Microsoft Word S. Ferziyeva Azerbaycan Cenub-Sherq verstka sixilmamish doc
Yüklə 15,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
166 istifadə olunur. «Yallı»larda bayatı və gəraylı misralarına geniş yer verilir. Xarakterik xüsusiyyətlərə gəldikdə onu demək lazımdır ki, «Halay» rəqs mahnılarının poetik misralarında söylənilən hadisənin fikri, mənası istər ciddi, istər mülayim, istərsə də yumor hissi ilə olsun, bütün bunlar poetik misra improvizasiyalarla deyişmə şəklində oxunaraq dəstədən-dəstəyə ötürülür. «Yallı» rəqslərində isə belə xüsusiyyətlər ən çox hərəkətlər vasitəsilə yallıbaşının göstərişindən sonra həyata keçirilir. Maraqlı hallardan biri də odur ki, müxtəlif kəndlərdə rast gəlinən cənub bölgəsinin «Halay» rəqs mahnılarının melodiyaları müxtəlif cür olsa da çox zaman eyni poetik şeir bəndi, müxtəlif melodik quruluşlu «Halay»larda dəfələrlə təkrar olunur. Tez-tez «Halay» mahnılarında bir melodiya üzərində həm bayatı, həm qoş- ma yaxud həm qoşma, həm bayatı misralarından istifadə olunmasını da görmək mümkündür. Bunları nəzərə alaraq aşağıdakı müddəalar xüsusi əhəmiyyət kəsb edir: «Halay» mahnılarının Azərbaycanın qədim adət-ənənələri ilə bağlı olması. «Halay» rəqs mahnılarının poetik xüsusiyyətlərinin özü- nəməxsus bayatı, gəraylı və qoşma şeir növlərində improvizasiyalı inkişafı. «Halay» rəqs mahnılarının «Yallı» rəqsləri ilə bəzi oxşar və fərqli cəhətləri. «Halay» mahnılarının sinkretikliyi. «Halay» mahnılarının əkin-biçin, toy, bayram, ailə və məişət mövzusunda olan poetik mətnləri özündə birləşdirməsi. Geniş araşdırma mövzumuz olan «Halay» mahnılarının möv- cudluğuna bir tək Azərbaycanın cənub bölgəsində deyil, həm də Azərbaycanın digər bölgəsi olan Naxçıvanda da rast gəlinir. De- məli, «Halay» mahnıları özündə rəqs, vokal və xor oxunuşunu sinkretik şəkildə birləşdirərək bir janr kimi ümumi prinsipə malik olur. Burada əks olunan mətnlərin məzmunu məişət mövzuları, tarixi-qəhrəmanlıq hadisələri, əkin-biçin nəğmələri, heyvandarlıqla 167 və s. bağlı olur. Sadaladığmız həyat hadisələrinin müsbət və mənfi keyfiyyətləri məzmunlaşaraq xüsusi formaya tabe olur. Bu forma melodik cəhətdən əsasən kuplet-variant şəkillərdə daha çox öz əksini tapır. «Halay» mahnılarının bu cür tədqiqatı bizim araşdırmamamı- zın obyekti olaraq heç də bununla bitmir. Bu «Halay» rəqs mahnılarının tədqiqatı göstərir ki, «Halay»ların araşdırılmasının Azərbaycanda və Azərbaycandan kənarda mövcud olan ölkələrdə də tədqiqinə böyük ehtiyac vardır. Belə düşünmək olar ki, bu dərs vəsaitinin əhəmiyyəti həm də gələcəkdə bu sahədə araşdırma aparan insanların böyük tədqiqat mənbəyinə çevrilə bilər. 168 İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT 1. Abdullazadə G. Qədim və orta əsrlərin musiqi mədəniy- yəti.Bakı, «Şərq-Qərb», 2009, 272 s. 2. Abdullazadə G.Verdiyev R. «Şəki bölgəsinə elmi ekspedisiya», Musiqi dünyası. 2005. 3. Abduləliyev A. «Halayın əmək folkloru kontekstində tədqiqinə dair», Azərbaycan milli musiqisinin tədqiqi problemləri (I respublika elmi konfransının materialları. Bakı, 17 – 19 dekabr,1991). Bakı. 1992. 4. Abbaslı İ., Abdulla B. Koroğlu.- B., «Lider nəşriyyatı». 2005. 522 s. 5. Azərbaycan xalq musiqisi. Oçerklər. Bakı,1981,197 s. 6. Babayev E. Azərbaycan muğam dəstgahlarında ritm intonasiya problemləri. Bakı, Ergün, 1996, 126 s. 7. Babayev E.Ənənəvi musiqimiz. B., Elm, 2000, 113 s. 8. Bağırov N. Musiqinin elementar nəzəriyyəsi,Bakı, Maarif, 1982, 268 s. 9. Bayramov Ş., F. Şabanova. Talış bölgəsinin nəğmələri. - Bakı. 2004. «Günəş müstəqil gənclər ədəbiyyatı». s. 73 10. Bayrami A. Bəxt Nəveydəm. B., «Əbilov, Zeynalov və oğulları», 2005. s. 112. 11. Bədəlbəyli Ə,İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti.Bakı,Elm, 1969, 445 s. 12. Cavadov Q.C.Talışlar (Tarixi – etnoqrofik tədqiqat). Bakı, Elm, 2004, 616 s. 13. Dadaşova E.R. Polifoniya üzrə qısa mühazirələr kursu. Bakı, APU, 1991,112 s. 14. Əfəndiyev P., Həkimov M.,Məmmədova N.Ustad aşıglar. Bakı, Gənclik, 1983, 145 s. 15. Əfəndiyev P. Ş.Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı. Bakı, Maarif, 1992.477 s. 16. Ələsgərov İ. Aşıq Ələsgər.Bakı, Yazıçı, 1988, 184 s. 17. Əliyeva F. Musiqi tariximizin səhifələri. Bakı, Adiloğlu , 2003, 281 18. Əliyev Q. Ötən əsrdən soraqlar. Bakı, 2006, 73 s. 169 19. Hacıbəyov Ü. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları. III nəşr, Bakı, Yazıçı, 1985, 145 s. 20. Hacıbəyov Ü. Şərq musiqisi haqqında Qərb alimlərinin təvsiri. Əsərləri.II cild.Baki, 1965, 411 s. 21. Hacıyev A. Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı, Zaman, 1999, 420 s. 22. Hüseynli.B. Azərbaycan xalq rəqs melodiyaları. I dəftər. Bakı. ADN. 1965. 42.s 23. Hüseynli. B. Azərbaycan xalq rəqs melodiyaları. II dəftər. «Halay» rəqs mahnıları. B., 1966. 24. Həkimov M. İ. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər. K. IV, «Xalq mövsümləri və aşıq sənəti». Bakı., Elm.1973. 25. Həkimov M. Azərbaycan aşıq ədəbiyyatı. B., Yazıçı, 1983. 240 s. 26. Həbibov Y. Xorşünaslıq. Bakı, 1998. H. Tusi adına ADPU, 150 s. 27. Həsənov K.Qədim Azərbaycan xalq rəqsləri. Bakı., İşıq, 1983. 60 s. 28. Hüseynbalaoğlu. B. H., Talışlı M. M. Lənkəran, B., Maarif, 1990, 512 s. 29. Ismayilov M.S. Azərbaycan xalq musiqisinin janrları. Bakı 1984. 100 s. 30. Ismayilov M.S. Azərbaycan xalq musiqisinin məqam və muğam nəzəriyyəsinə dair elmi melodik oçerklər. Bakı, Elm, 1991, 117 s. 31. İsazadə Ə., Məmmədov N.Azərbaycan xalq mahnıları və oyun havaları. B., Elm, 1984. 76 s. 32. İsazadə Ə.Azərbaycan musiqi folklorunun öyrənməsi tarixindən. Azərbaycan xalq musiqisi.Ocerklər.Bakı,Elm 1981. 33. İsmaylova Z.A.İzahlı xor lüğəti, Bakı, 2003, Adiloğlu, 81 s. 34. Kərimli V. Ozanlarin söyləmələri. Sumqayıt 2005, 82 s. 35. Kərimov A. (Azad Ozan Kərimli) Çıldır aşıq məktəbi haqqında bilgilər «Azərbaycan musiqisi» məcmuəsi. B. 1994 . 36. Quliyev S.Musiqi və onun tədrisi metodikası. Bakı, APİ nəşr.,1973, 126 s. 37. Quliyeva A.Azərbaycan xalq musiqisinin toplanması, yazıl- ması və işlənməsində Səid Rüstəmovun rolu. Avtoref. Dis.sən.n. Bakı, 2007,22s. 38. Qasımlı M. Aşıq sənəti. B. 1996. Yüklə 15,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|