İnformasiya sistemləri menecmenti
122
olmaq üçün hələ kifayət deyil. Bir çox layihələr əsas gündəlik
fəaliyyətlə paralel olaraq yerinə yetirilə bilər. Daha mühüm və
həcmli layihələr üçün ayrı-ayrı struktur bölmələr yaradırlar:
işçi qrupları, laboratoriyalar və s.
İşçi qrupu. Bu layihənin həyata keçirilməsi tapşırılan
şəxslərin qrupudur. Adətən, işçi qrupu mütəxəssislərin üç qru-
punun nümayəndələrindən ibarətdir və onlar da sonralar AİS-
nin istifadəçiləri olacaqlar.
Burada işçi qrupunun təşkilinə dair bir neçə tövsiyələr
vardır:
bütün bölmələrin nümayəndələrini yeni sistemin tox-
unduğu fəaliyyətə cəlb etmək lazımdır. Yalnız informasiya
texnologiyalarının mütəxəssislərindən komandanın tərtib edil-
məsi ciddi səhvdir.
yerlərdə həm formal, həm də şəxsi təsir göstərməyi
bacaran adamları cəlb etmək tövsiyə edilir.
qrupun üzvlərinin ixtisası tapşırılan vəzifələrə uyğun
olmalıdır. Müştəri şirkətlər tez-tez məsləhətçilərlə iş üçün on-
ları ayırırlar ki, kim nisbətən azaddır, kimi işdən ayırmaq olar,
lakin belə əməkdaşlar qoyulmuş vəzifələrin öhdəsindən ef-
fektli gəlməsi üçün heç də həmişə kifayət qədər səlahiyyətli
deyildir.
Layihənin menecmentinin təşkilinin iki əsas forması
mövcuddur: tipik (rəsm 3.2.) və matrisa (rəsm 3.3.)
Layihənin meneceri idarəetmənin tipik təşkilində onun
yerinə yetirilməsinə görə şəxsən cavabdehlik daşıyır. Layihə
bölməsi müəssisənin strukturundan xeyli dərəcədə təcrid
olunur, başqa müəssisələrlə əlaqə müəssisənin ali rəhbərliyi
vasitəsilə yaradılır.
İnformasiya sistemləri menecmenti
123
Müəssisənin rəhbərliyi
1-ci layihənin
meneceri
2-ci layihənin
meneceri
N saylı
layihənin
meneceri
Layihənin
əməkdaşı
Layihənin
əməkdaşı
Layihənin
əməkdaşı
Rəsm 3.2. AİS-in tətbiq edilməsi layihəsinin menec-
mentinin tipik təşkilində tabeçiliyin sxemi.
Müəssisənin rəhbərliyi
Layihənin
meneceri
Bölmənin
rəhbəri
Bölmənin
rəhbəri
Layihənin funksiyası
Bölmənin əməkdaşı
Layihənin funksiyası
Rəsm 3.3. AİS-in tətbiqi layihəsinin menecmentinin
matrisa təşkilində tabeçiliyin sxemi.
Layihənin meneceri idarəetmənin matris təşkilində,
mahiyyətcə funksional rəhbərlərdən biridir, başqa bölmələrin
Bölmənin əməkdaşı
İnformasiya sistemləri menecmenti
124
əməkdaşları ona tabedirlər, bu zaman onlar öz “doğma”
bölmələrinin tərkibində qalırlar. Burada işləyən rəislər onların
istehsalat rəhbərləri kimi qalırlar. Bununla bağlı olaraq bu
istehsalat bölmələrinin rəhbərləri layihə üzərində “öz”
işçilərinin işinə nəzarət etmək və layihənin realizasiyasının
gedişində informasiya almaq hüququna malikdir. İşin
iştirakçıları üçün layihənin rəhbərliyinin göstərişləri isə
funksionaldır, onların peşəkar fəaliyyətinin çərçivələrini
məhdudlaşdırır və istehsal məsələlərinə toxunmurlar.
Beləliklə AİS-i tətbiq edən müəssisədə işçi qrupun və
müştəri tərəfindən layihənin yüksək ixtisaslı lideri olan
rəhbərliyin dəstəyi var. Başqalarını layihənin dəstəklənməsinə
necə inandırmaq olar? Müəssisədə bu məqsəd üçün
informasiya kompaniyasını keçirmək lazımdır.
Təəssüf ki, bir çox rəhbərlər idarəetmənin aləti kimi
informasiya kompaniyasının əhəmiyyətini qiymətləndirmirlər,
hətta istənilən dəyişmələrin tətbiqində.
Öz məzmununa görə informasiya kompaniyası məntiqi
mərhələlərə bölünməlidir:
izahat; nə üçün yenilik labüd və qaçılmazdır;
məqsədlərin (hədəflərin) başa salınması, hansılara
doğru hərəkət etmək lazımdır və müzakirə, bunu hansı tərzdə
daha yaxşı etmək olar;
vəzifələrin başa salınması;
nail olunmuş aralıq nəticələr haqqında müntəzəm
informasiyalaşdırma.
İstənilən müəssisədə innovasiya prosesi heç vaxt dayan-
mamalıdır. Ümumiyyətlə, innovasiya daimi eksperimentləri
və tədqiqatları tələb edir. Elmtutumlu və xüsusilə informasiya
texnologiyaları sferasındakı çatışmazlıqları aradan qaldırmaq,
əldən buraxılmış imkanların yerini doldurmaq bütövlükdə
əlavə xərclərin hesabına başa gəlir. Eyni zamanda,
müəssisənin fəaliyyətinə İS və İT-nin effektiv tətbiq edilməsi
İnformasiya sistemləri menecmenti
125
üçün bacarıqlı menecer lazımdır. Yalnız müəssisənin planlı və
məqsədyönlü inkişafının təsirli alətini informasiyalaşdırma
vasitələrinin köməyilə etmək olar. Gələcək istifadəçilərin bu
prosesdə iştirakı mühüm amildir. Bu həm ayrı-ayrı iş yerləri,
həm də bütövlükdə müəssisənin təşkilati strukturu üçün
informasiyalaşdırmadan alınan nəticələri vaxtında qeydə
almağa imkan verir (işçilərin ixtisasına tələblərin dəyişməsi,
mərkəzdənqaçmanın labüdlüyü və s.).
Nəzərə almaq lazımdır ki, İS-nin yaradılması və inkişafı
çətin, kompleksli və elmtutumlu sferadır. Onun müvəffəqiy-
yətli fəaliyyəti peşəkar kadr və idarəçi (İM), eyni zamanda
maliyyə potensialı tələb edir.
İnformasiya sistemləri menecmenti
126
FƏSİL 8
İnformasiya sistemlərinin təşkilati strukturunun
formalaşdırılması
8.1. İnformasiya sistemlərinin təşkilati strukturunun
mahiyyəti və onun formalaşdırılması
Müasir dövrdə informasiya texnologiyalarının sürətli
inkişafı onun iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində, o cümlədən
maliyyə - bank, ticarət, sənaye və rabitə sahələrində geniş
tətbiq olunmasına səbəb olmuşdur. Bu günkü inkişaf nəti-
cəsində informasiya sistemləri istehsal amilinə çevrilmişdir,
yəni informasiya sistemləri müəssisənin fəaliyyətinin
nəticəsinə bilavasitə təsir edir. Belə ki, istənilən şirkətin və
təşkilatın uğurlu fəaliyyəti bu gün informasiya texnologiya-
larından çox asılıdır və bu asılılıq vaxtaşırı güclənir.
İS-nin idarə edilməsi və ona xidmət göstərilməsi yalnız
texniki vəzifə kimi qalmır və eyni zamanda şirkətin biznes
proseslərinə inteqrasiya edilməsinin tərkib hissəsinə çevrilir.
İnformasiya texnologiyaları bölməsinin əsas missiyası infor-
masiya xidmətlərinin istifadəçilərə etibarlı təqdim edilməsidir.
Qeyd edək ki, informasiya sistemləri nə qədər mürək-
kəbdirsə, servis mühəndislərinin ixtisasına tələbat da bir o
qədər yüksək olur. Ən vacibi isə onun etibarlı və sabit işini
təmin edən informasiya sistemlərinin xidmətinin (qulluğunun)
təşkilati qaydalarına əməl edilməsidir. İnformasiya texno-
logiyaları bölməsinin fəaliyyətinin təşkil edilməsinə texniki
yanaşma arzu edilən nəticəni vermir. Hətta yüksək etibarlı
kompleksin tətbiqindən sonra informasiya sistemlərindən
imtinaların miqdarı personalın səhv təşkil edilmiş hərəkət-
lərinin nəticəsində əvvəlkindən əhəmiyyətli dərəcədə yüksək
olur.
Dostları ilə paylaş: |