|
![](/i/favi32.png) Microsoft Word qafqaz albanlar-duzelishli doc
98
***
Orijinal mətn:
“Tiyəsidir emdidən sonqra bitik bilə yöpsünməgə törələrni,
tanqlap barça ari bitiklərdən.
11-birinci ki, bilgəylər yarğucılar Törə bitikindən toğru yarğu
etməgə, bilip ki, kendiləri də turmaxtırlar köktəgi yarğucununq
alnına yarğuğa.
12-nci, kimlər ki törninq alnına kelirlər, xorxu keçirgəylər,
anınq üçün ki, xaçan adəmilər alnına bolmaslar egrini könü
etməgə, həlbət, köp türlü söz bilə cəht etərlər yarğucunu aldamağa,
ne türlü bolsarlar köktəgi yarğucununq alnına turmağa ki, barça
yapuxlarnı kərər ki, anınq alnına kimsə aldamax bilə bolmas könü
bolmağa, yoxsa könülük bilə tergöv bolsar?
Oşta bu 12 türlü başişlər biri birinə baylap, səbəp xoyarbiz
Törə bitikinə oxşaş surp arakellərgə, xaysı ki Biy Tenqridən yar-
ğucular berildilər dünyağa, da xaytıp Ari Can bilə toğurdular
hajrabedlərni u vartabedlərni, ari yıxövnünq yarğuçuların. Zera bu
12 tügəl san haybatlandı barça dünyağa, zera bu 2 altıdan toğ-
dular, da bu 6 san dünyaninq yaratılğanınınq künləridir, da
ölçövüdür adəmininq 6 teprənişininq, da sanıdır adəmilikninq
tarbiyatınıq...”
TƏRCÜMƏSİ:
“...Bundan sonra müqəddəs kitablardan seçilmiş yazılı qanun-
lardan istifadə olunmalıdr.
On birinci səbəb o idi ki, hakimlər “Törə bitiki”ndən ədalətli
hökm verməyi öyrənsinlər və unutmasınlar ki, bir gün özləri də
Tanrı məhkəməsi qarşısında cavab verməli olacaqlar.
On ikinci. Ona görə ki, məhkəməyə gələnlər qorxu keçirsinlər.
Əlbəttə,onlar bəlağətli nitqləri ilə hakimləri və digər iştirakçıları
aldada bilərlər, Amma bütün gizlinlərin üzə çıxacağı və ədalətin
mütləq bərqərar olacağı səmavi məhkəməni aldada bilməyəcək.
İşdə biz bu 12 müxtəlif səbəbi bir – biri ilə əlaqələndirərək,
99
eynən Tanrı tərəfindən dünyanın hakimləri təyin edilmiş müqəddəs
həvvarilər, Müqəddəs Ruh tərəfindən yönləndirilən hajrapetlər (din
başçıları – B.T.) və vardapetlər kimi “Törə bitiki” nin yazılması
üçün əsas əldə etdik.
Axı, 12 rəqəminə bütün dünyada hörmətlə yanaşılır. Çünki, o
iki 6 – dan ibarətdir. “6” isə dünyanın yaradılmasına sərf edilmiş
günlərin sayı və insanın 6 xasiyyəti və hərəkəti ilə bağlıdır. Mü-
qəddəs kitablarda başqa diqqətəlayiq nümunələr də var...”
***
Bundan sonrakı cümlədə redaktorun müdaxiləsi açıq – aydın
hiss edilir və bu cümləni qətiyyən orijinal hesab etmək mümkün
deyil. Bununla belə, cümlə mətnin məzmununa çox da xələl
gətirmir:
“...Dağı da bardır köp türlü haybatlıq ki, bu işlərninq ari
bitiklərdə. Dağı da oxşaştır 12 nahabedlərninq pokolenasına Isra-
jel oğlanlarınınq, xaysılarına ki, berildi Tenqridən yazılğan törə
Movses xoluna...”
TƏRCÜMƏSİ:
“...Eyni zamanda, İsrailin soyundan gələn 12 nəslin nümunəsi
də var ki, “Tövrat” onlardan birinə - Musanın mənsub olduğu soya
göndərildi...”
***
Orijinal mətn:
“Anınq üçün bu 12 türlü başişlər bilə tügəllərbiz Törə bitikini.
Dağı da ne səbəp boldı bizgə ki, başladıq bu Törələrni
yazmağa?
Köp vaxttan beri ulu sağışta edim bu Törə bitiki üçün ki, hər
kez bizni tabalarlar edi bizim xom da, özgə dayfa da. Dağı da
hörmət xoyup bizgə bu iş üçün sövüklü ari bitiklərninq şəgerti
100
Boğos vartabed köp türlü hörmətli - hörmətli sözlər bilə, da men
bolmadım üstümə almaga, mahana etip menim biliksizlikimni da
tenimninq tıncsızlıxını, da sağış ettim ki, xoltxa etkiy edim özgə
küclü ari vartabedlərdən, zera bar edilər köplər ol vaxtta atlı -
çuvlu pilisopalar.
Evet ki, bilip menim cınsımnınq bizminlikini, kləmədim kimsəni
bu işkə keltirməgə. Yoxsa asrı tanqlar edim ki, arakellər u belgili
ari atalar munınqki ulu işninq xayğusuna bolmadılar.”
TƏRCÜMƏSİ:
“...Biz də “Törə bitiki”ni 12 səbəbə dayanaraq yazdıq.
Daha hansı səbəb bizi bu qanunları yazmağa sövq etdi?
Həm özümüzünkülər, həm də özgələr tərəfindən daim məzəm-
mət edildiyimizdən bu “Törə bitiki”ni çoxdan yazmağı düşünür-
düm. Bu işə məni həm də müqəddəs yazıların heyranı olan, mü-
qəddəs kitabların şagirdi Boğos (Pavel - B.T.) da öz çoxsaylı təkid
və öyüdləri ilə həvəsləndirməkdə idi. Lakin mən bu ağır işin altına
girməyə cəsarət etmir və bunu öz cahilliyim və fiziki gücsüzlü-
yümlə əsaslandırmağa çalışır və bu işi digər güclü və ədalətli alim-
lərin görməsini xahiş edirdim. Çünki o dövrdə adlı – sanlı filosoflar
az deyildi. Bununla belə xalqımın nadan olduğunu bildiyimdən
kimisə buna məcbur etmək istəmirdim. Bununla belə, həvvarilərin
və böyük din xadimlərinin bu işi diqqətdən kənarda saxlamaları
məni çox təəccübləndirirdi.”
***
Bundan sonra yenə də redaktorun (Xurşudyanın) müdaxiləsi hiss
edilir. Burada da adı keçən alban katalikosu III Stepannosun adının
önünə “bütün ermənilərin katalikosu” ifadəsi əlavə edilmişdir:
“Evet ki, xaytıp boldı səbəp bu Törə bitikini yazmağa hörmət
xoyğanından bizgə der Sdepanos gatoğiqosnınq barça ermenilik-
ninq, bir də, eki də bizdən xoltxa etti, da men mahana ettim menim
biliksizlikimni da köp kez tartındım bu iştən.”
101
TƏRCÜMƏSİ:
““Törə Bitiki”nin yazılmasına əsas bütün ermənilərin kata-
likosu Stepannosun mənə bu barədə hörmət və izzətlə bir - neçə də-
fə müraciət etməsi həlledici stimul oldu. Onun təkidlərinə baxma-
yaraq, cahilliyimi bəhanə edərərək, imtina edirdim...”
***
XVI əsrdə redaktəyə məruz qalmış və ya əlavə edilmiş sonrakı
cümlələr:
“...Xaçan ki artıxsı xoltxa etti, men də üstümə aldım menim mis-
kinlikim bilə, bilip ki, tiyəsidir hnazant bolmağa duxovnıy buyruxka.
Egər ki, Tenqridən esə bu yaxşı sağış da tügəllənsə anınq onqarmaxı
bilə, asrı yaxşı; a egər tügəllənməsə menim başlağanım, özgə ari
atalar, tügəlləp, başka çıxargaylar. Zera əvəl əvəldən barça ustalıq
tügəl, bir adəmidən başlanıp, da andan tügəlləndi, yoxesə köplərdən,
zera, azdan köptən tapıp, biri birinə keltirip, biriktirdilər barça
ustalıqnı. Xaytıp esimə aldım ki, Biyimiz Krisdosnınq yarğusuna
barasımen, ol ki, yüz körməs, ne orunc almas, anınq üçün tiyişlidir
manqa yazmağa xolum bilə Tenqrininq yarğusununq oxşaşın.
Bolmağay kimsə tabalağay aytkan sözümnü. Egər kimsə biliksiz esə,
övrənsin, a egər tügəl övrəngən esə da munda nemə eksik tapsa, kendi
tügəlləsin. 2 yartın yaxşı könqüllərni yöpsünürbiz sövük bilə.”
TƏRCÜMƏSİ:
“...Lakin o, israrla təkid etdikdə bir mömin kimi bunu özümə
mənəvi borc hesab etdim və bu işi üzərimə götürdüm. Əgər bu
xeyirli fikir Tanrıdan qaynaqlanırsa, çox yaxşı, Onun yardımı ilə də
iş başa çatar. Yox başladığım iş sona çatmazsa, o zaman digər mü-
qəddəs atalar onu tamamlayar. Çünki hər bir kamil əsər biri tərə-
findən başlanır, digərləri tərəfindən davam etdirirlir və onlar bir –
birilərini tamamlayırlar. Yaxşı başa düşürdüm ki, vaxt gələcək və
məşhər günü heç vaxt ikiüzlülük etməmiş və rüşvət almamış Rəb-
bimiz Məsihin qarşısında duracağam.
Dostları ilə paylaş: |
|
|