Microsoft Word risale1-22. 01. 2013. doc
Yüklə 2,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
380
hakiminə müraciət etmədən onları istifadə etmək caiz deyildir. Buna əsasən, belə banklarda işləmək, eləcə də əmlakını islah etmək üçün şəriət hakiminə müraciət etmədən onları istifadə edən alıcılara mal (sərmayə) vermək və ya onlardan mal almaq caiz deyildir. Lakin şəriət hakimi qeyd edilən hallarda belə banklarda işləməyə icazə versə, eybi yoxdur.
banklarında mövcud olan sair alış-verişlərin düzgün olması şəriət hakiminin icazəsinə bağlıdır və onun icazəsi olmadan bu alış-verişlər düzgün deyildir. Həmçinin İslam ölkələrində dövlət camaatın iştirakı ilə açılan müştərək bankların şəri alış-verişlərində dövlətin payı ilə bağlı alış-verişlərin düzgün- lüyü şəriət hakiminin icazəsindən asılıdır. 15. Sığorta müqaviləsi Sığorta bir müqavilədir ki, onun əsasında olunan şəxs iltizam verir ki, aylıq, illik və yaxud bir dəfəyə olaraq müəyyən bir məbləği sığorta edənə versin və onun müqabilində sığorta edən şəxs də iltizam verir ki, sığortaya üzv olan şəxsə, yaxud adı sığorta müqaviləsində müəyyən olunan və müqa- vilənin onun xeyrinə olduğu üçüncü bir şəxs müəyyən bir məbləğdə pulu, yaxud sabit bir ödənişi və yaxud hər hansı başqa bir şeyi həmin müqavilədə aşkar şəkildə qeyd olunan hər hansı bir gözlənilməz hadisə baş verdikdə, yaxud zərər yetişdikdə ödəsin.
yanğın, suda batma, oğurluq hallarından sığortalanması. Sığortanın başqa növləri də vardır ki, onun şəriət hökmləri qeyd olunan hallarla heç də fərqlənmədiyindən, burada qeyd etməyi lazım görmürük. Məsələ 33: Sığorta müqaviləsinin bir neçə əsası vardır: 1-2. Sığorta edən və sığorta olunan şəxslərin qarşılıqlı anlaşması (“tək- lif” və “qəbul” anlaşması); belə ki, orada danışıqları, yazıları, yaxud onlara dəlalət edən hər hansı bir şey kifayətdir.
olsun.
4. Sığorta müqaviləsinin əvvəli və sona çatma müddətini müəyyənləş- dirmək.
Məsələ 34: Sığorta müqaviləsində təhlükə və ziyanın səbəbi məsələn, yanğın, oğurluq, suda batma, xəstəlik, ölüm və sair bu kimi səbəblər; eləcə də hissə-hissə ödəniləcəksə, sığortanın illik və yaxud aylıq ödəniş miqdarı təyin edilməlidir.
ağıllı olmalı, iradə (məqsəd) və ixtiyar üzərindən bu müqaviləni bağlamalı, onların səfehlik və yaxud müflisləşmə nəticəsində mal-dövlətindən istifadə
381
etmək hüququndan məhrum edilməmələri şərtdir. Əgər hər iki tərəf, yaxud onlardan biri yetkinlik yaşına çatmayan, dəli və məcbur olsa, yaxud mal- dövlətinin istifadə hüququndan məhrum edilmiş olsa, yaxud ciddi məqsədləri olmasa, müqavilə düzgün deyildir. Məsələ 36: Sığorta müqaviləsi lazım müqavilələrdən sayılır və iki tərəfin razılığı olmadan pozula bilməz. Əlbəttə, əgər müqavilədə şərt edilsə ki, sığorta edən və sığorta olunan və yaxud hər ikisinin müqaviləsini pozma hüquqları vardır, bu şərtə əsasən, sığorta müqaviləsini poza bilərlər. Məsələ 37: Əgər sığorta edən öz verdiyi iltizamına əməl etməsə, sığorta olunan şəxs şəriət hakiminə və yaxud ondan başqasına müraciət etməklə onu öz vəzifəsini icra etməyə məcbur edə bilər. Həmçinin müqaviləni pozub, sı- ğorta haqqı adı ilə verdiyi məbləğin geri qaytarılmasını tələb edə bilər. Məsələ 38: Əgər sığorta müqaviləsində müəyyən olunsa ki, sığorta olunan şəxs müəyyən bir məbləği sığorta haqqı adı ilə hissə-hissə ödəsin və bu razılaş- manın icrasında istər miqdar baxımından, istərsə də ödəniş zamanı baxımından, vədəsinə xilaf çıxsa, sığorta edənə vacib deyildir ki, müəyyən hadisə və ya zərər baş verdikdə, müəyyən məbləği ödəməklə əlaqədar verdiyi iltizama əməl etsin və sığorta olunan da ödənmiş sığorta haqqının qaytarılmasını tələb edə bilməz. Məsələ 39: Sığortada xüsusi bir məbləğin təyin edilməsi şərt deyildir, əksinə müqavilədəki tərəflərin, yəni, sığorta edən və sığorta olunanın razılı- ğına tabedir.
sərmayə ilə bir şirkət təsis etsələr və onlardan hər biri şirkət (şəriklik) müqa- viləsi əsnasında başqası ilə şərt etsə ki, onun özünə və yaxud mal-dövlətinə müəyyən bir hadisə baş verdiyi təqdirdə (onun növünü də şərtin əsnasında müəyyən etsələr) şirkət vəzifəlidir ki, şirkətin sərmayəsindən, yaxud qazan- cından istifadə edərək dəymiş zərərləri aradan qaldırsın; müqavilənin qüvvə- də qaldığı vaxta qədər bu şərtə əməl etmək vacibdir.
Ticarətçilər arasında geniş yayılmış alış-verişlərdən biri də “icarə müqa- viləsi” və yaxud “üstünlük haqqı” adını daşıyan müqavilədir. Belə ki, icarəçi icarə etdiyi və ixtiyarında olduğu məkanı iki tərəfin razılığı ilə alınmış məb- ləğ müqabilində icarə müddəti sona çatdıqdan sonra icarəçini icarə etdiyi yerdən çıxarmaqdan və yaxud icarə haqqını artırmaqdan çəkinir. Məsələ 41: Alış-veriş yeri kimi bir yerin icarə edilməsi icarəçi üçün ora- da heç bir haqq gətirmir və o, icarə müddəti qurtardıqdan sonra oranın mali- kinin öz mülkündən istifadə etməsinə, oranı boşaltmasına, yaxud əvvəlki ica- rə məbləğini artırmasına mane ola bilməz. Həmçinin icarəçinin müəyyən bir məkanda uzun müddətli olması, həmin məkanı müəyyən dəyər və yaxşı tica- rət mövqeyi qazanması və sair kimi üstünlüklər onun üçün həmin yerdə qal- Yüklə 2,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|