Microsoft Word mulki huquq doc

 

478

mülkiyyət hüququ qazanmır. Alıcı malın qiymətini tam ödəyənədək onun mülkiyyətçisi sayılmır. Malın mül-

kiyyətçisi onun əvəzi pul məbləği ilə tam ödənilənədək satıcı hesab edilir. Yalnız qəbul etdiyi (nisyə aldığı) əşya-

nın əvəzində müəyyənləşdirilmiş pul məbləğini (qiyməti) ödədikdən sonra əşya üzərində mülkiyyət hüququ satıcı-

dan alıcıya keçir. Ona görə ki, müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmazsa, alıcı əşyanı ödədiyi andan onun mül-

kiyyətçisi olur. 

Alıcı mülkiyyət hüququ ona keçənə kimi malı özgəninkiləşdirmək ixtiyarına malik olmur. Onun mal üzə-

rində öz mülahizəsinə görə sərənjam vermək imkanı istisna edilir. Bu cür malın özgəninkiləşdirilməsi barədə 

alıcının bağladığı əqdlər qanunun tələblərinə zidd olduğu üçün etibarsız sayılır (MM-in 338-ci maddəsi). Bu-

nunla bərabər, alıcı iki halda malı özgəninkiləşdirə və ya onun üzərində sərənjam verə bilər: birincisi, əgər 

müqavilədə alıcıya malı özgəninkiləşdirmək barədə ixtiyar verilərsə; ikincisi, əşyanın təyinatından və xas-

sələrindən ayrı qayda irəli gələrsə. 

Alıcı müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə nisyə aldığı əşyanın qiymətini ödəməlidir. Bu vəzifənin yerinə ye-

tirilməməsinə,  habelə  ödənişin  gecikdirilməsinə  görə  o,  satıcı  qarşısında  məsuliyyət  daşıyır.  Belə  halda,  satıcı 

alıcıdan əşyanı ona qaytarmağı və müqaviləni ləğv etməyi tələb edə bilər (MM-in 606.1-ci maddəsi). Alqı-sat-

qı müqaviləsində alıcının ödənişin müddəti barəsində öz vəzifəsini yerinə yetirməməsinin başqa nəticələri də mü-

ə

yyən edilə bilər. 

Göründüyü kimi, müqaviləyə görə mala alıcının mülkiyyət hüququnun əmələ gəlməsi malın pulu ödənilənə 

kimi təxirə salınır. Odur ki, o, təxirəsalıcı şərtlə bağlanan müqavilədir. 

2.7. Alıcının müqavilənin lazımınja icra edilməməsi haqqında satıcıya bildiriş vermək vəzifəsi 

Alıcının müqavilənin lazımınja icra edilməməsi haqqında satıcıya bildiriş vermək vəzifəsi onun daşıdığı 

ə

lavə vəzifələrdən biridir. Köhnə 1964-cü il MM-dən fərqli olaraq alıcının göstərilən vəzifəsi yeni MM-də təzə 

haldır. Malın tələb olunan şərtlərə uyğun gəlməməsi haqqında alıcı tərəfindən satıcıya məlumat verilməsi qay-

dasının tənzimlənməsi 1980-ci il Vyana konvensiyasının 39-cu və 40-jı maddələrində nəzərdə tutulmuşdur ki, 

bu, MM-in müəyyən etdiyi qaydaların eynidir. 

Alqı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan şərtlər satıcı tərəfindən bu və ya digər səbəblərə görə pozulur. Bu 

şə

rtlər pozulduqda alıcının satıcıya müxtəlif cür pretenziyalar irəli sürmək, tələblər vermək hüququ və ixtiyarı 

yaranır. Alıcı tərəfindən satıcıya tələb irəli sürmək və pretenziya vermək üçün zəruridir ki, o, alqı-satqı mü-

qaviləsinin lazımınja icra edilməməsi haqqında satıcıya bildiriş (məlumat) versin.  

Belə bildirişin verilməsi üçün müddət müqavilə ilə müəyyən edilir. Bu cür müddət müqavilədə nəzərdə tu-

tulmadıqda, alıcı ağlabatan müddətdə bildiriş verməlidir. Ağlabatan müddətin axımı müqavilənin müvafiq 

şə

rtlərinin pozuntusu əşyanın xarakterinə və təyinatına görə aşkar edilməli olduğu vaxtdan başlayır.  

Alıcının satıcıya bildiriş verməsini şərtləndirən müqavilə pozuntularının dairəsi kifayət qədər genişdir. Gös-

tərilən pozuntuların dairəsi MM-in 595.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuşdur: 

●

 müqavilənin miqdar haqqında şərti; 

●

 müqavilənin çeşid haqqında şərti; 

●

 müqavilənin keyfiyyət haqqında şərti; 

●

 müqavilənin komplektlik haqqında şərti. 

●

 müqavilənin tara və (və ya) qab haqqında şərtləri. 

Bildirişdə mal haqqında müqavilə şərtlərinin pozulması barədə məlumat verilir. Alıcı bildirişə müqavilə po-

zuntusuna görə satıcıya irəli sürdüyü tələbi də daxil etməlidir.  

Qanunda bildirişin hansı formada - şifahi və ya yazılı formada verilməsi barədə göstəriş ifadə edilməmişdir. 

Yazılı  formada  bildirişin  verilməsi  daha  məqsədəuyğun  və  üstünlüyə  malik  olan  formadır.  Bu  onunla  izah 

edilir  ki,  müəyyən  hüquqi  nəticənin  əmələ  gəlməsi  bildirişlə  bağlı  olur.  Eyni  zamanda  həm  də  yazılı  forma 

satıcıya bildirişin göndərilməsini sübut edir. 

Bildiriş barədə tələblərə alıcı tərəfindən riayət edilməməsi satıcıya ixtiyar verir ki, alıcının aşağıdakı tələb-

lərini ödəməkdən tamamilə və ya qismən imtina etsin (MM-in 595.2-ci maddəsi):  

●

 alıcının ona çatışmayan miqdarda əşya verilməsi barədə tələbini; 

●

 keyfiyyət və ya çeşid haqqında müqavilə şərtlərinə uyğun gəlməyən əşyanın dəyişdirilməsi barədə tələbi-

ni; 

●

 əşyanın qüsurlarının aradan qaldırılması barədə tələbini; 

●

 komplektinin tamamlanması barədə tələbini; 

●

 komplektsiz əşyanın komplektli əşya ilə əvəz edilməsi barədə tələbini; 

●

 əşyanın qabına və (və ya) tarasına aid tələbini və ya qeyri-münasib taranın (qabın) dəyişdirilməsinə dair 

tələbini. 

---