Microsoft Word Qurana munasebet doc
Yüklə 8,26 Kb. Pdf görüntüsü
|
95 Yuxarıdakı ittihama biz özümüz şərait yaratmışıq. Dar ba- xış ucbatından bir sıra əcaib parçalanmaların, xətaların qurbanına çevrildik. 96 NATAMAM YANAŞMA NÜMUNƏLƏRİ ez-tez Quranı başa düşmə üslubumuzu nəzərdən keçirir və fikirləşirəm ki, bu üslub üzərində diqqətlə düşünmə- liyik. Məsələn, etdiyimiz bir işin Allahdan gəldiyini söy- ləyirik. Aşağıdakı ayəni də dəlil gətiririk: “Halbuki sizi də, sizin düzəltdiklərinizi də Allah yaratmış- dır!” (əs-Saffat, 96). Əhli-Sünnə məzhəbinin “Əməlləri Allah yaratmışdır” gö- rüşünü dəlil olaraq bu ayəni kontekstindən “qayçılayıb” götür- müşük. Ancaq unutmuşuq ki, əgər bu görüş doğru çıxarsa, onda bütpərəstlər öz əməllərindən heç bir məsuliyyət daşımırlar. Çün- ki yuxarıdakı görüşə görə, həm özləri, həm də əməlləri Allah tərə- findən yaradılıb. Elə isə onlar günah yiyəsi deyillər. Bəli, biz hə- min ayənin zahirindən yapışmış, onu kontekstindən qayçılayıb götürmüşük. Bununla da ayəni puç bir görüşə dəlil göstərmişik. Təbii ki, bu, birtərəfli yanaşmanın nəticəsidir. Bəzi insanlar dar yanaşma üzündən iddia etmişlər ki, islam hücum dinidir. Onlardan bunun dəlilini soruşsan, Allahın “...Müşriklərin hamısı ilə vuruşun...” kəlamını 1 dəlil gətirərlər. Ayənin davamını oxumazlar. Çünki orada deyilir: “...sizinlə vu- ruşduqları kimi...”. Göründüyü kimi, ayədə hərtərəfli hücum qar- şısında hərtərəfli müdafiədən söz açılır. Deməli, ayə hücumu əmr etmir. Üstəlik, bu ayə eyni surənin digər ayəsində mövcud olan istisnaya rəğmən, “qılınc ayəsi” adlandırılıb. Həmin ayəyə baxaq: 1 “ət-Tovbə” surəsi, 36-cı ayə. T 97 “Allahdan və Onun Peyğəmbərindən böyük həcc günü (zülhiccə ayında vacib, fərz olan həcc; qurban bayramı və ya Ərə- fə günü) insanlara bir bildiriş! Allahın və Onun Peyğəmbərinin müşriklərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Əgər (küfrdən və şirkdən) tövbə etsəniz, bu sizin üçün xeyirli olar. Əgər (imandan) üz dön- dərsəniz, bilin ki, Allahın əzabından qaçıb canınızı qurtara bil- məzsiniz. (Ey Peyğəmbərim!) Kafir olanları şiddətli bir əzabla müjdələ!” (ət-Tovbə, 3). Ayənin məzmunundan belə bir nəticə çıxarmışıq ki, kafir- lərlə heç bir əlaqə yaratmamaq lazımdır. Ancaq unutduq ki, son- rakı ayə kafirlərlə heç bir əlaqə qurmamağın mənasını, dərəcəsini, hansı hallarda onlara təcavüz etməyəcəyimizi bizlərə öyrədir: “Müqavilə bağlandıqdan sonra sizə qarşı bir naqislik etmə- miş (onun şərtlərini pozmamış) və sizin əleyhinizə heç kəsə yar- dım göstərməmiş müşriklər istisnadır. Onlarla əhdinizə axıra qə- dər (müddəti bitənədək) vəfa edin. Şübhəsiz ki, Allah müttəqiləri (əhdi nahaq yerə pozmaqdan çəkinənləri) sevər!” (ət-Tovbə, 4). Bəli, biz bu ayəni unutduq, istisna edəndən (ayə № 4) de- yil, istisna olunandan (ayə № 3) yapışdıq. Bununla da ayənin ümumi mənasını başa düşmədiyimiz üçün döyüşə ümumi don geydirdik. Digər misal: tələm-tələsik hökm çıxardığımız üçün eyni surənin digər ayəsinin də məzmununu doğru-dürüst izah edə bil- mədik. Həmin ayə budur: “Əgər (basqına uğrayan) müşriklərdən biri səndən aman istəsə, ona aman ver ki, Allah kəlamını (Quranı) dinləsin. Sonra (islamı qəbul etmədiyi təqdirdə) onu əmin olduğu (müşriklərin yaşadığı) yerə çatdır. Çünki onlar (haqqı) bilməyən bir tayfadır!” (ət-Tovbə, 6). 98 Ayənin məzmunu aydındır: müşrik döyüşdə özünü iti- rərək müsəlmana sual edər: “Nə istəyirsən?” Müsəlman da ona deyər: “Səni islama çağırıram”. Belə vəziyyətdə müsəlman zorla islamı ona qəbul etdirə, ona qarşı qılıncdan istifadə edə bilməz. Hətta onu hər hansı bir şeyə məcbur etməməlidir. Əksinə, onun düşdüyü vəziyyəti qəbul etməli, onu gəldiyi yerə təhlükəsiz şəkil- də çatdırmalıdır. Bundan sonra xatircəmliklə islamı qəbul etsin deyə onu himayə etməlidir. Bu ayədən qabaqkı və sonrakı ayələr islamın hücum və sa- vaş dini olmağı şəklində təfsir edilərsə, yuxarıdakı ayəni necə başa düşək?! Fiqhi baxımdan belə doğru-dürüst hökm çıxarmaq üçün Qurana hərtərəfli yanaşmaq lazımdır. Əgər Allah insanı eşitmə və görmə üzvləri ilə, ürəyi ilə yaradıbsa və o, öz insanlığını tamam- lamaq üçün bu üzvlərdən bütövlükdə istifadə etməlidirsə, onda sual olunur: iddia edirik ki, Allah Quranda insanları məcburən is- lama gətirmə haqda danışıb. Elə isə insanın insanlığı məcburiyyət qarşısında məhdudlaşmazmı? Axı, biz başqalarını necə məcbur edə bilərik ki, islamı istəməyərəkdən qəbul etsin? Bununla da biz onun insanlığını məhv etmiş oluruq! Əgər dini hökmlərin şamil ediləcəyi insanı əldən çıxarırıqsa, bu hökmlərin bir faydası qalar- mı?! Pak və Uca Allah müsəlmanlara əvvəlki millətlərin xətası- na düşməməkləri haqda xəbərdarlıq edib. Çünki həmin millətlər onlara gəlmiş ilahi əmrlərin bəzisinə əməl etmiş, bəzilərinə də et- məmişdilər. Bununla da özlərini məhv etmişlər. Allah təala əvvəlki millətlərdə mövcud olmuş problemləri xatırlatmaqla, əslində biz müsəlmanlara da xəbərdarlıq edib. Edib ki, eyni xətanı təkrarlamayaq. Ayələrin birində deyilir: 99 “Eynilə (Quranı) bölənlərə endirdiyimiz (əzab) kimi! O kəslər ki, Quranı (müxtəlif) hissələrə böldülər! (Yəhu- dilər və xaçpərəstlər, yaxud müşriklər Quranın bir qisminə ina- nıb, digər qismini inkar edirdilər. Onların bəzisi Quranı şer, bəzi- si sehr, bəzisi isə kahinlik əsəri adlandırırdı)” (əl-Hicr, 90-91). Bu ayələrin təfsiri zamanı onları konteksti daxilində nəzər- dən keçirmək lazımdır ki, məna aydın olsun. Aydın olur ki, Allah təala Quranı endirməklə Məhəmməd peyğəmbərə (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) böyük yaxşılıq edib. Həqiqətən də, bu, çox böyük yaxşılıqdır. Bunun sayəsində Həzrəti Məhəmməd sonuncu peyğəmbər adına layiq görüldü, qiyamətədək davam edəcək hidayətin sahibi oldu. Quranı öyrənmək misilsiz lütfdür. Quran öyrədilmiş bir insan Qurandan xəbərsiz bir insanı özündən üstün sayarsa, əzə- mətlini cılızlaşdırar, cılızı da şişirdər. Elə isə səmadan birbaşa ilahi kəlamı öyrənmək üçün Allahın seçdiyi şəxs (Məhəmməd pey- ğəmbər nəzərdə tutulur – mütərcim) nə qədər bəxtiyardır! O başqalarını necə də geridə buraxıb! Bu səbəbdən Allah təala Pey- ğəmbərə xitabən buyurur: “(Ya Rəsulum!) Biz sənə (hər namazda oxunub) təkrar- lanan yeddi ayəni (Fatihə surəsini) və (böyük) əzəmətli Quranı verdik. (Kafirlərin) bəzi zümrələrinə verdiyimizə (fani dünya ma- lına) rəğbət gözü ilə baxma (və ya gözünü dikmə, çünki bunların arxasınca küfr edənləri dəhşətli bir əzab gözləyir), onlardan (on- lar iman gətirmədiklərindən) ötrü kədərlənmə (yaxud onlara ver- diyimiz sərvətə görə qəmgin olma, axirətdə səni daha böyük ne- mətlər gözləyir), möminləri qanadın altına al (iman gətirənlərə Yüklə 8,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|