Microsoft Word mulki huquq doc

 

477

Satıcı aldığı qabaqjadan ödəniş məbləğinə görə alıcıya faizlər ödəyə bilər. Bunun üçün zəruridir ki, bu barədə 

müqaviləyə şərt daxil edilsin. Belə halda faizlər satıcının alıcıdan qabaqjadan ödəniş məbləğini aldığı gündən he-

sablanır. 

2.4. Nisyə (kreditlə) satılmış əşyanın ödənilməsi 

Alıcı  əşyanı  satıcıdan  bilavasitə  təhvil  aldıqdan  sonra  da  ödəyə  bilər.  Bu  cür  ödənişdən  xüsusilə  malların 

nisyə (kreditlə) satışında istifadə edilir. Alqı-satqı müqaviləsində əşyanın alıcıya verildikdən müəyyən müddət 

sonra  ödənilməsi  nəzərdə  tutularsa,  buna  əşyanın  nisyə  (kreditlə)  satışı  deyilir.  Belə  halda  həyata  keçirilən 

ödəniş isə nisyə (kreditlə) ödəniş adlanır. Əşyaların nisyə (kreditlə) satışı qabaqjadan ödəniş kimi kommersi-

ya kreditinin bir növüdür. Kommersiya kreditinin bu növü kommersiya kreditinin digər növü olan qabaqja-

dan ödənişdən onunla fərqlənir ki, burada mal alıcıya onun qiymətinin ödənilməsindən əvvəl verilir, yəni ödə-

niş mal alıcıya təhvil verildikdən sonra həyata keçirilir. Qeyd etdiyimiz kimi qabaqjadan ödəniş adlı kommersi-

ya kreditində isə ödəniş malın verilməsindən əvvəl yerinə yetirilir. 

Əş

yaların nisyə satışında ödənişin müddəti alqı-satqı müqaviləsi ilə müəyyən edilir. Müqavilədə belə müd-

dət nəzərdə tutulmadıqda, qabaqjadan ödəniş barədə analoji qayda tətbiq edilir, yəni alıcı ağlabatan müddətdə 

öhdəliyi icra etməlidir (MM-in 427.2-ci maddəsi).  

Bazarda qiymətlərin dəyişməsi nisyə satılmış əşyanın qiymətinə təsir göstərmir. Belə ki, nisyə satılmış əşya-

nın qiyməti ödənilərkən satış günü qüvvədə olmuş qiymətlər nəzərə alınır, yəni bu qiymət əsasında əşya 

alıcıya satılır və bu qiymət sabit qalır, dəyişmir. Başqa sözlə desək, nisyə satılmış əşyaların qiymətinin sonra-

dan dəyişməsi (azalması və ya artması) yenidən hesablaşmaya səbəb olmur (MM-in 600.2-ci maddəsi).  

Bununla bərabər, bu məsələ barəsində tərəflər alqı-satqı müqaviləsində başqa qayda da nəzərdə tuta bilərlər. 

Satıcı  əşyanı  vermək  vəzifəsini  icra  etmədikdə  alıcı  iki  mümkün  olan  alternativdən  birini  seçir  (MM-in 

600.3-cü və 441-ci maddələri): 

●

 öhdəliyin icrasını dayandırmaq; 

●

 öhdəliyin icrasından imtina edib, zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək. 

Alıcının əşyanın nisyə satışı müqaviləsində əsas vəzifəsi əşyanı təhvil aldıqdan sonra onun qiymətini müqa-

vilədə nəzərdə tutulan müddətdə ödəməkdən ibarətdir. Əgər bu vəzifəni alıcı icra etməsə, satıcının ixtiyarı 

var ki, alıcıdan tələb etsin (MM-in 600.4-cü maddəsi): 

●

 verilmiş əşyanın ödənilməsini; 

●

 ödənilməmiş malın qaytarılmasını. 

Alıcının verilmiş əşyanı müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə ödəmək vəzifəsini icra etməməsi onun üçün 

digər  xoşagəlməz  nəticənin  yaranmasına  səbəb  olur.  Belə  ki,  o,  malın  müqaviləyə  görə  ödənilməli  olduğu 

gündən ödənildiyi günədək faiz ödəməlidir. Faiz gecikdirilmiş məbləğ üzrə hesablanır. Bununla bərabər, tə-

rəflər razılığa gələ bilərlər ki, alıcı əşyanın verildiyi gündən başlayaraq satıcıya faiz ödəsin. Belə halda faizlər 

gecikdirilmiş məbləğə görə hesablanır. 

2.5. Əşyanın hissə-hissə ödənilməsi 

Əş

yanın hissə-hissə ödənilməsini nəzərdə tutan alqı-satqı müqaviləsi əşyanın nisyə satışının xüsusi halıdır. 

Əş

yanın nisyə satılması haqqında müqavilədə onun hissə-hissə ödənilməsi nəzərdə tutula bilər (MM-in 601.1-ci 

maddəsi). Bu cür müqaviləyə hissə-hissə ödəmə şərti ilə əşyanın nisyə satılması haqqında müqavilə deyilir. 

Bu müqavilədə müqavilənin predmeti ilə yanaşı, əşyanın qiyməti, ödənişlərin qaydası, müddətləri və məb-

ləğləri onun mühüm şərti hesab olunur. Bu, onun spesifik xüsusiyyətidir. Ona görə də həmin şərtlərin müqavi-

lədə  göstərilməsi  məcburi  olaraq  zəruri  və  vacibdir,  əks  təqdirdə,  bu,  müqavilənin  bağlanmamış  sayılmasını 

şə

rtləndirir. Müqavilə o halda bağlanmış sayılır ki, alqı-satqı müqaviləsinin digər mühüm şərtləri ilə yanaşı, əş-

yanın qiyməti, ödənişlərin qaydası, müddətləri və məbləğləri nəzərdə tutulmuş olsun (MM-in 601.1-ci maddə-

si). Məsələn, müqavilədə göstərilir ki, alıcı qiyməti 1200 manat olan malın pulunu 1 il ərzində, hər ayın sonun-

da 100 manat ödəməklə verməlidir. Alıcı malın pulunu bir dəfədə yox, hissə-hissə aybaay və s. ödəməlidir. 

Hissə-hissə ödənmə şərti malın nisyə satılması haqqında müqavilənin xüsusi halı olduğuna görə bu iki mü-

qavilənin hüquqi tənzimlənməsinə analoji qaydalar tətbiq edilir.  

Göstərilən həmin qaydalar MM-in 600.2 - 600.5-ci maddələrində nəzərdə tutulmuşdur. 

2.6. Mülkiyyət hüququnun satıcıda saxlanması  

   şərti ilə alqı-satqı müqaviləsi  

Göstərilən müqavilə əşyaların nisyə (kreditlə) satışının digər xüsusi halıdır. Hissə-hissə ödəmə şərti ilə 

malın nisyə satılması haqqında müqavilədə mülkiyyət hüququnun satıcıda saxlanması barədə qayda (qeyd-şərt) 

nəzərdə tutula bilər (MM-in 606-jı maddəsi). Bu müqavilənin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, satıcı alıcıya nisyə 

(kreditə)  mal  satır  və  o,  alıcı  tərəfindən  malın  qiyməti  tam  həcmdə  ödənilənədək  həmin  mal  üzərində 

mülkiyyət hüququnu özündə saxlayır. Belə halda alıcı satıcının nisyə verdiyi göstərilən həmin mal üzərində 

---