Microsoft Word qs&vs mxma doc

 Seyfəddin Qəniyev, Səadət Veysova 
 
  
144
Haşiyə: Mahmud Ağa məclisində yaxşı qarşılanan Sadıq-
can Cümşüd barədə ona məlumat verir. Zil səslərin vurğunu 
olan Mahmud Ağa onu Şamaxıya dəvət edir. Şamaxı  məc-
lislərinin sorağını almış Cümşüd məmnuniyyətlə bu təklifi qə-
bul edir. Bu barədə danışan F.Şuşinski yazır: «25-30 yaşında 
bir xanəndə kimi Qarabağda şan-şöhrət qazanan Cümşüdün so-
rağı  Şirvan elinə çatır.  Şamaxılı Mahmud Ağa onu Şamaxıya 
dəvət edir. Cümşüd bir neçə ay Mahmud Ağanın qonağı olmuş, 
görkəmli musiqişünasın qurduğu məclis və müsabiqələrdə özü-
nü kamil bir xanəndə kimi Şamaxının musiqi xiridarına təs-
diqləmişdir». 
Musiqişünas Mahmud Ağa 
sevdiyi «Şüştəri» ona dəfələrlə 
oxutdurmuş, xanəndənin zil sə-
sini çox bəyənmişdir. Cümşüd 
də  hər zaman Mahmud Ağa 
məclisinə  və eləcə  də  Şamaxıya 
xüsusi hazırlaşıb gəlirdi. Öz ha-
lal adətinə  əməl edən Mahmud 
Ağa onun bir neçə ay məsrəfini 
ödəmiş, hörmətlə qarşıladığı ki-
mi, böyük təmtəraqla yola sal-
mışdır. Onların dostluğu uzun 
müddət davam etmişdir. Deyirlər 
ki, Cümşüd Bakıya gələndə vaxt 
tapıb mütləq  Şamaxıya dəyər, 
dostu ilə görüşərdi. 
Ustad xanəndə 1915-ci ildə 
Şuşada vəfat etmişdir. 
Haşiyə: Vaxtilə Hacı Hüsünün istedadından söz açan 
görkəmli xanəndə C.Qaryağdıoğlu «Xatirə dəftər»ində belə ya-
zır: «Hacı Hüsünün el arasında böylə hörməti və adı olmasına 
baxmayaraq, qocaldıqda isə ona heç kəs imdad əlini uzatmadı. 
Bir elə də hökumət olmadı ki, onun maddi yaşayışını təmin edə 
 
Malıbəyli Cümşüd 

---

Məşhur xeyriyyəçi Mahmud Ağa və naməlum muğam universiteti 
 
 145
idi... Odur ki, Hacı Hüsü kimi böyük bir şəxsiyyət ömrünün 
axırında ehtiyac içində vəfat etdi» (36). 
Sonra Cabbar Qaryağdıoğlu Hacı Hüsünün repertuarın-
dan söz açır. «Humayın» dəsgahında oxuduğu  Şıx Sədinin 
(Sədi Şirazi - S.Q) qəzəlini nümunə verir: 
 
Hər şəb əndişəi digər xürrəm nəyi digər.  
Rimən əz dəsti tu fərda burərəm cayı digər. 
 
Bamydadan cu birun minəhəm əz mənzilipa  
Hüsn əhdəm nəguzarəd rinənə, payi digər. 
 
Hər kəsiri səri cizi təmənnayi kəs əst,  
Ma fəqayrət tu nədarim təmannayi digər. 
 
Vamqyi bud ki, divanəi yazra badi.  
Mənəm imraz vaməq uzrayi digər. 
 
Vəqt an əst ki, səhra qulu sünbül girəd, 
Xəlq birun sudə hər qrem bə səhrayi digər... (36). 
 
Sonra C.Qaryağdıoğlu Hacı Hüsünün «Humayın» dəsga-
hında oxuduğu «Xocəstə», «Məsnəvi», «Mənəvi»ni göstərir və 
«Məsnəvi»də oxuduğu qəzəli nümunə verir... 
Daha sonra muğamın «Novuz», «Feli» guşəsini qeyd 
edir. Bu guşədə xanəndənin Bahar Şirvaninin ana dilində aşa-
ğıdakı qəzəlini ifa etdiyini söyləyir: 
 
Hər kim ki, hicr yar ilə düşsə dəmagidən,  
Hic acılarımı könül onun seyri bağidən. 
 

---

 Seyfəddin Qəniyev, Səadət Veysova 
 
  
146
Sordum sorağını, dedilər, qeyrə yar olub,  
Ey kaş, lal olaydı dilim bu soraqidən. 
 
 
Ölməgdən özgə yox rəhi əşqində bir vüsal,  
Pərvanə yanmağın sevər ancaq çıraqidən. 
 
Bir ala göz yar çəkib dağ sinəmə,  
Yetdikdə gül dudağına mey bilmirəm alır. 
 
Meydən dudaq nəşəni, ya mey duduqidən, 
Sənsiz əgər bahar açıla istəməz Bahar. 
Nə günçə bağida açıla lalı dağidən... 
 
Ustad Cabbar sonra muğamda oxunan «Tərkib», «Bi-
dad», «Uzzal» guşələri və eləcə də təsniflərdən bəhs edir» (36) 
Bu faktlar təsdiq edir ki, ustad Hacı Hüsü Mahmud Ağa 
məclisində daha çox «Beytüs-Səfa»  məclisinin üzvlərinin 
qəzəllərini ifa edirmiş. 
 
Mirzə Sadıq 
(1846-1902) 
 
Mirzə Sadıq (Sadıqcan)  Əsəd 
oğlu 1846-cı ildə Şuşa şəhərində ana-
dan olmuşdur. Sadıq da Şuşada Xar-
rat Qulunun təşkil etdiyi məktəbdə 
təhsil alır. Mənbələrin qeyd etdiyi ki-
mi, «on səkkiz yaşında ikən Sadığın 
səsi batır». Bundan sonra musiqi alət-
lərində - tütək, ney, kamança, tarda 
çalmağı öyrənir. Sonda o, mehrini hə-
mişəlik tara salır. Sevimli tar müəl-
limi  Əli  Əsgərdən muğam sənətinin 
tarda ifasının sirlərini yerli-yerində 
 
Mirzə Sadıq 

---

Məşhur xeyriyyəçi Mahmud Ağa və naməlum muğam universiteti 
 
 147
öyrənir və məclislərə ayaq açır. 
Mirzə Sadığın sorağı, tərifi  Şamaxıya - Mahmud Ağaya 
da çatır. «Mahmud Sadıqcanı dəvət etmək üçün öz məclisində 
Humayi təxəllüsü ilə məşhur olan bir tarzəni Şuşa şəhərinə gön-
dərir. Sadıq əvvəlcə gəlmək istəmir, sonralar isə necə olursa ra-
zılıq verir. Mahmud Ağa onun Şamaxıya gəlməsindən son də-
rəcə  məmnun qalaraq Sadığa lazımi qədər hörmət edir. Hətta 
onu dəvət edib gətirdiyi üçün Humayiyə də mükafat verir. Sa-
dıqcanın məclisdə kamali-zövqlə tar çalmağını alqışlayırlar. 
Humayi günəş qarşısında ay olsa da, günəşin qarşısında sö-
nüklüyünü hiss edərək  Şirvanda dəxi qala bilməyib təcili  Şu-
şaya gəlir. Mahmud Ağanı  həcv edib, Sadıq haqqında nalayiq 
sözlər söyləməyə başlayır» (52-61). 
Humayinin həcvindən xəbər tutan Mahmud Ağa Seyid 
Əzimdən xahiş edir ki, ona tutarlı bir cavab yazsın. Seyid Əzim 
Humayinə daha kəskin  şəkildə cavab yazır. Mahmud Ağanın 
ona etdiyi xeyirxahlıq, yaxşılıqlarını yadına salır, onun «şərm 
edib, gözləmədin həqqi-nəmək hörmətini» deyərək məzəmmət 
edir. Ustad sənətkar ilk dəfə diz üstündə ifa olunan tarı sinəsinə 
tutaraq çalmağa başlamışdır. Tarın simini artıraraq on birə çat-
dırmışdır. 
Sonralar görkəmli sənətkar dəfələrlə Şamaxıda, Mahmud 
Ağa məclisində olmuş, müsabiqələrində çox sənətkarları müşa-
yiət etmişdir.  Şamaxıda  şair S.Ə.Şirvani və «Beytüs-Səfa» 
məclisinin başqa üzvləri ilə tanış olmuş, dostlaşmışdır. O, 
1902-ci ildə vəfat etmişdir. 
Bəlkə, dostu Mahmud Ağa onu Şuşadan dəvət edəndən 
sonra S.Ə.Şirvani onu dinləmiş, vəcdə  gəlib bu misraları yaz-
mışdır: 
 
Qoymaz ol tarı müğənni niyə ağuşundən?  
Düşməz ol xanəbəndazələrin duşindən,  
Huş ilə guş edə hər kimsə, qedər huşindən,  
Ta ki, əsrari-nihanə olasan bərxurdar. 

---