırı
ldı
qda
 f
el
 düz
əl
di
r,
 m
əs
.:
 b
ərk

B
ərk
+

(m
ək)

ac
-a

 (m
aq)
 
İs
m
ə 
ar




k
əm
iyy
ət
 z
ərf



ldi
r,
 m
əs
.:
 
T
əqr
ib
-t
əqr
ib+

İs
m
ə 
ar

rl

q
da
 i
si
m
 düz
əl
d
ir;
 m
əs
.:
 c
əng


ng
i+
i,
 ç
oba
n

ob
an
+
ı,
 v

za
l-
va
ğ
za

+
ı 
F
el
ə 
ar


b
 f
el
 düz
əl
di
r,
 m
əs
.:
 s
ür(
m
ək)

sür+
ü 
(m
ək)
 
M
əns
ubi
y


şə
ki

is
i:
 O
nun
 d
əf

r+

T
əs
ir
li
k
 h
al
 ş
ək
il
çi
si

m
əs
.:
 Ü

m
+
ü 
y
ığdı
la
r.
 


    Buludxan Xəlilov                   Müasir Azərbaycan dilinin morfologiyası 
 
126 
 
 
 
 
-a, -ə 
Sözdüzəldici şəkilçi 
 
Sözdəyişdirici şəkilçi 
 
F
el
ə 
 a
rt
ırı


is
im
 dü

ldi
r;
 m
əs
.:
 ç
ev
ir

(m
ək


 ç
evr
ə 
İs
m
ə 
ar




fe



ldi
r,
 m
əs
.:
  
əl
 -
 ə

+
ə 
(m
ək)
 
F
el
ə 
 a
rt
ıl
ıb
 f
el
 d
üz
əl
d
ir.
 m
əs
.:
  
T
ıx
 (m
aq)
 –
 t
ıx 
+

(m
aq)
 
A
dl
ar

art
ıl
ıb 

rf 
d
üz

d
ir.
 M
əs
.:
  
A

ğ
 –
 a
çə
ğ

Y
önl
ük
 ha

şə
ki

is
i,
 m
əs
.:
 m
ən
 
T
el
ev
iz
or
 +
 a
 b
axı
ra
m
 
A
rz

şə
kl
ini
n
 ş
ək
il
çi
si

m
əs
.:
 m
ən
 
g
ərə
k
 m
ək
tub
 ya
z+

id
im
 


    Buludxan Xəlilov                   Müasir Azərbaycan dilinin morfologiyası 
 
127 
 
 
-ın, -in, -un, -ün 
Sözdüzəldici şəkilçi 
Sözdəyişdirici şəkilçi 
F
el
ə 
ar


b
 i
si
m
 dü

ldi
r,
 m
əs
.:
 s
əp

(m
ək


 s
əp
 +
 i
n
 
F
el
ə 
ar


b
 f
el
 düz
əl
di
r,
 m
əs
.:
 s
ev

(m
ək


 s
ev
 +
 i

(m
ək)
 
Y
iy
əl
ik
 ha

şə
ki

is
i,
 m
əs
.:
 (S
əni
n) 
əl
 +
 
In,
 (s
əni
n) 
sa
ç+
ın
 
Y
iy
əl
ik
 ha

 ş
ək
il
çi
si

m
əs
.:
 E

in
+
in
 
günd
əl
iy

II 
şə
xs
in 

m
in

bi
ldi

n
 ş
əxs
 ş
əki

is
i,
  
əm

şə
k
li
n
in 
şə
ki

is
i,
 m
əs
.:
 ç
al
ış
 +
ın
 


Yüklə 2,8 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   86




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə