Microsoft Word Qarabag-folklor-da-tarixdir-9
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
120
149. Milstroyun körpüsündə stalova işdədirdim. Bir gün gördüm bir jiquli dayandı, sənin kimi bir cavan, bir də yaşdı kişi maşının qabağında oturuf. Oğlan soruşdu ki, bu tükanın sahibi kimdir? Dedim, mənəm. Dedi, səni dayım çağırer. Getdim ki, bir qoja kişidi, oturuf maşının qabağ tərəfində. – “Salamməlöyküm”. – “Əlöyküm- salam”. Dedi, bala, adın nədi? Dedim, Salman. Dedi, atanın adı Bayramdı? Dedim, hə. – “Babanın adı Baxışdı?” Dedim, hə. Dedi, Baxışın atasının adı nə olub? Dedim, Salman. Belə deyəndə kişi ağladı. Maşınnan düşdü, məni qucaxladı. Dedi, mənim bir nəvəm var, adı Yahyadı, on iki də yaşı var. Mənim atamın adı da Yahyadı. – Hardasa bu yüz yetmiş, iki yüz ilin hesabıdı. – O vaxt atam Yahya Salman kişinin qujağına qoyuluf. İndi də nəvəmin adı Yahyadı. Sal- man kişinin törəməsindən Salman addı adamı gəzerəm ki, kirvəliyi təzəliyək. Burdan beş-altı maşınnan təmtəraxnan getdik. Yüz yetmiş, iki yüz il bunnan qabax olan kirvəlik genə təzələndi. Kirvə uşağı qujağında tutur. Dəllək uşağı kəsənnən sora uşağın atasıynan kirvə barmaxlarını çərtib qannarını qarışdırellar. Sünnət olanın üçüncü günü gederdin uşağa dəyməyə. Uşağa, atasına, anasına, qardaşdarına kastyum alerdin. Öy yiyəsi də apardığın çamadanı qay- tarmır. Saxlıyır ki, nə vaxtsa əvəzini qaytarmalıdı. Soora gördülər biri imkannıdı, gonlunnan nə keçsə alıb gətirir, kasıb isə bunun qabağını qaytara bilmir. Heylə oldu, xələt aparmağı ağsakqallar yığışdırdı. Tutax ki, Əhliyar vurub mənim uşağımı öldürüf. Deyillər, na- ğarax, neyniyək? Deyillər, Emin onun kirvəsidi. Gedin Eminə deyin, Emin getsin. Emin gəlir ki, Salman, eşitdim belə iş oluf. Allahın işidi, bir xatadı Əhliyarın əlinnən çıxıb. Salman da onun sözün çöyürməz. Qardaşnan qardaşın arasında bir inciklik düşürsə, kirvəni göndərellər ki, onları barışdır. Məsələn, mənim dəyərli bir atım və ya dəvəm var. Sən isdiyirsənsə, deyirəm, o ölsə qapımda ölə- jək, onu verə bilmərəm. Sabah kirvəm gəlif deyir ki, onu ver Vəliyə. Onun sözün çöyürə bilmerəm. Deyirəm baş üsdə. Kirvə haqqı bizdə ən güclü and hesab olunur. Kim ki kirvə haqqına and içir, onun sözün çöyürmək olmaz. 121
150. Qohumdan kirvə olmaz, yad adam olsa, daha yaxşı. Amma indi buna əməl olunmur, qohumdan da kirvə tuturlar. Bizim özü- müzün qonşu kənddən, Tərtərdən kirvələrimiz olub, bu saat da münasibətimiz var, bir-birimizin öyünə gedirik. Eləsi olur özü gəlib deyir mən istiyirəm ki, sənin uşağının kirvəsi olum. Eləsi də olur ki, mən gedif ona deyirəm. Kirvəliyi istədiyin, sənə yaxın adama təklif eliyirsən. Kirvəliyə getmək məsələsi var. Bayram qabağı kirvənin evinə bayramlaşmağa gedər- dik. Tərtərdəki kirvəmiz atamnan 66-cı ildə tələbə yoldaşı oluf. Orda bir-birinnən sözləşiblər, atama deyib ki, mənim iki uşağım var, onun kirvəsi sənsən. Hələ uşaq kəsilməmişdən biz ora nə qədər gediş-gəliş elədik, balalı camış apardıq. Soora uşaq kəsildi, aşıqlı sünnət oldu. Onda böyük bajımın cehizin olar gətirdilər.
Qabaxlar kirvəni yeddi biyana yad adamdan tuturdux. Onu yaxın qohumdan, qardaşdan da çox istiyərdik. Eləsi vardı, mən isti- yirdim ki, sən oğlumun kirvəsi olasan. Eləsi də vardı, gəlirdi ki, sənin oğlun oluf, mən onun kirvəsiyəm. Söz verdinsə, qutardı. Sən o sözü poza bilməzdin. Ayrı yerdən on nəfər də gələ, onları geri qaytarmalıydıx. Deyərdik ki, filankəsə söz vermişik. Onu öz yaxın balamızdan da çox istiyirdik. Uşaq kəsilənnən soora uşağın atasıy- nan onu tutan şəxs – hər ikisi əllərin tuturdular suyun altına, su töküf yuyurdular. Uşax kəsilən gün bir xonça bağlanılır. Diz üstü deyəllər, dizin üstünə sərmək üçün parça aparardılar, bir də böyük kalağayı aparardılar. Kalağayını atardılar kirvənin boynuna, parçanı da uşağın üzünə tutardılar ki, uşaq qorxmasın. Soora o kirvənin boynunnan yaylığı götürüb dəlləyə verərdik, amma kirvə istoldan durmazdı. O uşağın nə qədər qohumu var hamısı o kirvəyə xələt verərdi, soora onu istoldan qaldırardı. Soora kirvə dururdu, uşağın atasıynan əlini yuyurdu, otururdu, danışıb gülürdülər. Kirvə üçgün- nüydə uşağa paltar-zad gətirirdi. Biz özümüz uşaqların kirvələrinə balalı inək apardıx, qoç apardıx. Evin bütün üzvlərinə paltar aldıx,
122
bir çamadanı doldurdux. Uşaq kəsiləndə kirvə xonça gətirərdi. İçində yaylıx, dəsmal, mer-meyvə, şirniyyat olardı. Dəsmalı kirvənin dizinin üstünə atardıx ki, uşağın qanı düşəndə kirvənin paltarı bulanmasın. Uşağı yerə qoyandan soora xonçadakı şirniyyatdan uşağa verilərdi, yanına gələn həmin şirniyyatdan götürüf yeyərdi. Əvvəllər kirvədən qız almazdıx, qız verməzdik. Amma indi alıb-verillər. Bizə yaxın qonşunun uşağı olmadı. Kişinin birinci arvaddan uşağı vardı, amma ikincidən olmadı. Qızın atası bu oğlanın uşaq vaxtı kirvəsi oluf. Kirvə gedif onun qızını almışdı. Anam deyirdi ki, o bilmirdi kirvəsinin qızını alanın uşağı olmaz. İndi buna əməl etmirlər. Rəhmətlik dədəm Aydını kirvə tutmuşdu. Dədəmə dedim, bekara adamdı, uşağı onun qucağına qoyma. Dedi, ağ balıq kababı yeyəndə Aydın əhd eliyif ki, oğlun olsun, kirvəsi mən olum. Bəlkə allah oğulu onun kısmatına maa verif, mən əhdimi pozmuyajam. Uşağı onun qucağına qoydu. 152-157. TOY ADƏTLƏRİ Toyu idarə eliyən adama padşah deyillər. Padşah seçilə bilən adamlar kənddə tək-tək olurdu. Padşah o adam olmalı idi ki, uşaqlı- böyüklü hamı onu saysın, sözü keçərli olsun, narazılığın, dava- dalaşın qarşısını ala bilsin. Adamların toyda iştirakını təmin eləsin, heç kim toydan narazı getməsin. Əvvəllər bizdə toy iki mağarda keçirilirdi. Bir aşıq mağarı, bir də yemək mağarı. Aşıq mağarı ilə yemək mağarı bir yerdə olmazdı. Dəvət elədiyin adamlar gələrdi çörəyin yeyərdi, soora gələrdi aşıq mağarına. Padşahın qarşısında dəftəri olardı: oynamaq istiyən, söz demək istiyənnərin siyahısın tutardı. Mən oynamaq istiyirəmsə, söz demək istiyirəmsə, gedif adımı yazdırırdım ki, mən söz demək istiyirəm. Padşah da onu ardıcıllıqla qeydə alardı. Aşıqlar başda oturardı, onnarın da yanında padşah üçün xüsusi stol hazırranırdı. Padşahın stolu həm də bəzə- nirdi. Ora meyvə, şirniyyat qoyulardı. Padşahın böyründə bir kassırı
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|